Τζάνις Μάρτιν: O «θηλυκός Έλβις» που προηγήθηκε της εποχής της και πλήρωσε το τίμημα

Το ροκ εν ρολ άλλαξε για πάντα την αμερικανική κουλτούρα της δεκαετίας του ’50, ανατρέποντας το συντηρητικό κατεστημένο και δημιουργώντας ένα νέο κύμα ελευθερίας. Ωστόσο, ακόμα και τότε, οι βαθιά ριζωμένοι έμφυλοι ρόλοι της εποχής παρέμεναν ισχυροί. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Τζάνις Μάρτιν τόλμησε να σταθεί εκεί όπου λίγες γυναίκες μπορούσαν: στην καρδιά της ροκ επανάστασης.

Γεννημένη στη Βιρτζίνια και μεγαλωμένη σε οικογένεια μουσικών, η Μάρτιν βρέθηκε από μικρή στον κόσμο της κάντρι μουσικής. Η επιρροή καλλιτεχνών όπως ο Χανκ Γουίλιαμς διαμόρφωσε τα πρώτα της χρόνια, ενώ πολύ σύντομα η μικρή Τζάνις έγινε παιδί-θαύμα στο τοπικό ραδιόφωνο. Πριν καν ξεκινήσει το λύκειο, είχε δική της εκπομπή στο Old Dominion Barndance, μοιραζόμενη τη σκηνή με καλλιτέχνες όπως ο Τζιμ Ριβς.

Η άφιξη του ροκαμπίλι και η ραγδαία εξάπλωση της ροκ εν ρολ άλλαξαν τα πάντα. Σε ηλικία μόλις 15 ετών, η Μάρτιν υπέγραψε στην RCA Victor — την ίδια περίοδο που η εταιρεία είχε μόλις αποκτήσει και τον Έλβις Πρίσλεϊ. Οι συγκρίσεις ήταν αναπόφευκτες: δύο νεαροί καλλιτέχνες, με βάσεις στην κάντρι και έμφυτη ικανότητα να ανατινάξουν τα δεδομένα.

Η RCA την προώθησε ως «Female Elvis», ενώ ο διαβόητος μάνατζερ του Πρίσλεϊ, Κόλονεν Τομ Πάρκερ, θέλησε να την εκπροσωπήσει — πρόταση που οι γονείς της ευτυχώς αρνήθηκαν. Το πρώτο της single, Will You Willyum, άφησε υποσχέσεις, αλλά ήταν το b-side, Drugstore Rock ’n’ Roll, που την έκανε ξεχωριστή: ήταν δική της σύνθεση σε μια εποχή που ελάχιστοι καλλιτέχνες —ακόμη και ο ίδιος ο Πρίσλεϊ— έγραφαν τα τραγούδια τους.

Όμως η ανοδική της πορεία σταμάτησε απότομα. Μετά από έναν κρυφό γάμο και εγκυμοσύνη κατά τη διάρκεια ευρωπαϊκής περιοδείας, η RCA την εγκατέλειψε — μια σκληρή απόφαση που αντικατόπτριζε το φύλο και τις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής. Άλλες εταιρείες ενδιαφέρθηκαν, αλλά καμία δεν είχε το εύρος της RCA, και λίγο αργότερα ο δεύτερος σύζυγός της της ζήτησε να εγκαταλείψει τη μουσική. Η Μάρτιν υπάκουσε.

Το όνειρο φαινόταν να έχει τελειώσει προτού καλά-καλά ξεκινήσει. Όμως στα ’70s, συλλέκτες δίσκων την εντόπισαν να δουλεύει σε αστυνομικό τμήμα στη Βιρτζίνια, και έτσι επέστρεψε στη σκηνή, συμμετέχοντας στο αναβιωμένο ροκαμπίλι κίνημα των επόμενων δεκαετιών. Συνέχισε να εμφανίζεται μέχρι τον θάνατό της το 2007, σε ηλικία 67 ετών.

Η Τζάνις Μάρτιν είχε το ταλέντο, την ενέργεια και την τόλμη να σταθεί ισότιμα δίπλα στον «Βασιλιά». Όμως η εποχή και οι κοινωνικές προκαταλήψεις τής στέρησαν την πορεία που άξιζε. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την RCA να εγκαταλείπει τον Έλβις αν εκείνος είχε κάνει κάποιο κορίτσι έγκυο…

Σήμερα, η κληρονομιά της αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο: όλες οι ηχογραφήσεις της έχουν διασωθεί, και η ιστορία της λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι υπήρξαν γυναίκες που άνοιξαν δρόμους πολύ πριν η μουσική βιομηχανία είναι έτοιμη να το δεχτεί.

Η Τζάνις Μάρτιν δεν ήταν απλώς ο «θηλυκός Έλβις». Ήταν μια πρωτοπόρος. Και πλέον, η ιστορία βρίσκει τον σωστό τρόπο να την τιμήσει.