Απειλή ή τεχνολογικό θαύμα; Πόσο πιθανό είναι τα μη ΑΙ βιβλία να γίνουν είδος πολυτελείας

Η ίδια έρευνα ανοίγει το ενδεχόμενο ενός λογοτεχνικού κόσμου δύο ταχυτήτων — όπου οι άνθρωποι θα έχουν πρόσβαση σε βιβλία γραμμένα από ανθρώπους μόνο αν μπορούν να τα πληρώσουν.

Η γρήγορη άνοδος των «ψεύτικων» βιβλίων

Οι σύγχρονες πλατφόρμες AI μπορούν πλέον σε δευτερόλεπτα να αναπαράγουν το ύφος και την τεχνική διάσημων συγγραφέων. Από τον Ίαν ΜακΓιούαν μέχρι τη Μάργκαρετ Άτγουντ, η μίμηση είναι εντυπωσιακή — αν και όχι πάντα πιστή. Όμως για έναν μέσο αναγνώστη, το κείμενο συχνά φαίνεται «αρκετά καλό».

Και, κυρίως, είναι δωρεάν. Ή σχεδόν δωρεάν...

Αυτός ο συνδυασμός έχει προκαλέσει φόβους ότι οι εκδότες θα καταφύγουν όλο και περισσότερο στη μαζική παραγωγή περιεχομένου από AI. Είτε πρόκειται για λογοτεχνία τρόμου είτε για ρομαντική φαντασία, είδη με σαφείς αφηγηματικές δομές θεωρούνται ιδανικά για εξομοίωση από μηχανές.

Ανθρώπινη δημιουργία: από δικαίωμα σε προνόμιο;

Η δρα Κλεμεντίν Κόλετ, συγγραφέας και επικεφαλής της έρευνας του Cambridge, εξέφρασε μια βαθιά ανησυχία: Μπορεί να φτάσουμε σε μια εποχή όπου τα ανθρώπινα βιβλία θα είναι πανάκριβα και τα βιβλία AI θα κυκλοφορούν μαζικά — φθηνά ή και δωρεάν.

Εάν συμβεί αυτό, το χάσμα μεταξύ των αναγνωστών μπορεί να μεγαλώσει επικίνδυνα. Ήδη, το 2022, ένα στα πέντε παιδιά στην Αγγλία δεν είχε ούτε ένα βιβλίο στο σπίτι του. Πόσο θα επιδεινωθεί αυτή η ανισότητα αν τα ποιοτικά λογοτεχνικά έργα γίνουν απλησίαστα;

Η εξοικείωση με την AI στον πολιτισμό

Παρά τις αντιδράσεις, η κοινωνία φαίνεται να συνηθίζει — ίσως επικίνδυνα γρήγορα — την τεχνητή νοημοσύνη στην τέχνη:

Το 2023 η Marvel χρησιμοποίησε AI για τους τίτλους αρχής στο Secret Invasion. Το Netflix ενσωμάτωσε γενετικά παραγόμενο υλικό στο The Eternaut. Η δημιουργία της ψηφιακής «ηθοποιού» Tilly Norwood προκάλεσε οργή, αλλά όχι φραγμό. Η σταδιακή αυτή… ανοχή μάς φέρνει πιο κοντά σε έναν πολιτισμό όπου η μηχανή δεν υποστηρίζει την τέχνη — την αντικαθιστά.

Η πιθανή αντίσταση

Παρά τους φόβους, υπάρχουν και πιο αισιόδοξες φωνές. Ο συγγραφέας Τόμπι Κόβεντρι, που αναμένεται να κάνει ντεμπούτο τον επόμενο χρόνο με το «He’s the Devil», πιστεύει ότι η λύση δεν βρίσκεται στον πανικό αλλά στη δημιουργία:

«Αν πιστέψουμε ότι η AI θα καταπιεί τη λογοτεχνία, τότε απλώς θα σταματήσουμε να γράφουμε. Κι αυτό θα είναι η πραγματική ήττα».

Οι άνθρωποι, λέει, θα συνεχίσουν να αναζητούν «τη φωνή, τη σκέψη, την εμπειρία και την καρδιά» πίσω από ένα βιβλίο. Κάτι που η AI δεν έχει — και δεν μπορεί να μιμηθεί πλήρως.

Πού οδηγούμαστε;

Η λογοτεχνία βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Αν οι κυβερνήσεις δεν θέσουν σαφή όρια στη χρήση της AI και δεν προστατεύσουν τους δημιουργούς, είναι πιθανό να δούμε βιβλία που έχουν γραφτεί από ανθρώπους να γίνονται είδος πολυτελείας — όπως ένα χειροποίητο αντικείμενο σε έναν κόσμο μαζικής παραγωγής.

Και τότε, το ερώτημα δεν θα είναι μόνο οικονομικό. Θα είναι βαθιά πολιτισμικό:
Θέλουμε έναν κόσμο όπου οι ιστορίες που διαβάζουμε δεν προέρχονται από ανθρώπινη εμπειρία, αλλά από έναν αλγόριθμο;

Αν κάτι πρέπει να προστατεύσουμε, είναι αυτό: η λογοτεχνία ως ανθρώπινη πράξη — όχι ως τεχνικό αποτέλεσμα.