Καραβίτης: Πώς η αναδάσωση με drone μπορεί να σώσει το περιβάλλον

Η προτεινόμενη μέθοδος αποτελεί μία παγκοσμίως καινοτόμο τεχνική αναδάσωσης με σπορά από drone καθώς είναι αποτελεσματική, γρήγορη και μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμη και στα πιο δύσβατα σημεία, εκεί όπου είναι αδύνατη η ανθρώπινη παρέμβαση.

«Η πρώτη περιοχή που επιλέχθηκε είναι η Κινέτα, η οποία επλήγη από πυρκαγιά στις 23 Ιουλίου 2018. Η δεύτερη περιοχή βρίσκεται στο Αλεποχώρι, το οποίο επλήγη σε μεγάλο βαθμό από την πυρκαγιά στις 11 Αυγούστου 2021», λέει ο επίκουρος Καθηγητής, Διαχείριση Υδατικών Πόρων, κ. Χρήστος Καραβίτης, στο Act For Earth στο CNN Greece και εξηγεί πόσο ωφέλιμος και αποτελεσματικός είναι ο τρόπος χρήσης drone για την αναδάσωση και πώς αυτός μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα και σε μικρό χρονικό διάστημα σε μεγάλες εκτάσεις γης.

Ακολουθεί η συνέντευξη του κ. Χρήστου Καραβίτη, Επικ. Καθηγητή, Διαχείριση Υδατικών Πόρων με έμφαση τα υδατοπονημένα συστήματα, Τομέας Διαχείρισης Υδατικών Πόρων, Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών στο Act For Earth στο CNN Greece.

Πώς λειτουργεί το σύστημα αναδάσωσης με drone;

Η προτεινόμενη μέθοδος αποτελεί μια παγκοσμίως καινοτόμο τεχνική Αναδάσωσης, με σπορά από Drone (UAV Unmanned Aerial Vehicle) και κατόπιν σχετικών εγκρίσεων έχει εφαρμοσθεί πιλοτικά σε επιλεγμένες εκτάσεις 5-10 στρεμμάτων. Η μεθοδολογία περιλαμβάνει ψηφιακή χαρτογράφηση για την παραγωγή τοπογραφικών διαγραμμάτων, ορθοφωτοχαρτών (του 1945, 1992 και του 2014 δηλ. οι μεταβολές σε διάστημα έως και 80 περίπου ετών), ψηφιακών μοντέλων γεωεπιφανείας (Digital Terrain Models – DTM, ) των πιλοτικών περιοχών, των κλιματικών και υδρολογικών-υδρογραφικών συνθηκών, της τοπογραφίας, του εδάφους, των γεωλογικών-γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών, κοινωνικών και οικονομικών θεμάτων τους, την προμήθεια και επεξεργασία των σπόρων των αναδασωτικών και αντιδιαβρωτικών φυτικών ειδών, την κατασκευή του ειδικού δοχείου σποράς στο UAV και τον με υπολογιστή ελεγχόμενο και αυτοματοποιημένο σχεδιασμό και εκτέλεση σποράς.

Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν, οι τελευταίες μέθοδοι υψηλής ανάλυσης για την παραγωγή ενός ψηφιακού μοντέλου του αναγλύφου, με σκοπό την ανάλυση των επιφανειακών εδαφικών συνθηκών, αλλά και πόσο έχει πληγεί η περιοχή από την πυρκαγιά. Αφού έγινε αυτή η αποτύπωση, ακολούθως έγινε η ανάλυση των γεωλογικών συνθηκών για να διαπιστωθεί αν η περιοχή έχει μεγάλο κίνδυνο κατολισθήσεων ή αν πρόκειται να έχει προβλήματα διάβρωσης από τις βροχοπτώσεις η τον άνεμο. Με βάση αυτά τα κριτήρια επιλεχθήκαν οι περιοχές δράσης.

Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της σποράς έγινε με τη χρήση drone, που μετέφερε κατάλληλο δοχείο. Οι σπόροι που τοποθετήθηκαν ψεκάστηκαν με διάφορα παρασιτοκτόνα, περιβλήθηκαν από υγρό υμένιο βαμβακιού και τοποθετήθηκαν σε μία κάψουλα από άργιλο (πηλό) στον οποίο προσεθέτησαν με τη βοήθεια του εργαστηρίου Βιοτεχνολογίας του ΓΠΑ διάφορα λιπάσματα και υποβοηθητικά της αύξησης. Τοποθετήθηκαν σπόροι χαρουπιάς, κουτσουπιάς, κυπαρισσιού απο τα δασικά είδη, που διατέθηκαν από το Δασικό Εκκοκκιστήριο της Αμυγδαλέζας, Αττικής. Της σποράς των δασικών ειδών προηγήθηκε η σπορά αντιδιαβρωτικών ιθαγενών φυτών (φακελωτής), για να εμποδίσουν τη διάβρωση του εδάφους.

Ο σχεδιασμός σποράς, περιλαμβάνει την προμήθεια και προετοιμασία των σπόρων, την κατασκευή και ρύθμιση του μηχανισμού σποράς που θα ενσωματωθεί στο Drone και τον σχεδιασμό της σποράς όσον αφορά την λειτουργία που θα ρυθμίσει πόσοι σπόροι από κάθε είδος θα εφαρμοστούν ανά μονάδα επιφάνειας. Ο σχεδιασμός σποράς, αποτελεί το πιο κομβικό κομμάτι για την επιτυχία του έργου και χρειάζονται τεχνολογικά άρτιες και προγραμματικά ακριβείς διαδικασίες για να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα.

Σε ποια περιοχή και πότε έγινε η πρώτη αναδάσωση με τη βοήθεια του drone από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών; Που αλλού γίνεται σήμερα αναδάσωση;

Η πρώτη περιοχή που επιλέχθηκε είναι η Κινέτα, η οποία επλήγη από πυρκαγιά στις 23 Ιουλίου 2018. Μετά από επιτόπιες επισκέψεις στην περιοχή αυτή, παρατηρήθηκε ότι πολλά σημεία είχαν αναβλαστήσει, ενώ σε ορισμένες θέσεις λόγω συνθηκών ή υποβάθρου δεν είχαν αναβλαστήσει καθόλου ή είχαν αναβλαστήσει ελάχιστα. Στις θέσεις αυτές η MOTOR OIL έχει αναλάβει και πραγματοποιεί αναδάσωση με παραδοσιακές μεθόδους σε συνεργασία με το Δασαρχείο Μεγάρων. Από αυτές τις θέσεις επελέγησαν με βάση κριτήρια που αναφέρονται στη συνέχεια τρεις περιοχές, 1-2 στρεμμάτων η κάθε μία, προκειμένου να πραγματοποιηθεί πιλοτικά καινοτόμα αναδασωτική σπορά με χρήση Drone.

Η δεύτερη περιοχή βρίσκεται στο Αλεποχώρι, το οποίο επλήγη σε μεγάλο βαθμό από την πυρκαγιά στις 11/8/2021 ενώ η ευρύτερη περιοχή είχε ήδη πληγεί και την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις 20/5/2021. Σε αυτή την περιοχή επιλέχθηκε μία μικρή περιοχή για αναδασωτική σπορά, καθώς και δύο θέσεις για αντιδιαβρωτικές σπορές, μιας και δεν ήταν ακόμα εμφανές το ποσοστό της αναβλάστησης. Κρίθηκε όμως περισσότερο αναγκαίο να γίνει προσπάθεια πρόληψης της διάβρωσης, εξαιτίας των ιδιάζουσων συνθηκών που παρουσιάζουν πολλές θέσεις, με έντονες κλίσεις και ιδιαίτερα ευδιάβρωτο γεωλογικό υπόβαθρο (μάργες).

Στην περιοχή «Βενίστρες» της Κινέττας αρχικά διερευνήθηκαν τέσσερις περιοχές, αλλά τελικά επιλέχτηκαν οι περιοχές 1, 2 και 3 (παρακάτω εικόνα), οι οποίες είχαν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η πρώτη θέση είχε περισσότερη οργανική ουσία, η δεύτερη είχε πολύ μικρό πάχος εδάφους και αρκετές εμφανίσεις βράχων στην επιφάνεια, ενώ η τρίτη θέση είχε παρόμοια χαρακτηριστικά με την δεύτερη με λίγο μεγαλύτερες κλίσεις. Έπειτα, και αφού οι περιοχές μελετήθηκαν διεξοδικά και πραγματοποιήθηκαν και διερευνητικές εργασίες πεδίου, πραγματοποιήθηκε οριοθέτηση των περιοχών σποράς.

Στην περιοχή του Αλεποχωρίου, κατά τον ίδιο τρόπο οριοθετήθηκε μία περιοχή, στην οποία επίσης πραγματοποιήθηκε σπορά αναδάσωσης.

Οι δύο θέσεις που επιλέχθηκαν στην περιοχή του Αλεποχωρίου προκειμένου να πραγματοποιηθούν αντιδιαβρωτικές σπορές, επιλέχθηκαν με γνώμονα τις γεωμορφολογικές και γεωλογικές συνθήκες που παρουσιάζουν αυτές οι θέσεις. Συγκεκριμένα παρουσιάζουν έντονες κλίσεις και ιδιαίτερα ευδιάβρωτο γεωλογικό υπόβαθρο (μάργες).

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της αναδάσωσης με drone; Υπάρχουν μειονεκτήματα;

Με τα drones δίνεται η δυνατότητα πρόσβασης σε περιοχές εκτός του κύριου οδικού δικτύου που είναι πιο απομακρυσμένες ή και δύσβατες λόγω υψηλών μορφολογικών κλίσεων και ταυτόχρονα δεν γίνεται κάποια παρέμβαση αναμόχλευσης του εδάφους. Σε περιοχές όπου έχουμε υψηλή δριμύτητα καύσης, το έδαφος θέλει μεγαλύτερη προστασία. Το γεγονός ότι δεν γίνεται παρέμβαση αναμόχλευσης του εδάφους (διάρρηξη της εδαφικής κρούστας, μηχανικές μετατοπίσεις και διαταράξεις από τα πεζοπόρα, τμήματα κ.α.) αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα της χρήσης drones στην αναδάσωση.

Είναι μία καινούρια τεχνική που πρέπει να δοκιμασθεί στο πεδίο. Ο κεντρικός στόχος του σχεδιασμού είναι η μεταφορά πετυχημένων πρακτικών της γεωργίας ακριβείας στα δασικά οικοσυστήματα, με έμφαση στις μεταπυρικές περιοχές, που έχουν μεγάλα προβλήματα στην αποκατάσταση τους περισσότερο αφού έχει καταστραφεί η φυτοκάλυψη, εξετάζεται πώς θα μπορεί να υποβοηθηθεί η αναγέννηση, αλλά και να προληφθούν έντονα φαινόμενα διάβρωσης (υδάτινη, αιολική, μηχανική).

Όλα αυτά είναι πιλοτικά θα χρειασθούν διαφορετικές πειραματικές θέσεις και διαφορετικές γεωπεριβαλλοντικές συνθήκες γι’ αυτό έχουμε επιλέξει οι θέσεις να έχουν διαφορετικό γεωλογικό υπόβαθρο, διαφορετικά γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, διαφορετικές υδρολογικές συνθήκες και διαφορετικά εδαφικά χαρακτηριστικά.

Ποιο είναι το κόστος αυτής της διαδικασίας; Ποιος το καλύπτει;

Το συνολικό κόστος σε εργασία και ξεπερνά σε πραγματικά χρηματικά μεγέθη τα 250.000 Ευρώ στον χρονικό ορίζοντα των 2.5 ετών της εφαρμογής. Μόνο το 10% καλύπτεται χρηματοοικονομικά από σχετική Xορηγία της ΜOTOR OIL, ενώ το υπόλοιπο είναι μη καλυπτόμενο άμεσα αλλά έμμεσα από το ΓΠΑ (προσφορά εργασίας 13 μελών του προσωπικού, διάθεση εργαστηρίων, εξοπλισμού και υλικών), του Δασικό Εκκοκκιστήριο της Αμυγδαλέζας, Αττικής (προσφορά εργασίας 5 μελών του προσωπικού, διάθεση εργαστηρίων, εξοπλισμού και υλικών), και του Δασαρχείου Μεγάρων (προσφορά εργασίας των μελών του προσωπικού, έκδοση αδειών, επίβλεψη των διαδικασιών).

Η πιλοτική τεχνική αναδάσωσης μέσω drone στα Γεράνεια όρη έγινε υπό την αιγίδα του Τμήματος Δασοτεχνικών Έργων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την γρήγορη έκδοση των σχετικών αδειών, και με την προσωπική υποστήριξη και επί τόπου του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργου Αμυρά.