Χημική ανακύκλωση: Μια λύση στο πρόβλημα των πλαστικών, αλλά με πολλά προβλήματα

Όταν το πλαστικό πετιέται, η πιθανότερη τύχη του είναι η υγειονομική ταφή, η αποτέφρωση ή απλώς η απόρριψη στο περιβάλλον. Μόνο το 9% του παγκόσμιου πλαστικού ανακυκλώνεται.

Η παραδοσιακή μηχανική ανακύκλωση, όπου τα πλαστικά απόβλητα αλέθονται, πλένονται και λιώνουν, δεν έχει συμβαδίσει με την παραγωγή πλαστικού, η οποία έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια.

Τα πλαστικά απόβλητα βρίσκονται πλέον παντού, από την Αρκτική μέχρι τα βαθύτερα σημεία του ωκεανού. Βρίσκονται στον αέρα που αναπνέουμε και μέσα στο σώμα μας. Τα πλαστικά τροφοδοτούν επίσης την κλιματική κρίση – η συντριπτική πλειονότητα παράγεται με τη χρήση ορυκτών καυσίμων που θερμαίνουν τον πλανήτη.

Αυτή η πολύ ορατή κρίση αποβλήτων αποτελεί μεγάλο πρόβλημα για τις εταιρείες που θέλουν να συνεχίσουν να αυξάνουν την παραγωγή, η οποία προβλέπεται να τριπλασιαστεί σχεδόν μεταξύ 2019 και 2060. Γι’ αυτό και η χημική ανακύκλωση είναι τόσο ελκυστική ιδέα.

Τι είναι η χημική ανακύκλωση

Πρόκειται για έναν όρο-ομπρέλα που περικλείει για ένα σύνολο διαφορετικών τεχνολογιών που είναι σε θέση να αλλάξουν τη δομή του πλαστικού, συνήθως εφαρμόζοντας θερμότητα ή διαλύτες για να το διασπάσουν στα χημικά του στοιχεία, και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν αυτά τα δομικά στοιχεία για την παραγωγή νέων προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων άλλων πλαστικών και καυσίμων.

Όταν η παραδοσιακή ανακύκλωση δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει το τεράστιο κοκτέιλ διαφορετικών πλαστικών και πρόσθετων που παράγουν οι κατασκευαστές, η χημική ανακύκλωση υπόσχεται να τα χειριστεί όλα – ακόμη και πολύ δύσκολα ανακυκλώσιμα πλαστικά όπως τις μεμβράνες, τις σακούλες για σνακ ή το πολυστυρένιο.

Και σε αντίθεση με τη μηχανική ανακύκλωση, όπου η ποιότητα του προϊόντος μειώνεται κάθε φορά, η χημική ανακύκλωση υπόσχεται πλαστικά υψηλής ποιότητας.

Μεγαλεπήβολα σχέδια

Η βιομηχανία πλαστικών έχει σπεύσει να «αγκαλιάσει» τη χημική ανακύκλωση δημιουργώντας εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Η εταιρεία χημικών Dow σχεδιάζει να κατασκευάσει πολλαπλές εγκαταστάσεις χημικής ανακύκλωσης στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, προσθέτοντας έως και 600.000 τόνους δυναμικότητας ανακύκλωσης έως το 2030.

Ο πετρελαϊκός γίγαντας Exxon, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πλαστικών στον κόσμο, έχει δεσμευτεί να επεξεργάζεται περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο κιλά πλαστικών αποβλήτων ετησίως με χημική ανακύκλωση έως το 2027 μέσω νέων εγκαταστάσεων στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ασία.

«Η χημική ανακύκλωση μετατρέπει το χρησιμοποιημένο πλαστικό και του δίνει αξία», δήλωσε εκπρόσωπος του Αμερικανικού Συμβουλίου Χημείας, μιας εμπορικής ένωσης αμερικανικών εταιρειών χημικών και πλαστικών, προσθέτοντας ότι «πρέπει να εξαλείψουμε τη ρύπανση από τα πλαστικά χωρίς να εξαλείψουμε τα οφέλη των πλαστικών».

Για ορισμένους ειδικούς, ωστόσο, η τεχνολογία αυτή δεν αποδίδει όσο οι εταιρείες θέλουν να νομίζουμε.

Προβλήματα και απογοητευτικές επιδόσεις

Ενώ οι πετροχημικές εταιρείες συχνά τονίζουν την ικανότητα της χημικής ανακύκλωσης να παράγει νέα πλαστικά υψηλής ποιότητας, μεγάλο μέρος αυτού που παράγεται δεν μετατρέπεται σε νέα πλαστικά προϊόντα, αλλά σε καύσιμο. Ακόμη και στις εγκαταστάσεις που παράγουν νέα πλαστικά προϊόντα, υπάρχει συχνά πολύ μικρή διαφάνεια σχετικά με το ποσοστό ανακυκλωμένου περιεχομένου που περιέχουν, επισημαίνει η Jennifer Congdon, αναπληρώτρια διευθύντρια της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Beyond Plastics.

Η διαδικασία απαιτεί επίσης μεγάλες ποσότητες ενέργειας για την προετοιμασία των αποβλήτων, τη θέρμανση του αντιδραστήρα και τον διαχωρισμό των χημικών ουσιών, τονίζει ο Taylor Uekert, αναλυτής στο Εθνικό Εργαστήριο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας των ΗΠΑ που ερευνά την ανακύκλωση πλαστικών.

«Η μηχανική ανακύκλωση απλά χρησιμοποιεί λιγότερη ενέργεια και χημικά από τη χημική ανακύκλωση, καθιστώντας την συνολικά φθηνότερη και λιγότερο περιβαλλοντικά επιβαρυντική», λέει.

Μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο στις ΗΠΑ λειτουργούσαν 11 εγκαταστάσεις χημικής ανακύκλωσης, σύμφωνα με έκθεση της Beyond Plastics και της IPEN, μιας ΜΚΟ που διεξάγει εκστρατείες για τις τοξικές χημικές ουσίες. Ακόμα και αν λειτουργούσαν όλες σε πλήρη δυναμικότητα, θα μπορούσαν να ανακυκλώσουν μόνο λιγότερο από το 1,3% των πλαστικών αποβλήτων των ΗΠΑ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της έκθεσης.

Η Congdon, συγγραφέας της έκθεσης, διαπίστωσε ότι οι περισσότερες εγκαταστάσεις λειτουργούσαν πολύ κάτω από τη δυναμικότητά τους. Τον περασμένο μήνα έκλεισε, μετά από 5 χρόνια, η εγκατάσταση ανακύκλωσης Regenyx στο Όρεγκον, που επεξεργαζόταν πολυστυρένιο. Δεν πλησίασε ποτέ τη ικανότητα επεξεργασίας 3.650 τόνων πλαστικών αποβλήτων ετησίως, όπως διαφήμιζε. Μέσα στα 5 χρόνια λειτουργίας διαχειρίστηκε συνολικά μόλις 3.000 τόνους.

Το εργοστάσιο χημικής ανακύκλωσης της Exxon στο Τέξας, το οποίο έχει δυναμικότητα 36.000 τόνων ετησίως, επεξεργάζεται σήμερα περίπου 6.800 τόνους ετησίως. Μια εγκατάσταση στην Ιντιάνα, την οποία διαχειρίζεται η εταιρεία Brightmark, έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται 100.000 τόνους πλαστικών απορριμμάτων ετησίως, αλλά πέντε χρόνια μετά την έναρξη των εργασιών έχει επεξεργαστεί μόνο περίπου 2.000 τόνους.

Με πληροφορίες από: The plastics industry says this technology could help banish pollution. It’s ‘an illusion,’ critics say by Laura Paddison, CNN