Ο κίνδυνος φτώχειας κατέγραψε αύξηση 14,2% το 2015

Ομοίως το χάσμα φτώχειας αυξήθηκε κατά 11,1% το 2015 , όταν είχε μειωθεί 9,7% το 2014, ενώ η σοβαρότητα του κινδύνου φτώχειας, η οποία το 2014 είχε σημειώσει μείωση 11,9% το 2015 κατέγραψε αύξηση 14,2%.

Τα αποκαλυπτικά αυτά στοιχειά εμπεριέχονται στην Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2015 και συγκεκριμένα σε μελέτη που μετρά την επίπτωση των δημοσιονομικών μέτρων που ελήφθησαν από το 2010 έως και το 2015 στη φτώχεια και την κοινωνική ανισότητα.

Από την επεξεργασία των στοιχείων φαίνεται ότι τα μέτρα των δύο πρώτων ετών δημοσιονομικής προσαρμογής (2010 και 2011) επέφεραν τη μεγαλύτερη μείωση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών (κατά 4,2% και 6,9% αντίστοιχα). Η δημοσιονομική εξυγίανση των επομένων δύο ετών, μετακυλίοντας σταδιακά το βάρος της προσαρμογής από τους φόρους στις περικοπές ή τον ανασχεδιασμό δαπανών επέφερε πιο ήπιες μειώσεις στο διαθέσιμο εισόδημα (κατά 2,0% το 2012 και 3,1% το 2013).

Μετά από τέσσερα συναπτά έτη μέτρων λιτότητας, το 2014 είναι το πρώτο έτος δημοσιονομικής χαλάρωσης και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 1,2%. Σύμφωνα με την έρευνα τα μέτρα του 2015 φαίνεται να επιφέρουν οριακή μείωση στο διαθέσιμο εισόδημα, αλλά εξαιρουμένων των μέτρων για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης έχουν καταλυτική επίπτωση στους δείκτες φτώχειας.

Ο χάρτης των μέτρων

Όπως προκύπτει από τη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος , τα δημοσιονομικά μέτρα με τη μεγαλύτερη συμβολή στη μεταβολή του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών ήταν κατ΄έτος:

2010: Τον πρώτο χρόνο του Μνημονίου, τη μεγαλύτερη συμβολή είχαν οι περικοπές στις συντάξεις (κατάργηση 13ης και 14ης σύνταξης οι οποίες όμως αντικαταστάθηκαν με τα δώρα Πάσχα και Χριστουγέννων συνολικού κόστους 800 εκατ. ευρώ τα οποία χορηγήθηκαν με εισοδηματικά κριτήρια) καθώς και μέτρα άμεσης φορολογίας όπως η επιβολή πιο προοδευτικής κλίμακας φορολογικής κλίμακας, η θεσμοθέτηση της έκτακτης εισφοράς σε εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ που επιβάρυναν όμως κατά κύριο λόγο το ανώτατο εισοδηματικό δεκατημόριο. Η μόνη μη προοδευτική φορολογική πολιτική ήταν η επιβολή τέλους επιτηδεύματος ( 300 ευρώ) για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες , η οποία παρουσιάζεται να πλήττει ιδιαίτερα το κατώτατο εισοδηματικό δεκατημόριο.

2011: Τη μεγαλύτερη συμβολή είχαν τα μέτρα άμεσης φορολογίας όπως η εισαγωγή του ΕΕΤΗΔΕ (χαράτσι στα ακίνητα), η αύξηση του τέλους επιτηδεύματος η αύξηση του τέλους επιτηδεύµατος, η αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων, η επιπλέον εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων και η εισφορά συνταξιούχων στις επι κουρικές συντάξεις – σωρευτικά, τα µέτρα αυτά επιβάρυναν περισσότερο το άνω µέρος της εισοδηµατικής κατανοµής και η αύξηση των εισφορών για ανεργία, που είχε προοδευτικό αντίκτυπο για τους µισθωτούς εν αντιθέσει µε τους αυτοαπασχολουµένους, εκ των οποίων επλήγησαν κυρίως τα χαµηλότερα εισοδήµατα.

2012: Τη µεγαλύτερη συµβολή είχαν οι αυξήσεις στη φορολογία εισοδήµατος (εκ νέου αύξηση του τέλους επιτηδεύµατος, φόροι σε συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ, επιπλέον εισφορά συνταξιούχων σε επικουρικές συντάξεις), οι οποίες πλήττουν όλη την εισοδηµατική κατανοµή, κυρίως δε το άνω τµήµα της, και η µείωση στο εισόδηµα από επιδόµατα, κυρίως στο κάτω µέρος της κατανοµής, που εξηγείται από τη µείωση του τακτικού επιδόµατος ανεργίας κατά 22% (από 454.25 ευρώ σε 360 ευρώ µηνιαίως).

2013: Τη µεγαλύτερη συµβολή είχαν οι χαµηλότερες συντάξεις λόγω κατάργησης των δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα για τις κύριες συντάξεις και κατάργησης της 13ης και 14ης πληρωµής της σύνταξης ανασφάλιστων υπερηλίκων του ΟΓΑ και αλλαγή στα ηλικιακά κριτήρια απονοµής της, τα φορολογικά µέτρα, αν και σε µικρότερο βαθµό, όπως ο νέος φορολογικός κώδικας, ο οποίος, σε σχέση µε το παλαιό καθεστώς, φαίνεται να ευνόησε τα πλουσιότερα στρώµατα του πληθυσµού, τα επιδόµατα που χορηγούνται µε εισοδηµατικά κριτήρια λόγω του ανασχεδιασµού των οικογενειακών επιδοµάτων (θεσπίστηκε το ενιαίο επίδοµα στήριξης τέκνων, ενώ το πολυτεκνικό επίδοµα ―µετονοµασµένο σε ειδικό επίδοµα σε τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες― ξεκίνησε να χορηγείται µε εισοδηµατικά κριτήρια, καταργήθηκαν το επίδοµα τρίτου παιδιού, η εφάπαξ παροχή τοκετού και η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης µητέρας και της αύξησης του ανώτατου εισοδηµατικού ορίου για την απονοµή του επιδόµατος ανεργίας µακροχρόνια ανέργων.

2014: Τη µεγαλύτερη συµβολή είχαν τα επιδόµατα µε εισοδηµατικά κρι τήρια (κυρίως από το 1ο έως και το 3ο δεκατηµόριο) λόγω της απονοµής του κοινωνικού µερίσµατος και της µεταβολής στη χορήγηση του επιδόµατος µακροχρόνια ανέργων, το οποίο από το 2014 και µετά δικαιούνται µακροχρόνια άνεργοι ηλικίας 20-66 (από 45-65 ετών που ίσχυε), η κατάργηση των εισφορών ασφάλισης για τα οικογενειακά επιδόµατα και οι άµεσοι φόροι (οριακά αρνητική επίπτωση), λόγω της λιγότερο ευνοϊκής αντιµετώπισης των φορολογούµενων επιδοµάτων. Η επίπτωση του ΕΝΦΙΑ στο διαθέσιµο εισόδηµα αποτυπώνεται µικρή και αντίστροφα προοδευτική.

2015: Στα μέτρα του 2015 δεν έχουν συµπεριληφθεί τα µέτρα που προβλέπονται στο νοµοσχέδιο για την ανθρωπιστική κρίση, καθώς στην πλειοψηφία τους αφορούν παροχές σε είδος. Από τα µέτρα που περιλαµβάνονται, σηµαντικότερα είναι τα επιδόµατα που χορηγούνται µε εισοδηµατικά κριτήρια λόγω της αναστολής χορήγησης του κοινωνικού µερίσµατος που χορηγήθηκε εκτάκτως το 2014 (µείωση στο διαθέσιµο εισόδηµα των φτωχότερων νοικοκυριών), η αύξηση των εισφορών για υγειονοµική περίθαλψη των συνταξιούχων (περιλαµβάνεται στις εισφορές µισθωτών) και οι άµεσοι φόροι, λόγω της κατάργησης της ιδιαίτερης φορολογικής µεταχείρισης των αγροτών και της κατάργησης του συµπληρωµατικού φόρου στο εισόδηµα από µισθώµατα (µικρή θετική επίδραση).