21 Αυγούστου 1911: Η μέρα που έκλεψαν τη Μόνα Λίζα από το Λούβρο

Το πρωινό εκείνης της Δευτέρας, το Λούβρο ήταν κλειστό για το κοινό, όπως συνέβαινε κάθε Δευτέρα του καλοκαιριού. Οι υπάλληλοι εργάζονταν για τη συντήρηση και τον καθαρισμό των αιθουσών. Κανείς δεν πρόσεξε ότι η Μόνα Λίζα εξαφανίστηκε μέχρι την επόμενη μέρα το πρωί, όταν ο ζωγράφος Λουί Μπερού πήγε στο Salon Carré, την αίθουσα που φιλοξενούσε τότε τον πίνακα, για να στήσει το καβαλέτο του και να δουλέψει το δικό του έργο με τίτλο «Η Μόνα Λίζα στο Λούβρο».

Ο Μπερού είδε ότι ο πίνακας του ντα Βίντσι έλειπε, και αρχικά υπέθεσε ότι είχε μεταφερθεί για να φωτογραφηθεί ή να συντηρηθεί. Όταν όμως πέρασαν ώρες και το αριστούργημα δεν βρισκόταν πουθενά, οι υπεύθυνοι του μουσείου συνειδητοποίησαν το αδιανόητο: η Μόνα Λίζα είχε κλαπεί.

Η είδηση διαδόθηκε με αστραπιαία ταχύτητα. Οι παρισινές εφημερίδες κυκλοφόρησαν με πρωτοσέλιδα που θύμιζαν περισσότερο πολιτική ή στρατιωτική κρίση, κάνοντας λόγο για «εθνική καταστροφή».

Ύποπτος ο… Πικάσο!

Η αστυνομία ξεκίνησε τις έρευνες και τις ανακρίσεις από τους υπαλλήλους του μουσείου. Αργότερα οι υποψίες στράφηκαν σε καλλιτεχνικούς κύκλους, και ένας από τους πρώτους που συνελήφθησαν και ανακρίθηκαν ήταν ο 30χρονος τότε Πάμπλο Πικάσο.

Ένας κλέφτης έργων τέχνης, που παλιότερα είχε κλέψει μικρά αγάλματα από το Λούβρο, προκειμένου να κερδίσει την αμοιβή που είχε οριστεί για όποιον έδινε χρήσιμες πληροφορίες για την κλοπή της Μόνα Λίζα, είπε στις αρχές ότι είχε πουλήσει κάποια από αυτά τα αντικείμενα στον Πικάσο και τον ποιητή Γκιγιόμ Απολινέρ. Τόσο ο Πικάσο όσο και ο Απολινέρ ανακρίθηκαν από την αστυνομία, αλλά δεν προέκυψε κάτι που να τους συνδέει με τη συγκεκριμένη ληστεία και αφέθηκαν ελεύθεροι.

Ο «πατριώτης» κλέφτης

Για δύο ολόκληρα χρόνια η υπόθεση έμοιαζε χαμένη. Όμως το 1913, ένας Ιταλός έμπορος τέχνης από τη Φλωρεντία ενημέρωσε τις αρχές ότι κάποιος είχε επιχειρήσει να του πουλήσει τη Μόνα Λίζα. Ήταν ο Βιντσέντσο Περούτζια, Ιταλός ξυλουργός που είχε εργαστεί παλαιότερα στο Λούβρο.

Ο Περούτζια είχε καταστρώσει ένα απλό και ταυτόχρονα τολμηρό σχέδιο. Ντυμένος με λευκή ποδιά, όπως οι τεχνικοί του μουσείου, είχε μπει στο Λούβρο μαζί με τους άλλους υπαλλήλους στις 7 το πρωί της 21^ης Αυγούστου. Βλέποντας το Salon Carré αφύλακτο, κατέβασε τον πίνακα από τον τοίχο, αφαίρεσε το προστατευτικό γυαλί και την κορνίζα και τα έκρυψε πίσω από τις σκάλες. Τύλιξε τον καμβά με την ποδιά του, τον έβαλε κάτω από τη μασχάλη του, βγήκε ανενόχλητος από το μουσείο και πήρε τον δρόμο για το μικρό του διαμέρισμα στο Παρίσι. Εκεί, ο πίνακας παρέμεινε κρυμμένος μέσα σε ένα ξύλινο μπαούλο για περισσότερα από δύο χρόνια.

Το 1913 ο Περούτζια ταξίδεψε στη Φλωρεντία και ήρθε σε επαφή με τον έμπορο τέχνης Αλφρέντο Γκέρι προκειμένου να του πουλήσει τον πίνακα. Ισχυρίστηκε ότι το κίνητρό του ήταν πατριωτικό· θεωρούσε ότι ο πίνακας του ντα Βίντσι έπρεπε να βρίσκεται στην Ιταλία και όχι στη Γαλλία. Ο Γκέρι κάλεσε τον διευθυντή της Πινακοθήκης Ουφίτσι της Φλωρεντίας, ο οποίος επιβεβαίωσε την αυθεντικότητα του πίνακα, και ο Περούτζια συνελήφθη από την αστυνομία.

Η επιστροφή του πίνακα και η δίκη

Η είδηση ότι η Μόνα Λίζα βρέθηκε στη Φλωρεντία προκάλεσε ενθουσιασμό. Χιλιάδες Ιταλοί έσπευσαν να δουν το έργο, το οποίο εκτέθηκε προσωρινά στην Πινακοθήκη Ουφίτσι, προτού επιστραφεί στο Λούβρο τον Ιανουάριο του 1914.

Η δίκη του Περούτζια διεξήχθη λίγους μήνες αργότερα. Το δικαστήριο αναγνώρισε «πατριωτικό κίνητρο» και του επέβαλε ποινή φυλάκισης ενός έτους και 15 ημερών. Για πολλούς Ιταλούς ήταν ήρωας, και τελικά παρέμεινε στη φυλακή μόλις 7 μήνες.

Αυτή η κλοπή του 1911 άλλαξε για πάντα την αντίληψη του κοινού για τη Μόνα Λίζα. Μέχρι τότε ήταν μεν γνωστή στους κύκλους της τέχνης, αλλά δεν είχε αποκτήσει τη σχεδόν μυθική αίγλη που τη συνοδεύει σήμερα. Η περιπέτεια της εξαφάνισης, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, οι θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφόρησαν, ανέδειξαν τη Μόνα Λίζα στο πιο διάσημο έργο ζωγραφικής του κόσμου.