Φοροδιαφυγή, «κενό ΦΠΑ»: Πώς οι ψηφιακοί έλεγχοι το 2025 αποκάλυψαν χαμένα δισεκατομμύρια

Τα ηλεκτρονικά βιβλία (myDATA), οι αυτοματοποιημένοι έλεγχοι και ο περιορισμός των μετρητών συνέδραμαν στην εξέλιξη αυτή και με τα νέα αυτά

Με τα νέα δεδομένα, το δημόσιο χάνει πλέον έως και επτά δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα έσοδα από ΦΠΑ κάθε χρόνο, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, σύμφωνα με τα στοιχεία έκθεσης που έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το κενό στην είσπραξη του ΦΠΑ (Vat Gap 2025).

Έως 400 εκατ. ευρώ από ΦΠΑ από την επέκταση της πληρωμής με POS

Μέσα στο 2024 η καθολική επέκταση αποδοχής των πληρωμών με κάρτες εκτιμάται ότι απέδωσε επιπλέον 400 εκατομμύρια ευρώ στα έσοδα του Δημοσίου από ΦΠΑ το 2024, με βάση νέα μελέτη του ΙΟΒΕ.

Το όφελος αναμένεται να ακόμα μεγαλύτερο το 2025 καθώς η φετινή χρονιά ήταν η πρώτη που το μέτρο εφαρμόστηκε πλήρως σε όλους τους επαγγελματίες και σε ολόκληρη τη διάρκεια του έτους, από την Πρωτοχρονιά και μετά.

Οι φορολογικές δηλώσεις του 2025 έδειξαν ρεκόρ αύξησης στα ακαθάριστα έσοδα, τους τζίρους που δήλωσαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες για το 2024.

Ολόκληροι κλάδοι επιχειρήσεων εμφάνισαν 10% έως 15% υψηλότερους τζίρους.

Τι τζίρους εμφάνισαν μπαρ, ταξί, ηλεκτρολόγοι

• οι ιδιοκτήτες μπαρ (ΚΑΔ 56.30) κατέγραψαν αύξηση τζίρου 15,2% (μέσα ακαθάριστα έσοδα 43.525 ευρώ το 2024, έναντι 37.777 ευρώ το 2023),
• εκμεταλλευτές ΤΑΞΙ (ΚΑΔ 49.32) εμφάνισαν μέση είσπραξη 14,2% υψηλότερη από τον προηγούμενο χρόνο (18.595 ευρώ, έναντι 16.281 ευρώ)
• ηλεκτρολόγοι (ΚΑΔ 43.21) είχαν αύξηση 11,2% σε ένα χρόνο (36.301 ευρώ από 32.635 το 2023)
• υδραυλικοί (ΚΑΔ 43.22) δήλωσαν αύξηση 9,8% (32.354 ευρώ αντί 29.463)
• μαραγκοί (ΚΑΔ 43.32) με αύξηση 8,1% (35.593Euro από 32.913Euro).

Επιπλέον έσοδα 2,7 δισ. από φόρους

Σε σχέση με μόλις ένα έτος πριν, τα μέτρα και οι αλλαγές εκτιμάται πως το 2025 απέδωσαν επιπλέον έσοδα 2,7 δισ. ευρώ, από φόρους οι οποίοι «χάνονταν» για το Κράτος τα προηγούμενα χρόνια λόγω φοροδιαφυγής.

Σε σχέση με το παρελθόν όμως, πριν καν επινοηθούν και εισαχθούν όλα τα νέα ψηφιακά εργαλεία και έλεγχοι, στην 15ετία της κρίσης (2010-2024) η χώρα μας έχασε συνολικά πάνω από 73 δισεκατομμύρια ευρώ, μόνο από την φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ.

Από τα στοιχεία της Κομισιόν για το «κενό ΦΠΑ» στην Ελλάδα προκύπτει ότι:

• το 2009 πριν ξεσπάσει η ελληνική κρίση, το δημόσιο έχασε 7,5 δισ. από ΦΠΑ.
• το 2010 η απώλεια μειώθηκε σε 6,9 δισ. ευρώ
• το 2011 εκτοξεύθηκε πάνω από 9,2 δισ. ευρώ
• από 2012-2018 το κράτος έχανε περίπου 5 ως 7 δισ. κάθε χρόνο.
• από το 2019 οι απώλειες πέφτουν σε κάτω από 5 δισ. το 2019, κάτω από 4 δισ. το 2020, κάτω από 3 δισ. το 2021, μέχρι να φτάσουν 2,1 δισ. το 2024.

Τα ψηφιακά εργαλεία που άλλαξαν το «χάρτη»

Από το 2019 η ενεργοποίηση των myDATA και μία σειρά μέτρων έβαλαν στο στόχαστρο τη φοροδιαφυγή. Ποια ήταν αυτά;

• Τα ηλεκτρονικά βιβλία (myDATA)

Ξεκίνησαν πιλοτικά το 2019 και επεκτάθηκαν σε όλες τις επιχειρήσεις το 2020-2021. Καθολικά υποχρεωτική έγινε όμως η ισχύς τους μόλις στα τέλη του 2023. Από το 2024 διαμορφώνουν αυτομάτως πλέον τις δηλώσεις ΦΠΑ που εισπράττει το κράτος από τις επιχειρήσεις. Όλα τα τιμολόγια και οι αποδείξεις λιανικής καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο και διασταυρώνονται αυτόματα. Η ΑΑΔΕ δεν αναμένει πλέον τις ετήσιες φορολογικές δηλώσεις για να γνωρίζει τον τζίρο των επαγγελματιών, αφού τον παρακολουθεί και τον υπολογίζει "ζωντανά" κάθε στιγμή.

• POS παντού

το 2024 επεκτάθηκε σε όλους τους κλάδους λιανικής και υπηρεσιών, η υποχρέωση εγκατάστασης τερματικών αποδοχής πληρωμών POS: από μπαρ και εστιατόρια έως τεχνικούς (υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, μαραγκούς) καθώς και στα ΤΑΞΙ. Ταυτόχρονα έγινε τεχνική διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS και με κάθε πληρωμή εκδίδεται απόδειξη που φαίνεται "online" στην ΑΑΔΕ αλλά και στο smartphone κάθε πελάτη-καταναλωτή. Πρακτικά εξάλειψε τα «κενά» μεταξύ φορολογικών δηλώσεων και ταμειακών εισπράξεων.

• IRIS

Το 2024 και 2025 μπήκαν δυναμικά στη ζωή καταναλωτών και επιχειρήσεων οι άμεσες τραπεζικές μεταφορές (IRIS). Επεκτάθηκαν ραγδαία, αφήνοντας ψηφιακό αποτύπωμα που καταγράφεται αυτόματα στα myDATA. Από τον Δεκέμβριο εφέτος το IRIS γίνεται αποδεκτό και σε σούπερ μάρκετ και πολυκαταστήματα, ενώ τα χρηματικά όρια αλλάζουν ξανά (διπλασιάζονται) από τις 15 Ιανουαρίου 2026.

Από το 2025 πλέον τα μέτρα επεκτείνονται ήδη στο Ψηφιακό Δελτίο Αποστολής και από το 2026 στο Ψηφιακό Τιμολόγιο, ενώ οι έλεγχοι ενισχύονται με ΑΙ και άλλες ψηφιακές τεχνολογίες.

Η σημασία της συμμόρφωσης

Αντίστοιχες κινήσεις αυξάνουν την φορολογική συμμόρφωση ολόκληρων επαγγελματικών κλάδων. Από το 2024, όλα αυτά τα ψηφιακά στοιχεία και δεδομένα, οδήγησαν σε νέο σύστημα προσδιορισμού και περιορισμού της φοροδιαφυγής, το οποίο δεσμεύει τις επιχειρήσεις στο τι θα δηλώσουν στην εφορία.

Κάθε χρόνο πλέον, η ΑΑΔΕ υπολογίζει και ανακοινώνει επισήμως τον μέσο ετήσιο τζίρο που εμφανίζει κάθε κλάδος της αγοράς, ανά Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητος -ΚΑΔ. Το σύστημα αυτό ενσωματώθηκε επίσημα και στον υπολογισμό του τεκμαρτού εισοδήματος, μαζί με τα έτη δραστηριότητας και τη μισθοδοσία.

Επομένως επιχειρήσεις και επαγγελματίες με σημαντικά χαμηλότερες δηλώσεις από τον πανελλαδικό μέσο όρο του κλάδου, γνωρίζουν πως αν έχουν μεγάλες αποκλίσεις από όσα δείχνουν τα ηλεκτρονικά βιβλία του κλάδου τους και ότι μπορεί να μπουν εξαιτίας τους στο στόχαστρο της ΑΑΔΕ για μελλοντικούς ελέγχους.