Πέθανε ο σπουδαίος γλύπτης Ιωάννης Αβραμίδης

Πριν τρία χρόνια η Βιέννη γιόρταζε τον σημαντικότερο γλύπτη της χώρας με έκθεση του στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στην αυστριακή πρωτεύουσα αλλά και μεγάλη αναδρομική έκθεση για το συνολικό έργο του στο μουσείο Αλμπερτίνα. Τα έργα του αφηρημένα, η ιστορία του από αυτές που δίνουν υλικό για λογοτεχνήματα.

Ένας καλλιτέχνης υπό διωγμό

Πηγή: Galerie bei der Albertina

Γεννήθηκε το 1922 στο Βατούμ της Μαύρης Θάλασσας όπου είχαν καταφύγει οι γονείς του, εγκαταλείποντας τα Σούρμενα κοντά στην Τραπεζούντα για να αποφύγουν τους διωγμούς των Τούρκων. Όταν η Ρωσία έγινε Σοβιετική Ενωση ο έμπορος πατέρας του απελάσετε στη Σιβηρία από το σταλινικό καθεστώς. Δεν θα γυρίσει ποτέ.

Ο 14χρονος Ιωάννης ήδη φοιτούσε στην Κρατική Σχολή Τέχνης του Βατούμ όταν η μητέρα του αναζητάει καλύτερη τύχη στην Πτολεμαϊδα της Ελλάδας. Το '43 οι δυνάμεις κατοχής τον στέλνουν σε στρατόπεδο εργασίας στη Βιέννη. Μετά την ήττα του Ράιχ, ο Αβραμίδης, πρόσφυγας και μετανάστης, βρίσκει εικαστικό καταφύγιο. Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών, ζωγραφική με τον Ρόμπιν Κρίστιαν Άντερσεν και γλυπτική με τον Φριτς Βοτρούμπα (1945-1956), αγάπησε περισσότερο τη δεύτερη και το 1956 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο της Ακαδημίας, στην οποία το 1968 εξελέγη καθηγητής γλυπτικής.

Την περίοδο 1966-1967 δίδαξε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Αμβούργου και αναπτύσσει πλούσια εκθεσιακή δραστηριότητα σε ομαδικές, ατομικές και διεθνείς εκθέσεις με διακρίσεις. Συμμετέχει στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1956 και το 1962 και στη Documenta του Κάσσελ το 1964 και το 1977. Στην Ελλάδα “έρχεται” για πρώτη φορά το 1997 με αναδρομική έκθεση γλυπτικής, ζωγραφικής και σχεδίων του στην Εθνική Πινακοθήκη. Ο Ιωάννης Αβραμίδης δώρισε μετά την έκθεση όλα τα έργα του στο πολιτιστικό ίδρυμα.

Η Ελλάδα και εκείνος

Πηγή: Galerie bei der Albertina

“Είμαι Έλληνας και η καταγωγή μου παίζει μεγάλο ρόλο στη δουλειά μου. Μην ξεχνάτε ότι είμαι και Πόντιος και το ποντιακό στοιχείο το έχω μέσα μου. Ποτέ δεν έγινα Αυστριακός. Πάντοτε επέμενα ως Ελλην και η δουλειά μου έχει την ελληνική ταυτότητα. Υπάρχει η σχέση με την Πρώιμη Αναγέννηση που αναφέρεται στο αρχαϊκό ελληνικό στοιχείο” είχε πει στη συνέντευξη που παραχώρησε στη Μαρία Κουφοπούλου και δημοσιεύθηκε στο Βήμα (25/07/1999) με αφορμή τη έκθεση του “Έλληνας μεταξύ Ελλήνων” στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου.

“Εγώ έκανα πάντοτε τη δουλειά μου και περίμενα. Έλεγα μέσα μου, εδώ Αυστριακοί και Γερμανοί μου κάνουν εκθέσεις. Οι Έλληνες πού είναι; Πριν από 20 ως 30 χρόνια ­ δεν θυμάμαι πια ­ είχε έρθει μια κυρία από την "Αίθουσα Τέχνης" της Αθήνας αλλά δεν συμφωνήσαμε” σχολίαζε τότε την καθυστερημένη αναγνώριση από τον πνευματικό κόσμο της Ελλάδας.

Κλασικός σύγχρονος και οτιδήποτε ενδιάμεσο

Από τα καταναγκαστικά έργα στην Αυστρία στην κορυφή της σύγχρονης τέχνης με τις υποβλητικές, ρευστές φιγούρες του, ο Αβραμίδης τιμήθηκε το 1973 με το αυστριακό Μεγάλο Κρατικό Βραβείο. Έγραψε ο τεχνοκριτικός της γερμανικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung για αυτόν:

“Οι μορφές, με τις οποίες ο Αβραμίδης έγινε γνωστός, θυμίζουν αναγεννημένες αρχαίες κόρες, είναι μισά αρχιτεκτονήματα και μισές ανθρώπινες μορφές, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στα πρόσωπά τους είναι υποτυπώδη, τα σώματά τους είναι σαν αφηρημένα αντικείμενα. Ορισμένοι τεχνοκριτικοί είδαν σ’ αυτό το στιλ ένα σχόλιο στην ηγεμονία της μηχανής κατά τον 20ό αιώνα και στη βία που ασκεί στο σώμα ο μηχανικός εξορθολογισμός. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η ερμηνεία σχετίζεται και με την προσωπική μοίρα του καλλιτέχνη”

“Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του Αβραμίδη είναι μια μορφή σε σχήμα ύψιλον του 1967 που αποτελείται από δύο όρθια σκέλη, ακριβώς ίδια μεταξύ τους. Λέγεται 'Το φιλί΄ παραπέμποντας έτσι στο περίφημο έργο του Ροντέν. Ενώ όμως στον Ροντέν οι δύο μορφές ταράσσονται από το πάθος, τα δυο ημίσεα στον Αβραμίδη είναι ολόιδια και σαν απολιθωμένα. Και όμως αποτελώντας μέρη του ίδιου ύψιλον είναι ενωμένα. Ένα ζωντανό σώμα μπορεί να μετατραπεί σε αντικείμενο και ένα αφηρημένο αντικείμενο σε ένα ολοζώντανο σώμα. Η στιγμή της μεταμόρφωσης ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο καταστάσεις φαίνεται πως είναι η βάση της αισθητικής του Αβραμίδη” συμπλήρωσε.

Η ανάγκη της αφαίρεσης

Πηγή: Galerie bei der Albertina

Την πολύ υποκειμενική αισθητική του. “Η αισθητική είναι πράγμα πολύ υποκειμενικό. Εγώ προσπάθησα να εξαλείψω το πρόσωπό μου και τα αισθήματά μου, τα έβαλα όλα κατά μέρος και γι' αυτό λέω ότι η δουλειά μου έχει γίνει τρόπον τινά αφαιρετική. Δηλαδή έχω αφαιρέσει και το άτομό μου. Ο άνθρωπος είναι ό,τι κουβαλάει και αν αφήσεις στην τέχνη τη δική μας τις επιρροές και τις επιδράσεις θα βγουν όλοι οι δάσκαλοι που έχεις μέσα σου. Για να γίνει κάτι εντελώς προσωπικό πρέπει όλα αυτά να παραμεριστούν. Εγώ το έκανα γιατί είναι της ιδιοσυγκρασίας μου αλλά και γιατί στον τόπο όπου βρέθηκα οι επιρροές δεν ήταν πολύ δυνατές”.

Παλιότερα δεν αποδεχόταν τον χαρακτηρισμό κλασικός σύχρονος. “Κλασικός γίνεται στην ουσία κανείς όταν πάει στους ουρανούς και περάσουν 30 ως 40 χρόνια (γέλια). Σοβαρά μιλώντας ο κλασικός είναι διαχρονικός και αναγκαστικά σύγχρονος. Διότι η μορφή για να είναι γνήσια πρέπει να είναι πάντα της εποχής. Τα μεγάλα έργα, τα έργα αξίας είναι πάντα σύγχρονα κατά τον τρόπο που είναι σύγχρονη η γλυπτική και τα αρχαία δράματα” είχε πει στο Βήμα. Σήμερα ο Ιωάννης Αβραμίδης ξεκινάει να είναι ο κλασικός σύγχρονος που πάντα υπήρξε.

Πηγή: Wikipedia

Έργα του Ιωάννη Αβραμίδη υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη και την Γλυπτοθήκη στο Γουδί.