Φωκάς Ευαγγελινός: «Μόνο η αγάπη μου γι’ αυτό που κάνω με τροφοδοτεί όλα αυτά τα χρόνια»

Της Χρύσας Γρίβα

Ποια είναι η κινητήριος δύναμη που ωθεί έναν νέο άνθρωπο να προχωρήσει, να εξελιχθεί και να ανακαλύψει τον εαυτό του μέσα σε έναν χώρο τόσο απαιτητικό όσο ο χορός και το θέατρο;

Ο Φωκάς Ευαγγελινός ένας από τους πιο επιδραστικούς ανθρώπους της σκηνής και του χορού στην Ελλάδα, μιλάει στο CNN Greece με αφορμή την πρεμιέρα της παράστασης «Αλεξάνδρεια» στο Θέατρο Παλλάς.

Η πορεία του στον χώρο της τέχνης και η σημασία των σχέσεων που διαμορφώνουν τη δημιουργική και ανθρώπινη εξέλιξη, αποτελούν κεντρικό στοιχείο της σκέψης του, ενώ ο Φωκάς Ευαγγελινός μιλά και για τον κοινό στόχο που ενώνει όλους όσοι εργάζονται για το θέατρο, αλλά και το όραμα που τον εμπνέει να συνεχίζει να δημιουργεί και να ονειρεύεται.

Πώς δημιουργήθηκε η «Αλεξάνδρεια»; Ποια ανάγκη σας ικανοποιεί αυτό το εγχείρημα;

Η Αλεξάνδρεια υπήρχε στο μυαλό μου τα τελευταία πέντε χρόνια. Από βιβλία που είχα διαβάσει άρχισε αυτή η πόλη να παίρνει μέσα μου μια διάσταση μυθική. Η Αλεξάνδρεια υπήρξε κατά το πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα σπουδαίο κέντρο πολιτισμού, όπου συνυπήρχαν αρμονικά διαφορετικές φυλές, θρησκείες και αντιλήψεις. Και στο κέντρο όλων, ο ελληνισμός. Ένας ελληνισμός που άνθιζε και έγραφε τη δική του ιστορία στην περιοχή.

Όλα αυτά με συγκίνησαν βαθιά και πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, πήρα την απόφαση όλα όσα αισθανόμουν για την Αλεξάνδρεια να γίνουν παράσταση. Μοιράστηκα τότε το όραμα μου με τη Ζέτη Φίτσιου η οποία και έγραψε το έργο. Μαζί ξεκινήσαμε ένα νοητό ταξίδι προς την Αλεξάνδρεια. Κι εκεί συναντήσαμε ακόμη περισσότερη ομορφιά από αυτή που φανταζόμασταν.

Πέρα από τη μεγάλη ιστορική και καλλιτεχνική αξία της Αλεξάνδρειας, υπάρχει κάποιο στοιχείο της πόλης ή της ιστορίας αυτής της παράστασης που σας αγγίζει προσωπικά; Τι ήταν αυτό που μίλησε πρώτο σε εσάς ως δημιουργό;

Πρώτος σε μένα μίλησε ο Καβάφης. Αυτός ο σπουδαίος ποιητής που σημάδεψε την Αλεξάνδρεια όσο και η Αλεξάνδρεια σημάδεψε τον ίδιο. Δεν νοείται αυτή η πόλη χωρίς τον ποιητή και δεν νοείται ο ποιητής χωρίς αυτή την πόλη. Μέσα από τα ποιήματα του γνώρισα τα αρώματα της, είδα τα χρώματα της, άκουσα τη μελωδία της. Κι αυτή η μελωδία ήρθε ακόμη πιο ζωντανά μπροστά μου μέσα από τις καταπληκτικές μουσικές της Ευανθίας Ρεμπούτσικα που έγραψε τη μουσική της παράστασης μας. Ύστερα, ένα άλλο πολύ σημαντικό ιστορικό στοιχείο, είναι η γεωπολιτική σημασία της Αιγύπτου η οποία αποτέλεσε κέντρο αποφάσεων και συμφερόντων για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Τα «παιχνίδια εξουσίας» υπήρξαν αναπόσπαστο κομμάτι της περιοχής. Και τώρα, σχεδόν έναν αιώνα μετά, βλέπουμε πως ακόμη συνεχίζονται με αποτέλεσμα το θέμα της Μέσης Ανατολής να μην έχει δυστυχώς επιλυθεί.

Στην παράσταση «Αλεξάνδρεια», η πατρίδα δεν είναι γεωγραφική αλλά συναισθηματική. Ποια είναι η δική σας «Αλεξάνδρεια»; Υπάρχει ένας τόπος πραγματικός ή φανταστικός που κουβαλάτε μέσα σας ως πατρίδα;

Τις σχέσεις των ανθρώπων κουβαλάω μέσα μου ως πατρίδα. Αυτό που δημιουργείται κάθε φορά από τη συνομιλία των ανθρώπων. Γι’ αυτό και πάντα θέλω να έχω δίπλα μου άτομα με καλή διάθεση, με αισιοδοξία και θετικότητα. Για να μπορούμε μαζί να δημιουργούμε απ’ την αρχή τον δικό μας κόσμο, τη δική μας πατρίδα. Μια πατρίδα αγάπης, αποδοχής και σεβασμού. Όπως ακριβώς υπήρξε και η Αλεξάνδρεια, χωρίς διακρίσεις, χωρίς διαφορές, χωρίς συγκρούσεις.

Τι απολαμβάνετε περισσότερο όταν εργάζεστε με έναν πολυμελή θίασο, όπως στην «Αλεξάνδρεια»; Ποιες είναι οι προκλήσεις και ποιες οι χαρές μιας τόσο μεγάλης δημιουργικής ομάδας;

Αρχικά η πιο σημαντική πρόκληση ήταν να καταφέρουμε να συντονιστούμε όλοι μαζί σε έναν κοινό στόχο και σε ένα κοινό όραμα. Κι αφού αυτό συνέβη έπρεπε τότε να μπορέσουμε να αποδώσουμε την ατμόσφαιρα της εποχής. Καθώς το έργο διαδραματίζεται την περίοδο του Μεσοπολέμου, κάπου στη δεκαετία του 1930, η αίσθηση που θα πρέπει να βγει είναι συγκεκριμένη, κρατώντας όλα τα αρώματά και τα χρώματα της εποχής. Σε αυτό βοηθά τρομερά ένας πολυπληθής θίασος, καθώς γίνεται ακόμη πιο εφικτό το να αναπαραστήσεις την πραγματική ζωή της πόλης και πολλές από τις εκφάνσεις της.

Στα 21 σας τολμήσατε να αφήσετε πίσω τα «κοινωνικώς αποδεκτά» και να κυνηγήσετε το όνειρό σας. Ποια δύναμη τροφοδότησε αυτή την τόλμη; Υπάρχει άραγε κάποια στιγμή που καταλαβαίνει κανείς ότι έχει όντως ακολουθήσει τον σωστό δρόμο;

Ήμουν ένα παιδί που ξεκίνησε από ένα χωριό στην επαρχία. Μόνο η αγάπη μου γι’ αυτό που κάνω με τροφοδότησε και συνεχίζει να με τροφοδοτεί όλα αυτά τα χρόνια. Κάθε φορά, σε κάθε νέα συνεργασία, είμαι ανοιχτός, μια λευκή σελίδα, και μόνο έτσι καταφέρνω να εξελίσσομαι.

Τώρα, σχετικά με το πότε καταλαβαίνεις ότι είσαι στο σωστό δρόμο, ίσως αυτό συμβαίνει όταν κοιτάς πίσω, τη διαδρομή σου. Η αίσθηση ότι κάνεις το σωστό έρχεται με την εμπειρία και την αφοσίωση στις επιλογές σου. Πάντα ένιωθα πολύ οικεία σ’ αυτόν τον χώρο, και για να σου το πω και διαφορετικά, δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου να κάνω κάτι άλλο στη ζωή μου. Αν έπρεπε να επιλέξω ξανά, θα έκανα ακριβώς το ίδιο.

Υπήρξε κάποιο γεγονός ή εμπειρία που άλλαξε τον τρόπο σκέψης σας και επηρέασε καθοριστικά τη δουλειά σας; Ανατράπηκαν ποτέ δεδομένα που θεωρούσατε ακλόνητα; Ήταν η εμπειρία της Eurovision ένα τέτοιο σημείο καμπής;

Πάντα ανατρέπεις δεδομένα όταν θες να προχωρήσεις και να πας μπροστά. Η αγάπη που έχω για το καινούργιο, ο στόχος μου να μην επαναλαμβάνομαι και να το βλέπω κάθε φορά σαν μια εντελώς νέα εμπειρία, αυτά είναι που με καθορίζουν. Σαν μια καινούργια πρόκληση. Καθώς οι συνομιλίες και οι συνεργασίες μεταξύ των ανθρώπων είναι πάντα καινούργιες, αυτή η δουλειά αποτελεί πάντα για μένα μια νέα συνθήκη.

Η Eurovision είναι ένας οργανισμός που συνεχώς εξελίσσεται και μαζί του εξελίσσομαι κι εγώ. Αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, είναι μοναδικό. Μια συνομιλία λαών και καλλιτεχνών πέρα από διακρίσεις και στερεότυπα. Όπως ήτανε κάποτε και η Αλεξάνδρεια. Χωρίς θρησκείες, χωρίς φυλές, χωρίς κοινωνικούς περιορισμούς.

Αν δεχτούμε τη θεωρία πως η σκηνοθεσία αποτελεί δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στο έργο και τους θεατές, πώς προσεγγίζετε τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιείτε; Διαφοροποιούνται ανάλογα με τον χώρο, το είδος ή την ενέργεια του εκάστοτε έργου;

Τα εκφραστικά μέσα ενός έργου δεν επιλέγονται στην τύχη. Αντίθετα, βασίζονται σε όσα θέλει να επικοινωνήσει το έργο. Εγώ πάντα κοιτάζω το περιεχόμενο, τα βασικά του νοήματα, την ατμόσφαιρα και τα ερωτήματα που θέτει το κείμενο. Με βάση αυτά αλλά και με το τι θέλω εγώ να πω μέσα από αυτά, αναζητώ τους κατάλληλους τρόπους για να το αποδώσω σκηνικά. Κάθε επιλογή πρέπει να έχει λόγο ύπαρξης και να στηρίζει τόσο το νόημα όσο και την αισθητική της παράστασης.

Οι παγκόσμιες συνεργασίες αποτελούν χαρακτηριστικό της πορείας σας. Όταν δουλεύετε στο εξωτερικό, με καλλιτέχνες και κοινό από άλλες κουλτούρες, διατηρείτε με κάποιον τρόπο το ελληνικό στοιχείο; Αν ναι, με ποια μορφή το ενσωματώνετε;

Πάντα όταν δουλεύω στο εξωτερικό θέλω να ακολουθώ την κουλτούρα της κάθε χώρας. Είναι σημαντικό να μπορείς να αναδείξεις τα σημεία της αισθητικής της, να «ακούσεις» τους τρόπους επικοινωνίας, και να μιλήσεις στη δική της γλώσσα. Όμως, το ελληνικό στοιχείο είναι αναπόφευκτα πάντα παρόν στη δουλειά μου. Όχι απαραίτητα ως κυρίαρχο θέμα, αλλά ως μια βαθιά ριζωμένη ταυτότητα που επηρεάζει τον τρόπο που σκέφτομαι, δημιουργώ και επικοινωνώ.

Όταν συνεργάζομαι με καλλιτέχνες από άλλες κουλτούρες, με εκπλήσσει πάντοτε το πόσο αρμονικά εντάσσεται αυτό το ελληνικό στοιχείο που εγώ συνειδητά ή ασυνείδητα φέρω σε κάθε συνεργασία. Όλη αυτή η ανταλλαγή και το πάρε δώσε μου φαίνονται συναρπαστικά.

Έχετε αναφερθεί επανειλημμένα στη σημασία που δίνετε στη διδασκαλία. Ως δάσκαλος χορού και υποκριτικής τα τελευταία χρόνια, τι αποκομίζετε από τη νέα γενιά καλλιτεχνών; Σας εκπλήσσουν, σας εμπνέουν, σας προκαλούν;

Διδάσκω στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου 25 χρόνια και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Τα νέα παιδιά είναι πολύ προχωρημένα. Έχουν άποψη για τα θέματα, την οποία ξέρουν να υποστηρίζουν με επιχειρήματα. Θαυμάζω τους νέους γιατί μαθαίνω από αυτούς.

Το κάθε μάθημα είναι μια ανοιχτή συνομιλία. Κάθε φορά η εμπειρία η δική μου σε συνδυασμό με τις νέες ιδέες και απόψεις των μαθητών μου, «ανακατεύονται» και βγάζουν ένα πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Ποτέ δεν υποτιμώ τις σκέψη και την άποψή τους, με εκπλήσσουν και πολλές φορές για να στο πω απλά με έχουν κολλήσει στον τοίχο.

«ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ»

Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Φωκάς Ευαγγελινός
Κείμενο: Ζέτη Φίτσιου
Δραματουργική επεξεργασία: Γιάννης Παναγόπουλος
Μουσική: Ευανθία Ρεμπούτσικα
Στίχοι: Άρης Δαβαράκης
Σκηνικό: Μανόλης Παντελιδάκης
Ενδυματολόγος: Ιωάννα Τσάμη
Video art: Παντελής Μάκκα
Σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Τέλλος, Στέλλα Κάλτσου
Μουσική διδασκαλία: Πάνος Δήμας
Βοηθός σκηνοθέτη: Εύη Νάκου
Συνεργάτης σκηνογράφος: Ελίνα Δράκου

Τους ρόλους ενσαρκώνουν οι: Άννα Μάσχα, Εριέττα Μανούρη, Ιωάννης Παπαζήσης, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Χριστίνα Αλεξανιάν, Ελένη Καρακάση, Αλίνα Κοτσοβούλου, Δημήτρης Δεγαΐτης, Φωτεινή Παπαθεοδώρου, Λήδα Ματσάγγου, Γιώργος Ψυχογυιός, Γιάννης Στόλλας, Γιάννης Μάνιος, Αλέξανδρος Σιάτρας, Δημήτρης, Μαχαίρας, Χρίστος Νικολάου, Δανάη Πολίτη, Ειρήνη Βαλατσού, Άννα Λεμπεντένκο, Παναγιώτης Παντέρας, Μάγια Βασιλάκη, Νίκος Φραντζέσκος, Βασιλική Σουρρή, Ηλιάνα Ιωαννίδου.

Για την παράσταση αυτή διατίθενται αγγλικοί υπέρτιτλοι.

Θέατρο Παλλάς: Βουκουρεστίου 3-5, Αθήνα