Η Κινα καταδικάζει τον αποκλεισμό της Βενεζουέλας από τις ΗΠΑ, αλλά επωφελείται απο την κατάσταση

Οι κινήσεις των ΗΠΑ, που αποτελούν μέρος του «πλήρους και ολικού αποκλεισμού» που έχει επιβάλλει ο Ντόναλντ Τραμπ στα πλοία που έχουν υποστεί κυρώσεις γύρω από τη Βενεζουέλα, πλήττουν την οικονομική καρδιά ενός από τους στενότερους εταίρους της Κίνας στη Λατινική Αμερική και στοχεύουν έναν κλάδο που εδώ και καιρό ωφελεί την Κίνα, η οποία τους τελευταίους μήνες απορρόφησε περίπου το 80% των εξαγωγών πετρελαίου της Βενεζουέλας, σύμφωνα με αναλυτές, που επικαλείται το CNNi.

Το Πεκίνο καταδίκασε αυτές τις αναχαιτίσεις ως «σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου» και διαβεβαίωσε το Καράκας για την αντίθεσή του σε «όλες τις μορφές μονομερούς δράσης και εκφοβισμού» σε τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ των κορυφαίων διπλωματών των δύο χωρών την περασμένη εβδομάδα.

Ωστόσο, είναι επίσης σαφές ότι το Πεκίνο είναι έτοιμο να εκμεταλλευτεί την επιθετικότητα των ΗΠΑ προς όφελός του: Χρησιμοποιώντας την ως έναν ακόμη λόγο στη λίστα του για τους οποίους οι ΗΠΑ δεν πρέπει να είναι η κορυφαία υπερδύναμη στον κόσμο, και ως ένα παράθυρο για το πώς ο Τραμπ προωθεί την αναβίωση της Δόγματος Μονρόε.

Η στρατηγική εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου που δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα περιλαμβάνει μια αναθεώρηση αυτής της αιώνιας πολιτικής, ενημερώνοντας αυτό που ιστορικά ήταν μια προειδοποίηση προς τις ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις να μην παρεμβαίνουν στο δυτικό ημισφαίριο σε μια όραση της εποχής Τραμπ για μια «σταθερή» περιοχή «ελεύθερη από εχθρικές ξένες εισβολές ή ιδιοκτησία βασικών περιουσιακών στοιχείων».

Η στρατηγική αυτή, έχει προκαλέσει πληθώρα αναλύσεων στους πολιτικούς κύκλους της Κίνας, όπου οι αναλυτές συζητούν αν οι ΗΠΑ σηματοδοτούν έτσι την απόσυρση από τον ρόλο τους ως παγκόσμιας δύναμης για να επικεντρωθούν στην «αυλή» τους – αφήνοντας περισσότερο χώρο στο Πεκίνο να επεκτείνει τη δική του επιρροή στην Ασία και τον κόσμο.

Μέχρι στιγμής, το Πεκίνο δεν περιμένει την απάντηση σε αυτό το ερώτημα για να επικρίνει τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ χειρίζονται την «πίσω αυλή τους» όσον αφορά τη Βενεζουέλα ή για να σηματοδοτήσει ότι δεν θα υποχωρήσει από την παρουσία του στην περιοχή.

Οι «κλιμακούμενες ενέργειες των ΗΠΑ κατά της Βενεζουέλας» τις έχουν φέρει «σε αντίθεση με τα παγκόσμια ηθικά πρότυπα», ανέφερε η διεθνής έκδοση της κρατικής εφημερίδας Global Times σε ένα κύριο άρθρο τη Δευτέρα που επικεντρώθηκε στις παρεμβάσεις των δεξαμενόπλοιων.

Μια ανάλυση στα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Κίνας ήταν πιο ευθεία, με έναν ερευνητή σε think tank που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση να υποδηλώνει ότι αν οι ΗΠΑ προχωρήσουν τις ναυτικές τους επιχειρήσεις σε μια εισβολή μεγάλης κλίμακας, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει έναν «δεύτερο πόλεμο του Βιετνάμ».

«Απορρίψτε τους ανταγωνιστές εκτός ημισφαιρίου»

Νωρίτερα αυτό το μήνα, αφού οι ΗΠΑ είχαν ήδη συγκεντρώσει τη στρατιωτική τους δύναμη στην Καραϊβική και πραγματοποιήσει επιθέσεις εναντίον πλοίων που φέρονται να μεταφέρουν ναρκωτικά στην περιοχή, η Κίνα ενίσχυσε το δικό της μήνυμα: Δημοσιεύοντας το πρώτο της νέο έγγραφο πολιτικής για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική σε σχεδόν μια δεκαετία.

Περίπου μια εβδομάδα μετά την παρουσίαση της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, η ατζέντα της Κίνας περιέγραφε δεκάδες τομείς στους οποίους πρότεινε την ενίσχυση της συνεργασίας με την περιοχή, από την αεροδιαστημική έως την επιβολή του νόμου.

Είτε συγχρονισμένο με τις κινήσεις της Ουάσιγκτον είτε όχι, το έγγραφο επανέλαβε το βασικό μήνυμα του Πεκίνου, καθώς αυτό ανταγωνίζεται για να γίνει ένας εναλλακτικός ηγέτης έναντι των ΗΠΑ και να αναδιαμορφώσει έναν κόσμο που θεωρεί ότι κυριαρχείται άδικα από τη Δύση.

«Ως αναπτυσσόμενη χώρα και μέλος του Παγκόσμιου Νότου, η Κίνα πάντα στάθηκε αλληλέγγυα σε όλες τις συνθήκες στον Παγκόσμιο Νότο, συμπεριλαμβανομένης της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής», ανέφερε, χρησιμοποιώντας έναν όρο που αναφέρεται στις τυπικά αναδυόμενες οικονομίες στο γεωγραφικό νότο του πλανήτη.

Σηματοδότησε επίσης ότι το Πεκίνο δεν έχει καμία πρόθεση να αποσυρθεί από μια περιοχή όπου τις τελευταίες δεκαετίες ενίσχυσε τη διπλωματία του και χορήγησε δάνεια δισεκατομμυρίων για υποδομές και άλλα έργα – με τη Βενεζουέλα να είναι ένας από τους κύριους δικαιούχους.

Το «Συμπέρασμα Τραμπ» του Δόγματος Μονρόε φαίνεται να στοχεύει σε αυτούς τους δεσμούς, με το στρατηγικό έγγραφο να δίνει προτεραιότητα στην Αμερική και να δηλώνει ότι οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν να «αρνηθούν στους ανταγωνιστές εκτός ημισφαιρίου τη δυνατότητα να... κατέχουν ή να ελέγχουν στρατηγικά ζωτικά περιουσιακά στοιχεία στο ημισφαίριό μας».

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη ξεκινήσει μια εκστρατεία για να απομακρύνει έναν κατασκευαστή από το Χονγκ Κονγκ από τη λειτουργία των λιμανιών της Διώρυγας του Παναμά, υποστηρίζοντας ότι αυτό σημαίνει ότι η Κίνα «λειτουργεί» τη διώρυγα. Οι ανησυχίες για την ασφάλεια σχετικά με την Κίνα και τη Ρωσία τροφοδοτούν επίσης το ενδιαφέρον του Τραμπ να αναλάβει τον έλεγχο του δανικού εδάφους της Γροιλανδίας, προκαλώντας μεγάλη ανησυχία στη Δανία και στους συμμάχους των ΗΠΑ σε όλη την Ευρώπη.

Στο πλαίσιο της στρατιωτικής πίεσης που ασκεί στη Βενεζουέλα, ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι στοχεύει το καθεστώς του Νικολά Μαδούρο, το οποίο, όπως ισχυρίζεται, χρησιμοποιεί τα έσοδα από το πετρέλαιο για να χρηματοδοτεί «την τρομοκρατία των ναρκωτικών, την εμπορία ανθρώπων, τους φόνους και τις απαγωγές». Έχει υποδείξει ότι επιθυμεί να ανοίξει την πρόσβαση των ΗΠΑ στη γη, το πετρέλαιο και τα περιουσιακά στοιχεία της Βενεζουέλας, τα οποία, όπως ισχυρίζεται, «κλάπηκαν» όταν η χώρα εθνικοποίησε τα πετρελαϊκά της κοιτάσματα τη δεκαετία του 1970.

Ωστόσο, ο Τραμπ στοχεύει επίσης μια χώρα που έχει στενούς δεσμούς με τις χώρες που φαίνεται να θεωρεί μεγάλες δυνάμεις: την Κίνα και τη Ρωσία.

«Σφαίρες επιρροής»

Και οι δύο χώρες έχουν υποστηρίξει σταθερά το καθεστώς Μαδούρο, ακόμη και όταν η Βενεζουέλα βυθίστηκε σε βαθιά οικονομική κρίση και ενώ οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλες κυβερνήσεις καταδίκασαν την πολιτική καταστολή, μεταξύ άλλων και σε σχέση με τις αμφισβητούμενες εκλογές του 2024 που επέκτειναν την εξουσία του Μαδούρο.

Εκπρόσωποι από τη Μόσχα και το Πεκίνο καταδίκασαν την εκστρατεία πίεσης των ΗΠΑ κατά της Βενεζουέλας σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την Τρίτη, με τον Κινέζο εκπρόσωπο Sun Lei να δηλώνει ότι η Κίνα «υποστηρίζει όλες τις χώρες στην υπεράσπιση της κυριαρχίας και της εθνικής τους αξιοπρέπειας» και να καλεί τις ΗΠΑ να αποφύγουν περαιτέρω κλιμάκωση.

Το Πεκίνο έχει και άλλους λόγους να παρακολουθεί στενά την κατάσταση.

Τον περασμένο μήνα, το αργό πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα αντιπροσώπευε το 5% των συνολικών εισαγωγών της, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ανάλυσης δεδομένων Kpler που κοινοποιήθηκαν στο CNNi. Και ένα πλοίο που παρεμποδίστηκε από τις ΗΠΑ, το δεξαμενόπλοιο Centuries, ανήκει σε εταιρεία με έδρα το Χονγκ Κονγκ.

Ωστόσο, είναι απίθανο η Κίνα να προχωρήσει πέρα από τη ρητορική και να επιδείξει τη στρατιωτική της δύναμη για να υποστηρίξει τη Βενεζουέλα ή να ενισχύσει τη συμμετοχή της στη Λατινική Αμερική ενόψει της επίδειξης δύναμης των ΗΠΑ.

Ωστόσο, φαίνεται να αξιολογεί προσεκτικά τον τρόπο με τον οποίο η αυξημένη εστίαση της κυβέρνησης Τραμπ στην περιοχή μπορεί να επηρεάσει τη συμμετοχή της σε άλλα μέρη του κόσμου.

Διεθνείς παρατηρητές αναρωτιούνται αν η Κίνα θα μπορούσε να αντλήσει διδάγματα από τις κινήσεις των ΗΠΑ για τη δική της περιοχή, όπου θεωρείται ευρέως ότι επιδιώκει να καταστεί η κυρίαρχη δύναμη και να επιτύχει τον στόχο της να αποκτήσει τον έλεγχο της Ταϊβάν που διεκδικεί.

Στην Κίνα, αναλυτές και πολιτικοί στοχαστές έχουν επικεντρωθεί στο πώς η επανέναρξη της Δόγματος Μονρόε από τον Τραμπ θα επηρεάσει την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό δείχνει μια αναπροσαρμογή των προτεραιοτήτων των συμφερόντων των ΗΠΑ ή ακόμα και την οπτική του Τραμπ για έναν κόσμο χωρισμένο σε «σφαίρες επιρροής» υπό την ηγεσία των μεγάλων δυνάμεων – δηλαδή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, της Ρωσίας και της Κίνας.

Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ «είναι απίθανο να παρεμβαίνουν υπερβολικά στις υποθέσεις της Ανατολικής Ασίας, όπως το ζήτημα της Ταϊβάν και οι σινοϊαπωνικές σχέσεις, και αντίθετα αναγνωρίζουν την κυριαρχία της Κίνας σε αυτή την περιοχή επιρροής», έγραψε σε πρόσφατη ανάλυσή του ο Μέι Γιανγκ, αναπληρωτής πρύτανης του Κινεζικού Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ στο Σενζέν.

Ωστόσο, ο Μέι και άλλοι Κινέζοι πολιτικοί αναλυτές υποδηλώνουν ότι πρόκειται για μια «προσωρινή στρατηγική υποχώρηση» των ΗΠΑ, που δεν σημαίνει ότι θα εγκαταλείψουν την προσπάθεια να εξασφαλίσουν στρατιωτική κυριαρχία ή τον ανταγωνισμό τους με την Κίνα.

Έτσι, ακόμη και αν το Πεκίνο βλέπει ένα πλεονέκτημα στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ επικεντρώνονται στην «αυλή» τους, αυτό δεν αλλάζει την επείγουσα ανάγκη που αισθάνονται οι Κινέζοι αξιωματούχοι να αποκτήσουν τον έλεγχο της παγκόσμιας αφήγησης. Και γι' αυτό το λόγο η στρατιωτική επιθετικότητα των ΗΠΑ στα περιφερειακά της ύδατα αποτελεί ένα βολικό θέμα συζήτησης για το Πεκίνο, το οποίο από καιρό κατηγορείται από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους ότι κάνει το ίδιο στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και γύρω από την Ταϊβάν.

Αυτό σημαίνει ότι, μέχρι στιγμής, οι ενέργειες του Τραμπ κατά της Βενεζουέλας και η επίκληση μιας πολιτικής του 19ου αιώνα φαίνεται να έχουν δώσει στο Πεκίνο έναν ακόμη τρόπο να υπερασπιστεί το δικό του ιστορικό και να παρουσιάσει τις ΗΠΑ ως μια δύναμη του παρελθόντος.

Πηγή: China has condemned Trump’s Venezuela blockade. But it may also see some upsides to a new era of gunboat diplomacy. Analysis by Simone McCarthy CNNi