Ο Ερντογάν, οι «φίλοι» που έγιναν «εχθροί» και η οικονομία που τρεκλίζει

Δευτέρα, 30 Σεπτεμβρίου 2019 23:04

Μπορεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να συνεχίζει να τα βάζει με «θεούς και δαίμονες» και να εντείνει την εθνικιστική ρητορική για εσωτερική κατανάλωση, στην πραγματικότητα όμως βρίσκεται μεταξύ «Σκύλλας και Χάρυβδης». Στενοί του συνεργάτες τον εγκαταλείπουν με αιχμές και σχεδιάζουν τη δημιουργία νέων κομμάτων και το τουρκικό οικονομικό θαύμα των προηγούμενων ετών, έχει αρχίσει να «θαμπώνει» επικίνδυνα.

Ο Τούρκος πρόεδρος διατηρεί την εμπρηστική ρητορική τόσο προς την Ελλάδα όσο και προς την Κύπρο, σε μία προσπάθεια ικανοποιήσει την κοινή γνώμη στη χώρα του. Μάλιστα το Σάββατο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ότι υπάρχουν δύο ζητήματα σε σχέση με το Κυπριακό, λέγοντας ότι το ένα είναι οι υδρογονάνθρακες. «Στέλνοντας τα πλοία μας εκεί αλλάξαμε τις ισορροπίες. Μέχρι σήμερα έχουμε πει στον ελληνοκυπριακό τομέα, την Ελλάδα, τη διεθνή κοινότητα συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ και στη Βρετανία ως εγγυήτρια δύναμη, ότι πρέπει να σταματήσουν οι μονομερείς ενέργειες της ελληνοκυπριακής πλευράς και αφού τεθούν υπό εγγύηση τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων μπορούν να συνεχίσουν αυτές τις δραστηριότητες. Αλλά μέχρι σήμερα δεν άκουσαν τις προτροπές μας, ίσως δεν μας πήραν στα σοβαρά. Αλλά όταν στείλαμε τα πλοία μας κατάλαβαν τη σοβαρότητα της κατάστασης», ανέφερε.

Ωστόσο, οι τελευταίες εξελίξεις στο εσωτερικό του κόμματός του, προμηνύουν πως τα δύσκολα είναι μπροστά για τον Ερντογάν.

Αποχωρήσεις με αιχμές

«Ο αδελφικός φίλος ενδέχεται να μετατραπεί σε θανάσιμο εχθρό». Έτσι λέει το λαϊκό γνωμικό, το οποίο φαίνεται να επιβεβαιώνεται στην περίπτωση στενών συνεργατών του Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίοι του τραβούν… το χαλί και του ασκούν σκληρή κριτική.

Ο Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι έχει νέα προβλήματα να αντιμετωπίσει. Αυτή τη φορά εντός του κόμματός του, ΑΚΡ. Παλιοί συνοδοιπόροι του, όπως ο Αχμέτ Νταβούτογλου, αποχωρούν οριστικά από το κόμμα ασκώντας σκληρή κριτική.

Και μπορεί ο Ερντογάν να είναι ο απόλυτος κυρίαρχος τα τελευταία 17 χρόνια, ωστόσο τα πράγματα για εκείνον φαίνεται να αλλάζουν.

Στελέχη που ανήκαν στο στενό του περιβάλλον παραιτούνται από το κόμμα και προωθούν τη δημιουργία νέων πολιτικών φορέων.

Ένας από αυτούς είναι ο πρώην πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, που στις 13 Σεπτεμβρίου παραιτήθηκε από το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) μετά τις απειλές για αποπομπή από το κόμμα του οποίου κάποτε ήταν πρόεδρος.

Σημαντική μορφή του ισλαμοσυντηρητικού κόμματος, ο Νταβούτογλου, ο οποίος υπήρξε επίσης υπουργός Εξωτερικών, παραιτήθηκε από το αξίωμα του πρωθυπουργού το 2016, έπειτα από διετή θητεία. Είχε διαβεβαιώσει τότε πως δεν θα επέκρινε ποτέ τον Ερντογάν δημόσια, αλλά πρόσφατα φάνηκε αποφασισμένος να πάψει να σιωπά ως προς αυτές που χαρακτηρίζει δυσλειτουργίες στο κυβερνών κόμμα.

Κατηγόρησε ιδίως το AKP ότι αποκλίνει από τους στόχους του, ενώ επέκρινε την ηγεσία διότι απαίτησε να επαναληφθούν οι δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, όπου ηττήθηκε με οριακή διαφορά τον Μάρτιο από την αντιπολίτευση. Στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, τον Ιούνιο, ο υποψήφιος που επέλεξε προσωπικά ο Ερντογάν υπέστη βαριά ήττα.

Τα πάνω - κάτω στην πολιτική σκηνή

Ο κ. Νταβούτογλου είναι ένας από τους δυο που σχεδιάζουν τη δημιουργία δικού τους κόμματος απέναντι στον κ. Ερντογάν. Ο δεύτερος είναι ο κ. Αλί Μπαμπατζάν, ο 52χρονος πρώην υπουργός Οικονομικών και αναπληρωτής πρωθυπουργός, που έχει τη στήριξη ενός ακόμη πάλαι ποτέ συμμάχου του Ερντογάν, του πρώην προέδρου Αμπτουλάχ Γκιούλ. Ο κ. Μπαμπατζάν και ο κ. Νταβούτογλου κάνουν λόγο για ανάγκη να αποκατασταθεί η στιβαρή διαχείριση των οικονομικών, η ελευθερία λόγου και το κράτος δικαίου, ενώ έχουν αναφερθεί και στην αποκατάσταση της ισχύος του κοινοβουλίου.

Οι παραπάνω κινήσεις δημιουργούν νέα δεδομένα στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας. Καταρχήν το κόμμα του Ερντογάν εμφανίζει σημάδια διχασμού που είναι βέβαιο πως θα πλήξουν την εκλογική του δύναμη. Επίσης φαίνεται πως το επόμενο διάστημα θα ενταθεί το «αντι-Ερντογανικό» ρεύμα, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την πολιτική επιβίωσή του.

Όπως αναφέρουν Τούρκοι δημοσκόποι, η δημιουργία νέων κομμάτων θα αλλάξει την ισορροπία στους πολιτικούς συσχετισμούς και θα θέσει εν αμφιβόλω την παντοδυναμία του Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκεται αντιμέτωπος με την δυσαρέσκεια κορυφαίων στελεχών του ΑΚΡ, με τους οποίους δημιούργησε το κόμμα. Πρώην υπουργοί δηλώνουν ότι εδώ και μια δεκαετία ο πρωθυπουργός εμφανίζεται απρόθυμος να δεχθεί συμβουλές και η κριτική του είναι επιθετική.
«Μαύρο πρόβατο» για πολλούς μέσα στο AKP θεωρείται ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, που του ανετέθη το υπουργείο Οικονομικών και που έχει χτίσει ένα δίκτυο ισχυρών συμμάχων, προκαλώντας την αντίδραση κομματικών στελεχών.

Στο στόχαστρο του Αλμπαϊράκ μπήκε και ο Νταβούτογλου, γεγονός που επίσπευσε την αποχώρηση του πρώην πρωθυπουργού το 2016. Ο γαμπρός του Ερντογάν έχει συγκρουστεί με τον υπουργό Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού αλλά και με τον υπουργό Δικαιοσύνης Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ.
Οι κ.κ. Μπαμπατζάν και ο Νταβούτογλου κάνουν λόγο για ανάγκη να αποκατασταθεί η στιβαρή διαχείριση των οικονομικών, η ελευθερία λόγου και το κράτος δικαίου, ενώ έχουν αναφερθεί και στην αποκατάσταση της ισχύος του κοινοβουλίου.

Οι πολιτικοί αναλυτές δίνουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας στον Μπαμπατζάν, ο οποίος δίνει έμφαση στην εύθραυστη τουρκική οικονομία, υπενθυμίζοντας τις καλές εποχές για τη χώρα.

Από την άλλη, ο κ. Νταβούτογλου, συνδέεται στενά με την παρεμβατική προσέγγιση της Τουρκίας στον πόλεμο της Συρίας και τα εκατομμύρια πρόσφυγες που έχουν εισέλθει στη χώρα.

Πηγή: Associated Press

Τα σενάρια για πρόωρες εκλογές

Και το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν είναι πιθανό να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές.
Εκλογολόγοι επισημαίνουν πως θεωρητικά δεν προβλέπονται εκλογές στην Τουρκία ως το 2023.
Ωστόσο, σε μια χώρα που είχε 14 εκλογικές αναμετρήσεις ή δημοψηφίσματα τα τελευταία 12 χρόνια, δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.

Σύμφωνα με τους αναλυτές πολλά θα εξαρτηθούν από την πορεία της οικονομίας. Οι οικονομολόγοι πάντως, εμφανίζονται επιφυλακτικοί για το κατά πόσο ο Ταγίπ Ερντογάν θα καταφέρει να πετύχει τους ρυθμούς ανάπτυξης που τροφοδότησαν τις προηγούμενες εκλογικές νίκες του ΑΚΡ.

Η αλματώδης ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας από το 2003 έως το 2014, πιστώνεται στον Ερντογάν, ωστόσο τα τελευταία χρόνια εξαιτίας σειράς τρομοκρατικών επιθέσεων, της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016, των μαζικών διώξεων που ακολούθησαν και της επιδείνωσης των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το οικονομικό θαύμα έχει θαμπώσει.

Η τουρκική λίρα έχασε περί το ένα τρίτο της αξίας της απέναντι στο αμερικανικό δολάριο τον περασμένο χρόνο, βυθίζοντας τη χώρα στην ύφεση και τροφοδοτώντας πληθωρισμό ύψους 20%.
Ορισμένοι οικονομολόγοι φοβούνται το χειρότερο.

Με ένα μεγάλο μέρος της τουρκικής οικονομίας να τροφοδοτείται από ξένες πιστώσεις, με την ύφεση και την κατάρρευση της τουρκικής λίρας, πολλές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα χρέη τους.

«Η Τουρκία έχει περάσει μία σειρά από μίνι κρίσεις, με τη κάθε μία να είναι χειρότερη από την προηγούμενη», υπογραμμίζει ο Φάντι Κακούρα, ειδικός για την Τουρκία στο Chatam House του Λονδίνου.

Κατά την γνώμη του, η χώρα θα βρεθεί στο σημείο μη επιστροφής εκτός και αν η κυβέρνηση σταματήσει τις τρέλες των mega-σχεδίων και επικεντρωθεί στις ακάλυπτες πιστώσεις του τραπεζικού τομέα.

«Δυστυχώς, η κυβέρνηση είναι πιστή στο μοντέλο της κατανάλωσης και των κατασκευών που χρηματοδοτούνται μέσω του εξωτερικού δανεισμού. Συνδέει τον εκσυγχρονισμό με τα ολοκαίνουργια κτίρια», λέει ο αναλυτής.

Επίσης οι επενδυτές βλέπουν με κακό μάτι την περιθωριοποίηση ορισμένων οικονομολόγων που θεωρούνται ικανοί και τον διορισμό του γαμπρού του προέδρου, του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, επικεφαλής του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών.

Υπό αυτές τις συνθήκες, ο πανίσχυρος Ερντογάν δέχεται πιέσεις σε δύο επίπεδα: από τη μια στενοί του συνεργάτες τον εγκαταλείπουν, σχεδιάζοντας τη δημιουργία νέων κομμάτων και από την άλλη πρέπει να βελτιώσει τις οικονομικές προοπτικές της χώρας του, που έχουν επιδεινωθεί σημαντικά.
Δύσκολο το στοίχημα για τον Τούρκο Πρόεδρο, ο οποίος θα αποδειχθεί εάν είναι «πολύ σκληρός για να πεθάνει»…