Στο επίκεντρο οι προνομιούχες μετοχές του Δημόσιου σε Εθνική και Eurobank

Σημειώνεται πως στα πλαίσια του ν. 3723/2008, γνωστού και ως «νόμου Αλογοσκούφη» οι ελληνικές τράπεζες εξέδωσαν το 2009 προνομιούχες μετοχές τις οποίες απέκτησε το Δημόσιο για να τις στηρίξει κεφαλαιακά.

Σύμφωνα με το εν λόγω νόμο, οι ως άνω προνομιούχες μετοχές θα έπρεπε να εξαγορασθούν από τις τράπεζες υποχρεωτικά, στην τιμή διάθεσής τους, μετά από την πάροδο πέντε ετών ή και προαιρετικά σε προγενέστερο χρόνο. Η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς προχώρησαν πέρυσι στην εξαγορά τους, ωστόσο η Εθνική Τράπεζα και η Eurobank δεν το έπραξαν, καθώς δεν είχαν τα σχετικά κεφάλαια.

Παραδόξως οι δύο αυτές τράπεζες εμφανίζονται σήμερα να έχουν σημαντικό πλεονέκτημα, καθώς τα κεφάλαια που έλαβαν από το Δημόσιο εκδίδοντας προνομιούχες μετοχές αποτελούν μέχρι σήμερα αξιοσημείωτο μέρος των βασικών εποπτικών κεφαλαίων τους (Core Tier I).

Το Δημόσιο διαθέτει 270.000.000 εξαγοράσιμες προνομιούχες ονομαστικές μετοχές της Εθνικής Τράπεζας ονομαστικής αξίας 5 ευρώ εκάστη και 200.000.000 προνομιούχες μετοχές στη Eurobank, ονομαστικής αξίας 4,70 ευρώ η κάθε μία. Πιο απλά στην Εθνική διαθέτει προνομιούχες μετοχές ονομαστικής αξίας 1,35 δισ. ευρώ και στην Eurobank προνομιούχες μετοχές ονομαστικής αξίας 950 εκατ. ευρώ.

Ο «νόμος Αλογοσκούφη» προβλέπει πως εφόσον η εξαγορά των προνομιούχων από τις τράπεζες δεν είναι δυνατή με απόφαση του υπουργού Οικονομικών και μετά από εισήγηση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος οι προνομιούχες μετοχές μετατρέπονται σε κοινές. Η δε μετατροπή τους γίνεται στην τιμή έκδοσης, ήτοι στα 5 ευρώ για την Εθνική και στα 4,70 ευρώ για την Eurobank.

Η πρόβλεψη αυτή έχει μεγάλη σημασία στο σημερινό τραπεζικό τοπίο, καθώς εάν η μετατροπή γίνει στην ονομαστική αξία και προηγηθεί της ανακεφαλαιοποίησης το Δημόσιο θα υποστεί αντίστοιχη απίσχνανση (dilution) με αυτή των κοινών μετόχων.

Το Δημόσιο μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας κατέχει σήμερα το 57,2% της Εθνικής Τράπεζας, ήτοι 2,022 δισ. μετοχές, χρηματιστηριακής αξίας 970 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, κατέχει το 35,4%της Eurobank, ήτοι 5,208 δισ. μετοχές, χρηματιστηριακής αξίας 130 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με πληροφορίες του CNN Greece τραπεζικοί κύκλοι πιέζουν το υπουργείο Οικονομικών και το ΤΧΣ να προχωρήσουν άμεσα στην μετατροπή των προνομιούχων μετοχών σε κοινές. Η πίεση αυτή δεν είναι τυχαία, καθώς η αραίωση που θα υφίστατο το Δημόσιο από την μετατροπή αφενός θα ευνοούσε τους ιδιώτες μετόχους, αφετέρου θα λειτουργούσε υποστηρικτικά στη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης.

Το υπουργείο Οικονομικών αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τις σχετικές εισηγήσεις και έχει ζητήσει γνωμοδότηση από την Τράπεζα της Ελλάδος και την Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς το θέμα σχετίζεται άμεσα με το πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων. Δεδομένου ότι οι Όμιλοι της Εθνικής και της Eurobank έχουν ενισχυθεί την τελευταία διετία με χρήματα των ελλήνων φορολογουμένων άνω των 22 δισ. ευρώ και σήμερα οι συμμετοχές αυτές αποτιμώνται αθροιστικά μόλις στο 1 δισ. ευρώ (λογιστική ζημία 21 δισ. ευρώ) το θέμα καθίσταται πολύ ευαίσθητο.

Μια χρηματοοικονομικής έμπνευσης λύση που έχει προταθεί στο ΤΧΣ και εξετάζεται προβλέπει πως στην περίπτωση που επιτραπεί στις τράπεζες να καλύψουν τις εκτιμώμενες ανάγκες που θα προκύψουν από το δυσμενές σενάριο του stress test με μετατρέψιμα ομόλογα (CoCo's) τα οποία θα τα αποκτήσει το ΤΧΣ, το ίδιο να ισχύσει και για τις προνομιούχες μετοχές των Εθνική και Eurobank.

Βάσει της πρότασης αυτής στην περίπτωση που μετά την ανακεφαλαιοποίηση τα κεφάλαιά των τραπεζών υποχωρήσουν κάτω από ένα προσδιορισμένο όριο τόσο τα CoCo's όσο και προνομιούχες μετοχές θα μετατρέπονται σε κοινές. Σε κάθε περίπτωση η λύση αυτή είναι εμβαλωματική και απλά μεταθέτει το πρόβλημα.

Ωστόσο, καθώς η τύχη των προνομιούχων μετοχών θα πρέπει να ξεκαθαρισθεί έως τις 25 Οκτωβρίου οι σχετικές αποφάσεις θα τρέξουν πολύ γρήγορα στις επόμενες εβδομάδες.

Ο «νόμος Αλογοσκούφη»

Αξίζει να σημειωθεί πως ο «νόμος Αλογοσκούφη» απεδείχθη ιδιαιτέρως ευνοϊκός για τις τράπεζες και τις διοικήσεις τους. Αν και προέβλεπε πως οι προνομιούχες μετοχές παρέχουν δικαίωμα σταθερής απόδοσης 10% επί του εισφερόμενου κεφαλαίου και ότι μετά την παρέλευση της πενταετίας η απόδοση αυτή αυξάνεται κατά 2% σε ετήσια βάση (12% εφέτος), με απαίτηση των θεσμών ήδη από το 2013 το Δημόσιο σταμάτησε να εισπράττει τη σχετική απόδοση.

Ο ίδιος νόμος προέβλεπε και προβλέπει πως οι προνομιούχες μετοχές του παρέχουν στο Ελληνικό Δημόσιο το δικαίωμα συμμετοχής στο Διοικητικό Συμβούλιο των τραπεζών, μέσω εκπροσώπου του, που δύναται να ορίζεται ως πρόσθετο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Αν και από το νόμο ο εκπρόσωπος αυτός έχει το δικαίωμα αρνησικυρίας στη λήψη οποιασδήποτε απόφασης σχετικής με τη διανομή μερισμάτων και την πολιτική παροχών προς το Διοικητικό Συμβούλιο της τράπεζας, καθώς και τους γενικούς διευθυντές και τους αναπληρωτές τους, ωστόσο από το 2009 έως σήμερα δεν ασκήθηκε ποτέ βέτο από κανένα εκπρόσωπο του Δημοσίου.