O Αχιλλέας Χεκίμογλου έκανε μία ανασκαφή δεδομένων για την πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα

Η πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει πολλούς ανθρώπους των γραμμάτων και της δημοσιογραφίας, κι όμως οι περισσότεροι άνθρωποι στην Ελλάδα δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα για την ιστορία της στη χώρα μας. Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο η Ελλάδα έχει μία μεγάλη και περίπλοκη ιστορία όσον αφορά στην πυρηνική ενέργεια.

Ο Αχιλλέας Χεκίμογλου είχε το θάρρος, την υπομονή και το σθένος να ερευνήσει το ζήτημα αυτό και να μας δώσει ένα μοναδικό βιβλίο με τίτλο «Ατομική εποχή: Πυρηνική ενέργεια, αντιδραστήρες και ουράνιο στην Ελλάδα του 20ού αιώνα».

Το CNN Greece συναντήθηκε κατ’ ιδίαν με τον συγγραφέα και μιλήσαμε για το βιβλίο του, την πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα και πρέπει ο κάθε Έλληνας να γνωρίζει για το θέμα.

Ο Αχιλλέας Χεκίμογλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1979.

Σπούδασε δημοσιογραφία και εργάστηκε ως ραδιοφωνικός παραγωγός στο μουσικό ραδιόφωνο «88μισό» και ως πολιτιστικός συντάκτης στην εφημερίδα City Press και το περιοδικό Επιλογές της εφημερίδας Μακεδονία.

Το 2007 μετακόμισε στην Αθήνα όπου ξεκίνησε να εργάζεται ως ελεύθερος ρεπόρτερ στις εφημερίδες Το Βήμα και το Το Βήμα της Κυριακής, ενώ το 2010 ανέλαβε το ρεπορτάζ του υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, καλύπτοντας τις Συγκοινωνίες, τις Τηλεπικοινωνίες και την Ψηφιακή Οικονομία της Ελλάδας.

Επίσης, συνεργάστηκε και με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (2007-2009). Το 2016 αποχώρησε από τη δημοσιογραφία και εντάχθηκε στη Διεύθυνση Εξωτερικών Υποθέσεων της Vodafone Ελλάδας, στην οποία διετέλεσε υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου έως την άνοιξη του 2023. Το ερευνητικό του ενδιαφέρον εστιάζεται στην ιστορία των συγκοινωνιών, της πολεοδομίας, των ψηφιακών τεχνολογιών και της ενέργειας στην Ελλάδα. Έχει γράψει δύο βιβλία («ΣΚΡΟΛ», «Ο Ωνάσης και ο Σμηναγός Χ») και είναι πατέρας δύο παιδιών

Ολόκληρη η συνέντευξη του Αχιλλέα Χεκίμογλου στο CNN Greece

Μίλησε μας λίγο για τις πυρηνικές επιδιώξεις της Ελλάδας, υπήρξε ποτέ κάτι τέτοιο όντως;

Αχιλλέας Χεκίμογλου: Βεβαίως και υπήρξε. Η Ελλάδα επιδίωξε να εκμεταλλευτεί όλες τις ευκαιρίες που της παρουσιάστηκαν ώστε να συμμετάσχει ισότιμα στην ατομική εποχή – κι εν μέρει, το πέτυχε. Εάν το δει κανείς με τα δεδομένα της εποχής (μία χώρα διαλυμένη από την κατοχή και τον εμφύλιο, με νομισματική διολίσθηση, εκτεταμένη φτώχεια και κατεστραμμένες υποδομές), θα διαπιστώσει ότι επρόκειτο περί άθλου. Και, τουλάχιστον, στο επιστημονικό πεδίο, η χώρα τα κατάφερε.

Μπήκε στο πρόγραμμα “atoms for peace” του πρόεδρου Άιζενχάουερ, δημιούργησε τον Δημόκριτο και τον ατομικό του αντιδραστήρα χωρίς ξένη τεχνική βοήθεια, που ήταν κάτι σπάνιο για εκείνη την εποχή (η Τουρκία δυσκολεύτηκε πολύ περισσότερο για να ολοκληρώσει την αντίστοιχη προσπάθειά της) και έδωσε ώθηση στην επιστημονική έρευνα, προσφέροντας χρήσιμες υπηρεσίες στην υγεία, αλλά και στη βιομηχανία αργότερα.

Παράλληλα, από πολύ νωρίς η ΔΕΗ διερευνούσε την προσφυγή στην ατομική ενέργεια για την παραγωγή ηλεκτρισμού, η οποία έφτασε αρκετά κοντά στο να ωριμάσει στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Οι τεχνικές δυσκολίες, τα μελετητικά κενά και κυρίως η απόφαση της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου να «παγώσει» το πυρηνικό πρόγραμμα της ΔΕΗ, ανέστειλαν τις εξελίξεις αυτές. Και με το Τσερνόμπιλ, η όποια ιδέα προσφυγής στην ατομική ενέργεια ενταφιάστηκε οριστικά και αμετάκλητα – άλλωστε ακολούθησε η συμφωνία με την ΕΣΣΔ που έφερε σταδιακά το φυσικό αέριο στην Ελλάδα. Η ελληνική πυρηνική μετάβαση υπήρξε ατελής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η εξιστόρησή της δεν έχει αξία σήμερα˙ το αντίθετο.

Πιστεύεις πως η Ελλάδα σήμερα μπορεί να στηρίξει ένα πυρηνικό εργοστάσιο; Χρειάζεται κάτι τέτοιο η χώρα;

Αχιλλέας Χεκίμογλου: Η ενέργεια είναι πρωτίστως ένα τεχνικό και οικονομικό ζήτημα και κανένα τέτοιο ζήτημα δεν έχει εύκολες απαντήσεις. Μιλώντας θεωρητικά, η απάντηση στο ερώτημα ενδεχομένως να είναι «ναι». Σε όλον τον κόσμο έχουν αποδεχθεί ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι το μέλλον και ο πρωταγωνιστής της λεγόμενης «πράσινης μετάβασης», στο ευρωπαϊκό πλαίσιο της οποίας έχουν οριστεί πολύ δύσκολοι στόχοι έως το 2050, προκειμένου τα κράτη να γίνουν κλιματικά ουδέτερα.

Η Ελλάδα είναι κομμάτι της διαδικασίας αυτής και επενδύει δυναμικά στις ΑΠΕ – και συντόμως σε συστήματα αποθήκευσης της ενέργειας αυτής -, αλλά πιθανότατα, παρ’ όλες τις μεγάλες αυτές επενδύσεις, θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε κενά στο ενεργειακό μας μείγμα. Έτσι, η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε να παίξει συμπληρωματικό ρόλο στην πράσινη μετάβαση.

Αλλά για να απαντήσουμε όχι θεωρητικά, αλλά πρακτικά και υπεύθυνα στο συγκεκριμένο ερώτημα, θα απαιτηθεί πρώτα η εκπόνηση σοβαρών και εκτεταμένων τεχνικών μελετών πάσης φύσεως (υδρολογικές, σεισμολογικές κτλ.) προκειμένου να μπορούμε να αποφανθούμε επί της αρχής εάν υπάρχουν περιοχές, που πληρούν όλα τα κριτήρια ασφαλείας και θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ένα πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας. Αυτό είναι κάτι που είχε ξαναγίνει την περίοδο 1980 – 1981 όταν η τότε σύμβουλος της ΔΕΗ, EBASCO προχώρησε σε εκτεταμένες έρευνες στον ελληνικό χώρο για να διαπιστώσει ότι αφ’ ενός έλειπαν πάρα πολλά δεδομένα από το τραπέζι και αφ’ ετέρου θα απαιτείτο πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για τη συλλογή τους.

Προφανώς εάν μιλάμε για ένα πυρηνικό εργοστάσιο, αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να λειτουργήσει υπό τις συνήθεις ράθυμες συνθήκες του ελληνικού δημοσίου. Θα απαιτείτο μία διεθνής συνεργασία, σαν κι αυτή που έχει η Τουρκία με τον Rosatom για τη λειτουργία της πυρηνικής μονάδας του Ακουγιού, στην οποία στην πραγματικότητα το τουρκικό κράτος θα έχει μικρή μόνο εμπλοκή. Ένα πυρηνικό εργοστάσιο δεν μπορεί να είναι μία συνήθης δημόσια υπηρεσία, μία έννοια που χωρεί σήμερα πολλαπλές ερμηνείες στην ελληνική κοινωνία.

Από την άλλη, ο ελληνικός λαός έχει ιστορικά ισχυρή αντιπυρηνική στάση και γι’ αυτό πιστεύω ότι δύσκολα κάποια κυβέρνηση θα πάρει την πρωτοβουλία να «κυνηγήσει» το θέμα. Αλλά ακόμη και εάν το κάνει, θα πρέπει να επικαιροποιήσει τα επιστημονικά δεδομένα, προτού λάβει αποφάσεις.

Για παράδειγμα, ως τοποθεσία εγκατάστασης του πυρηνικού εργοστασίου είχε διερευνηθεί σοβαρά η Κάρυστος, η οποία έως τότε είχε χαμηλό σεισμικό ιστορικό. Όμως, μόνο τα τελευταία 2-3 χρόνια στην περιοχή έχουν σημειωθεί και σεισμοί και φυσικές καταστροφές. Το ίδιο ισχύει με τη Θεσσαλία: τόσο η περιοχή της Λάρισας όσο και περιοχές της Μαγνησίας είχαν διερευνηθεί ως τοποθεσίες εγκατάστασης πυρηνικών εργοστασίων. Φανταστείτε να είχαν όντως κατασκευαστεί και να βρίσκονταν στο επίκεντρο του «Daniel» – πιθανότατα σήμερα να τρέχαμε και να μην προλαβαίναμε. Γι’ αυτό τόνισα νωρίτερα ότι δεν υπάρχει εύκολη απάντηση είτε είσαι υπέρ είτε κατά. Και σε κάθε περίπτωση, η απάντηση αυτή πρέπει να είναι τεχνοκρατική και όχι «πολιτική».

Μίλησε μας λίγο για τους ανθρώπους που προσπάθησαν να φέρουν την πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα

Αχιλλέας Χεκίμογλου: Η ελληνική πυρηνική μετάβαση είχε πολλούς πρωταγωνιστές, κάποιοι εκ των οποίων ήταν στην κυριολεξία ήρωες και άλλοι αμφιλεγόμενες ή και σκοτεινές προσωπικότητες. Τα πρωτεία ανήκουν, πιστεύω, στον καθηγητή Θόδωρο Κουγιουμζέλη, έναν πρόσφυγα από το Αϊβαλί που κίνησε γη και ουρανό για να πείσει την Αθήνα να αρπάξει τις ευκαιρίες που αναδύονταν στην ατομική ενέργεια. Σε αυτόν οφείλουμε τη συμμετοχή της Ελλάδας στο CERN που έγινε με πάρα πολύ επίπονο τρόπο και άνοιξε για τους Έλληνες επιστήμονες τις πύλες δυσπρόσιτων ερευνητικών κέντρων στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα εκείνο του νομπελίστα φυσικού Νιλς Μπορ και άλλων κορυφαίων επιστημόνων.

Κορυφαίο ρόλο διαδραμάτισε και ο ναύαρχος Θάνος Σπανίδης, ένας ήρωας του πολέμου και μία από τις πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της υπόθεσης. Ο Σπανίδης ανέλαβε την προεδρία της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας ως υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ και παρέμεινε σε αυτήν και μετά την αποστράτευσή του, κάνοντας ό,τι περνούσε από το χέρι του για να δημιουργηθεί ο Δημόκριτος και να δικτυωθεί με το εξωτερικό.

Έκανε και προσπάθειες να ιδρυθεί και το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού με τη χρήση ατομικής ενέργειας, το οποίο μάλιστα εντάχθηκε και στο προεκλογικό πρόγραμμα της ΕΡΕ, όμως δεν προχώρησε λόγω των αντιδράσεων της ΔΕΗ. Μάλιστα, αργότερα χάρη σε δικές του ενέργειες, λίγο έλειψε να αναχαιτιστεί στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, όμως εξ αιτίας της κάμψης των αντιστάσεων του βασιλέα Κωνσταντίνου, αυτό έγινε τελικά πραγματικότητα. Όπως αποκαλύπτεται στο βιβλίο μέσα από ντοκουμέντα του αρχείου Σπανίδη (που σε κάποιο βαθμό είναι ό,τι απέμεινε από το αρχείο της ΕΡΕ), στο Πεντάγωνο πάρα πολλοί αξιωματικοί ήταν έτοιμοι να επιστρέψουν στους στρατώνες τη νύχτα του πραξικοπήματος, θεωρώντας ότι ο βασιλιάς θα αντιδρούσε δυναμικά.

Πολύ σημαντική για την επιστημονική εξέλιξη του Δημόκριτου ήταν και η συμβολή του Θέμη Κανελλόπουλου, κορυφαίου επιστήμονα, που πήγε το τότε Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών στο επόμενο στάδιο, αυτό της ανάπτυξης και της ωρίμανσης, μέχρι που τα βρόντηξε εξ αιτίας της αμφιλεγόμενης στάσης της κυβέρνησης της Ενώσεως Κέντρου στο ζήτημα.

Άλλη βασική προσωπικότητα της πυρηνικής μετάβασης ήταν η (κατά τα άλλα αμφιλεγόμενη) βασίλισσα Φρειδερίκη, η οποία αντιμετώπιζε με δέος και θαυμασμό την ατομική ενέργεια, προωθώντας την σε όλα τα επίπεδα, ενώ δικτυώθηκε με όλη την πυρηνική ελίτ των ΗΠΑ. Είναι λίγα μόνο από τα πρόσωπα του εμπλέκονται στο εγχείρημα.

Προφανώς, τίποτε από όλα αυτά δεν θα συνέβαινε, εάν δεν υπήρχε η υποστήριξη του Καραμανλή, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός κατά την περίοδο αυτή. Και, μάλιστα, ο ίδιος έδειξε ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την υιοθέτηση της πυρηνικής ενέργειας στην Μεταπολίτευση, όταν πια η πετρελαϊκή κρίση και ο πληθωρισμός είχαν προκαλέσει ενεργειακή κρίση στη χώρα. Τότε ήταν πια που και η ΔΕΗ προωθούσε το ζήτημα και έβαλε μπρος την προετοιμασία για πυρηνικά εργοστάσια ηλεκτρικής ενέργειας, αν και αυτά τελικά δεν έγιναν ποτέ. Εάν ο σχεδιασμός της ΔΕΗ είχε προχωρήσει, σήμερα πάνω από το 50% του ενεργειακού μας μείγματος θα προερχόταν από την ατομική ενέργεια, κάνοντας τα πράγματα αρκετά πιο εύκολα για εμάς στο πλαίσιο της ενεργειακής κρίσης που προέκυψε από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Αξίζει να παρακολουθήσει κανείς σήμερα τη διένεξη Γαλλίας – Γερμανίας για το συγκεκριμένο ζήτημα και το πως οι Γάλλοι μιλούν από αρκετά καλύτερη θέση, εξ αιτίας της εκτεταμένης χρήσης της πυρηνικής ενέργειας, που τους προσφέρει μεγαλύτερα περιθώρια ευελιξίας, ανεξαρτησίας και αυτάρκειας.

Πώς βλέπεις το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας παγκοσμίως; Οδεύουμε σε κάτι που δεν μπορούμε να το ελέγξουμε.

Αχιλλέας Χεκίμογλου: Το αντίθετο θα έλεγα. Υπάρχουν πια πάρα πολύ σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις στην ατομική ενέργεια και αυτές είναι ο βασικός λόγος που τόσο πυρηνικά όσο και μη πυρηνικά έθνη επανεξετάζουν τη χρήση της.

Μία πολύ σημαντική τέτοια εξέλιξη – στην οποία έχει κάνει αναφορά και ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης – είναι οι αρθρωτοί αντιδραστήρες νέας γενιάς. Αυτοί κατασκευάζονται «πακέτο» με το εργοστάσιο και έρχονται έτοιμοι προς εγκατάσταση – χαρακτηρίζονται δηλαδή από ευελιξία. Ήδη, δεκάδες τεχνολογικές εταιρείες σε όλον τον πλανήτη εργάζονται για την ανάπτυξή τους.

Μία παραλλαγή των αρθρωτών αντιδραστήρων είναι οι αντιδραστήρες «τσέπης», τους οποίους περιμέναμε ήδη από την δεκαετία του 1950. Αυτοί θεωρούνται ιδεώδεις για απομακρυσμένες περιοχές που έχουν μικρές ενεργειακές ανάγκες, όπως π.χ. τα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Ενώ, επίσης, πολύ σημαντική εξέλιξη αποτελούν και οι πλωτοί αντιδραστήρες, όπως αυτοί που έχει εγκαταστήσει η Rosatom και έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν επηρεάζονται από την σεισμική δραστηριότητα.

Η κορυφαία όμως εξέλιξη που αναμένεται να πάρει σάρκα και οστά προς τα τέλη της δεκαετίας είναι η πυρηνική σύντηξη, την οποία επίσης αναμέναμε δεκαετίες να βγει από τα επιστημονικά εργαστήρια. Δεν πρόκειται για καθόλου εύκολο εγχείρημα – ήδη η εμπορική της ανάπτυξη συναντά τεράστιες δυσκολίες – όμως τυχόν ευόδωσή του θα γράψει μία νέα σελίδα για την ανθρωπότητα, καθώς δεν υπόσχεται μόνο φτηνή και απεριόριστη ενέργεια, αλλά και μηδενικά πυρηνικά απόβλητα, ιδιότητα δηλαδή που θα την καταστήσει πράσινη και καθαρή.

Την πυρηνική σύντηξη περιμένει και η αεροδιαστημική βιομηχανία, καθώς εκτιμάται ότι αυτή θα καταστήσει εφικτά και ταχύτερα τα μακρινά ταξίδια στο διάστημα. Πιστεύω ότι έχει ακόμη αρκετό δρόμο, αλλά εάν τα πράγματα πάνε καλά, ενδεχομένως ο πλανήτης να βρει τις εναλλακτικές που χρειάζεται για την απανθρακοποίηση και την κλιματική ουδετερότητα και να εισέλθει σε μία νέα εποχή, ακριβώς όπως την οραματίζονταν την Ατομική Εποχή οι πυρηνικοί φυσικοί στα εργαστήριά τους πριν από 70 χρόνια.

Το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ μας επηρεάζει ακόμη και σήμερα; Υπάρχει τέτοια περίπτωση;

Αχιλλέας Χεκίμογλου: Σαφώς μας επηρεάζει. Η ελληνική κοινωνία – όπως και όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες της περιόδου του δυστυχήματος – βίωσε σοκαρισμένη τις συνέπειες του Τσερνόμπιλ, οι οποίες, αν και δεν ήταν εκτεταμένες στην Ελλάδα, προκάλεσαν πανικό στους πολίτες. Ήμουν νήπιο όταν όλα αυτά συνέβαιναν, αλλά ακόμη θυμάμαι τον πανικό στο σπίτι μας και μία αίσθηση κατεπείγοντος.

Όταν ανατρέχει κανείς σήμερα στα δημοσιεύματα της εποχής, θα δει τον πανικό σε κλίμακα: Χιλιάδες πολίτες σπεύδουν καθημερινά στα νοσοκομεία για να δουν εάν έχουν εκτεθεί σε ραδιενέργεια˙ εκατοντάδες κυήσεις διακόπτονται˙ καταρρέει ένα μεγάλο κομμάτι της πρωτογενούς παραγωγής˙ μεγάλο τμήμα του εξωτερικού εμπορίου διακόπτεται˙ οι Έλληνες σταματούν να πίνουν φρέσκο γάλα και να τρώνε σαλάτες˙ εφημερίδες, περιοδικά και φορείς πολιτισμού προωθούν την αντιπυρηνική ιδέα˙ η κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία έως τότε υποστήριζε ότι μακροπρόθεσμα, όταν και η πυρηνική τεχνολογία θα βελτιωνόταν, η Ελλάδα θα μπορούσε να εγκαταστήσει πυρηνικά εργοστάσια, ενταφιάζει κάθε ιδέα προσφυγής στην ατομική ενέργεια.

Αν και οι επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ ήταν εν πολλοίς αμελητέες στην Ελλάδα (αντίθετα στην ΕΣΣΔ, επιτάχυναν την κατάρρευσή της), το σοκ που βίωσε η ελληνική κοινωνία ενδυνάμωσε την ούτως ή άλλως τότε δεδομένη και δηλωμένη αντιπυρηνική της στάση. Ακόμη και σήμερα, σχεδόν 4 δεκαετίες αργότερα, δύσκολα θα μπορούσε να ανοίξει ξανά το κεφάλαιο της ατομικής ενέργειας στην Ελλάδα. Όμως, αυτό που έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, είναι το ποσοστό των ανθρώπων που θα δέχονταν να κάνουν τη συζήτηση αυτή: Παλιά ήταν μηδέν, σήμερα μπορεί να είναι και το 25%, σύμφωνα με κάποια πρόσφατη έρευνα.

Χούντα και πυρηνική ενέργεια, είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία της Ελλάδα που δεν το γνωρίζαμε.

Αχιλλέας Χεκίμογλου: Ίσως η σημαντικότερη αποκάλυψη που κάνει η «Ατομική Εποχή» είναι η πορεία των Απριλιανών στην ατελή πυρηνική μετάβαση. Υπήρξα πάρα πολύ τυχερός, διότι εντόπισα εκατοντάδες σχετικά έγγραφα στα βρετανικά και τα αμερικανικά αρχεία, τα οποία αποκαλύπτουν πράγματα τα οποία οι συνταγματάρχες πήραν μαζί τους στον τάφο. Η έλλειψη σχετικών αρχείων στην Ελλάδα, αλλά και η λογοκρισία της εποχής είχε συσκοτίσει ιδιαίτερα το συγκεκριμένο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας.

Οι χουντικοί θεωρούσαν ότι η χώρα θα έπρεπε να αξιοποιήσει την πυρηνική ενέργεια, όμως είχαν σοβαρό πρόβλημα κατανόησης της τότε διεθνούς χρηματοπιστωτικής πραγματικότητας. Βρισκόμενοι σε πλήρη απομόνωση, επιχείρησαν να συνδέσουν την απευθείας προμήθεια αντιδραστήρα από το Ηνωμένο Βασίλειο με μία πιο ευνοϊκή στάση των Βρετανών στο ζήτημα της αποπομπής από το Συμβούλιο της Ευρώπης, αγνοώντας ότι το Λονδίνο ουσιαστικά όχι απλά δεν την απέτρεψε, αλλά μάλιστα την διευκόλυνε και την επιτάχυνε.

Επίσης, είχαν την φαεινή ιδέα να προωθήσουν την ανταλλαγή του πυρηνικού εργοστασίου με ελληνικά καπνά, αγνοώντας την πλέον ουσιαστική πληροφορία: ότι οι βρετανική καπνοβιομηχανία δεν τα ήθελε. Πέρα από την αδυναμία τους να αντιληφθούν το πως δούλευε ο σύγχρονος κόσμος – αφού οι παραστάσεις της ηγετικής ομάδας της 21ης Απριλίου περιοριζόταν στην εμπειρία των στρατώνων και των μυστικών υπηρεσιών -, δεν είχαν καταλάβει ότι το Λονδίνο ήταν σε συνεννόηση με τους υπόλοιπους προμηθευτές πυρηνικών αντιδραστήρων ώστε να μην υπάρξει μεταξύ τους ανταγωνισμός στην Ελλάδα.

Επιπλέον, αντιμετώπιζαν το θέμα με τακτικισμούς και αμφιθυμία, κάθε φορά που τα δεδομένα άλλαζαν. Για παράδειγμα, όταν συνεβλήθησαν με τον Ωνάση για να δημιουργηθεί το τρίτο διυλιστήριο στα Μεγάρα, το οποίο είχε προαίρεση και για πυρηνικό εργοστάσιο, σταμάτησαν τις διαπραγματεύσεις με τους Άγγλους, για τις ξαναρχίσουν μόλις ο εφοπλιστής έκανε πίσω στην επένδυση αυτή, που δεν έγινε τελικά ποτέ. Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την εξέλιξη διαδραμάτισε και ο ανταγωνισμός μεταξύ Μακαρέζου και Παπαδόπουλου, που εκπορευόταν από την σύγκρουση Νιάρχου και Ωνάση, αντίστοιχα.

Η πετρελαϊκή κρίση – και νωρίτερα η εγκατάλειψη του συστήματος σταθερών ισοτιμιών του Bretton Woods – οδήγησε σε ενεργειακή κρίση, υψηλό πληθωρισμό κι έκρηξη στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, δημιουργώντας περιβάλλον ύφεσης και προϋποθέσεις αποσάθρωσης της χούντας. Η νέα αυτή συνθήκη βρήκε την Ελλάδα απροετοίμαστη και εξ αιτίας της χουντικής αμφιθυμίας στο ενεργειακό. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Καραμανλής στη συνέχεια προωθεί την πυρηνική ιδέα προκειμένου να απαλλαγεί η οικονομία από το βάρος, το κόστος και το άγχος του πετρελαίου, το οποίο συνέχιζε να είναι το βασικότερο καύσιμο της ελληνικής οικονομίας.

Υπάρχει κίνδυνος για ένα πυρηνικό παγκόσμιο επεισόδιο Ρωσίας, Αμερικής και Κίνας;

Αχιλλέας Χεκίμογλου: Αν και είμαι αισιόδοξος άνθρωπος, ανατρέχω κατά καιρούς σε μία σπουδαία φράση που είχε γράψει «Το Βήμα» πριν από 30 χρόνια: «Η βλακεία είναι προνόμιο και των ισχυρών». Ποτέ δεν ξέρεις πότε κάποιος ισχυρός μπορεί να ανοίξει τις πύλες του φρενοκομείου.

http://hekimoglou.blogspot.com/