Όσκαρ 2022: To περίπλοκο και τελικά πολύ προσωπικό θέμα της απώλειας - Μια αποτίμηση της βραδιάς

Η βραδιά των Όσκαρ είναι συνήθως πολύ βαρετή, ιδιαίτερα εάν την παρακολουθείς αξημέρωτα στην Αθήνα· πιθανώς αν βρίσκεσαι εκεί που γίνεται να είναι κάπως πιο υποφερτά τα πράγματα.

Τα φετινά Όσκαρ, όμως, είχαν μια ενδιαφέρουσα ιδιαιτερότητα και αυτή δεν ήταν ούτε οι εκπλήξεις τους -που σιγά τις εκπλήξεις, όταν φτάσεις εκεί είναι έτσι κι αλλιώς σαν να το έχεις πάρει- ούτε τα φορεματα στο κόκκινο χαλί, ούτε τα αστεία των τριών παρουσιαστριών, που έβαλαν τα δυνατά τους να κάνουν το κοινό να γελάσει, χωρίς τρελή επιτυχία.

Όλα τα παραπάνω ήταν business as usual.

Αυτό που διαπέρασε τα φετινά Όσκαρ, ήταν η απώλεια. Και το πόσο διαφορετικά την αντιλαμβάνεται και την αντιμετωπίζει καθένας.

Ένα -αποστασιοποιημένο- λεπτό για την Ουκρανία

Από τα συνολικά 180, στην πλειονότητα αχρείαστα, λεπτά της τελετής, η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου αφιέρωσε 1 (ένα) στην Ουκρανία.

Ούτε Ζελένσκι σε απευθείας σύνδεση, ούτε πολλά λόγια, μια μικρή αναφορά από τη Μίλα Κούνις και κάποιες θαλασσί κορδέλες στα πέτα ήταν η «συνεισφορά» της τελετής στο δράμα που παίζεται ζωντανά και όχι κινηματογραφικά σε έναν γαλαξία πολύ πολύ μακριά από το Λος Άντζελες.

Η μια από τις παρουσιάστριες της βραδιάς, Γουάντα Σάικς, το έθεσε πολύ καλά, μιλώντας λίγο πριν ξεκινήσουν οι βραβεύσεις στο Variety: «Χόλιγουντ, μήπως έχουμε πολύ μεγάλη ιδέα για τους εαυτούς μας; Μήπως πιστεύουμε ότι αυτό που κάνουμε είναι πιο σπουδαίο απ' ότι είναι στην πραγματικότητα; Καταλαβαίνω ότι μας βλέπει πολύς κόσμος, όμως, ας μείνουμε στη λωρίδα μας. Ξέρετε τι λέω. Ας παραμείνουμε εκεί που πρέπει».

Ακόμη και το μήνυμα της Ακαδημίας, το οποίο προβλήθηκε κατά τη διάρκεια του ενός λεπτού σιγής, ήταν τόσο αποστασιοποιημένο και «κλινικό», σαν φωτοτυπία ενός μηνύματος που θα ταίριαζε σε κάθε παρόμοια κρίση και απλώς του αλλάζεις το όνομα.

Καμία αναφορά στη Ρωσία. Πουθενά η λέξη πόλεμος. Καμία πολιτική δήλωση. Πιστή στις αρχές της, η Ακαδημία αποστασιοποιήθηκε και δεν επέτρεψε καμία αναφορά που να δίνει στίγμα θέσης απέναντι σε όσα συμβαίνουν.

Η απόφαση της Ακαδημίας να χειριστεί με αυτόν τον τρόπο το θέμα έγινε σεβαστή από τους πάντες.

Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, όταν ανέβηκε στη σκηνή μαζί με τον Αλ Πατσίνο και το Ρόμπερτ ΝτεΝιρο, με αφορμή τα 50 χρόνια του «Νονού», ήταν ο μόνος που φώναξε «ζήτω η Ουκρανία», κλείνοντας το σύντομο λόγο του, αλλά κι εκείνος το έκανε βιαστικά, σαν εκτός σεναριού, σαν κάτι που «ξέκλεψε» από την παραγωγή. Και η αντίδραση των παρευρισκομένων ήταν χλιαρή, κάτι μουρμούρισαν κι αυτοί χωρίς πολύ ενθουσιασμό.

Μια μάλλον αμήχανη στιγμή για τον άνθρωπο που μας έδωσε κάποτε το «Αποκάλυψη Τώρα».

Αυτός ο πόλεμος είναι πολύ μακριά, είναι πολύ καινούργιος, δεν είναι πόλεμος της Αμερικής και είναι ίσως και λίγο ενοχλητικός για μια εκδήλωση που παραμένει ίδια κι απαράλλαχτη όσοι μαύροι, ασιάτες ή γυναίκες κι αν συμπεριληφθούν. Το μήνυμα είναι σαφές και είναι «εδώ λάμπουμε και διασκεδάζουμε και τίποτα δεν μπορεί να το χαλάσει αυτό».

Κάτι που φάνηκε και από το αταίριαστα αλέγκρο κλίμα κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των ανθρώπων της βιομηχανίας που έφυγαν από τη ζωή την περασμένη χρονιά. Ήταν τόσο παράξενο να ακούς χορευτική μουσική και να βλέπεις εύθυμους χορευτές μπροστά από τα πρόσωπα των νεκρών.

Η Ακαδημία δεν ήθελε συγκίνηση φέτος, αρκετά συγκινηθήκαμε με την πανδημία. Κάποιοι προσπάθησαν να της το χαλάσουν, αλλά δεν το πέτυχαν όσο θα έπρεπε.

«Σ' αυτούς που χάσαμε στον πόλεμο»

Υπέροχες παραφωνίες στ' αστεία και τη γενική χαρά, ο πολύ Ευρωπαίος και εμφανώς αταίριαστος στην αίθουσα Κένεθ Μπράνα, που ήταν και ο μόνος σε μια ολόκληρη βραδιά που μίλησε για πόλεμο και για τους ανθρώπους που χάθηκαν και για μια υπέροχη πόλη και μια υπέροχη χώρα που πέρασε πολλά.

Και σε αυτούς τους ανθρώπους που χάθηκαν αφιέρωσε και το Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου που κέρδισε.

Ο Μπράνα, βέβαια, μιλούσε για τις δικές του απώλειες, τη δική του πόλη το Μπελφάστ, τη δική του χώρα, την Ιρλανδία.

Απ' όλους τους λαμπερούς σταρ της βραδιάς, ο Μπράνα είναι ίσως και ο μόνος που μπορεί να καταλάβει τι συμβαίνει αυτήν την εποχή στην Ευρώπη, δεν χρειάστκε να κάνει καμια σχετική δήλωση, όλη του η ταινία είναι μια δήλωση για τον πόλεμο, οποιονδήποτε πόλεμο, οποιουδήποτε είδους, οπουδήποτε στον κόσμο.

Τα είπε, ευχαρίστησε, κατέβηκε, χορός, γέλοα, μουσική.

Ο κόσμος της σιωπής

Για όσους παρακολουθούν τα κινηματογραφικά δρώμενα, η νίκη του CODA, μιας ταινίας για την κοινότητα των κωφών, δεν ήταν έκπληξη, τις τελευταίες εβδομάδες ήταν το απόλυτο φαβορί.

Το Όσκαρ αυτό ήταν ενδεχομένως και άλλο ένα statement συμπεριληπτικότητας εκ μέρους της Ακαδημίας, αλλά αυτό δεν έχει σημασία, ο σκοπός συχνά αγιάζει τα μέσα, σημασία έχει να δούμε, να «ακούσουμε», να καταλάβουμε τους ανθρώπους που ζουν με μια αίσθηση λιγότερη από τους υπόλοιπους.

Και οι συντελεστές του CODA, όταν ανέβηκαν να παραλάβουν τα βραβεία τους, ήταν ένας κόσμος ξεχωριστός από τον υπόλοιπο γύρω τους.

Δεν είναι μόνο η νοηματική γλώσσα στην οποία μιλάνε, είναι η γενικότερη αίσθηση ότι μιλούσαν για κάτι που οι υπόλοιποι δεν μπορούν ούτε να καταλάβουν, ούτε να αισθανθούν· να συναισθανθούν ίσως ναι, αλλά σίγουρα όχι απόλυτα και όχι πάντως σε μια τέτοια βραδιά που διαρκώς αγωνιούσε και βιαζόταν να ξεπεράσει τα -πολλά- στενάχωρα και να πάει παρακάτω, στο επόμενο τραγούδι, το επόμενο βραβείο, το επόμενο χαριτωμένο αστείο.

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Τρόι Κάτσερ αφιέρωσε το Όσκαρ Β' αντρικού ρόλου που κέρδισε στον πατέρα του, ο οποίος μετά από ένα ατύχημα δεν μπορούσε πια να επικοινωνεί με τη νοηματική. Είναι τόσο δραματικό αυτό που ίσως ο μόνος άνθρωπος που έδινε πολλή σημασία σ' αυτό που έλεγε ο Κάτσερ, ο μεταφραστής της νοηματικής, ακούστηκε τόσο συγκινημένος που η φωνή του έσπασε.

Από την προσποίηση ως την αιωνιότητα

Πώς είναι, λοιπόν, να χάνεις την ακοή σου; Ή το μόνο εκφραστικό μέσο που σου απομένει; Ή το σπίτι σου και την πατρίδα σου;

Οι περισσότεροι από τους καλεσμένους στην τελετή απονομής μπορούν θαυμάσια να υποδυθούν όλους αυτούς τους ρόλους, ή να τους σκηνοθετήσουν εξαιρετικά, χωρίς οι ίδιοι να έχουν την παραμικρή αντίληψη του τι σημαίνουν όλα αυτά στην πραγματικότητα. Γι αυτό παίρνουν και τα Όσκαρ εξάλλου.

Ίσως το κοντινότερο που έφτασε χτες το βράδυ ο κόσμος του Χόλιγουντ στην ταύτιση με την απώλεια ήταν όταν βγήκε στη σκηνή, καθηλωμένη σε αναπηρικό καροτσάκι, η Λάιζα Μινέλι, μαζί με τη Lady Gaga.

Ακριβώς 50 χρόνια νωρίτερα, η Μινέλι συγκλονιζε με το «Καμπαρέ», το οποίο τότε είχε κερδίσει και Όσκαρ καλύτερης ταινίας.

Σήμερα, ταλαιπωρημένη από πολλά προβλήματα υγείας, δεν περπατάει, με το ζόρι μιλάει και δεν σταμάτησε να ζητάει από τη Lady Gaga να της κρατάει το χέρι και να της λέει τι να κάνει.

Η αίθουσα τη χειροκρότησε όρθια με πραγματικό και βαθύ σεβασμό, αν και η εικόνα της αποκλείεται να μην προκάλεσε λύπη σε πολλούς. Ο χρόνος μπορεί να μην σβήνει τη λάμψη στο Χόλιγουντ, αντικαθιστώντας τη με το πέπλο του μύθου, οι ηθοποιοί άλλωστε γίνονται αστέρια, δεν έχουν την τύχη των κοινών θνητών, όμως το Χόλιγουντ γιορτάζοντας πολλές επετείους φέτος, είδε την κάποτε πρώτη γραμμή του να παρελαύνει αρκετά έως πολύ γερασμένη στη σκηνή.

Κι αυτό ήταν ένα ακόμη παράδοξο, καθώς οι άνθρωποι αυτοί, ζωντανοί μύθοι όλοι τους, θα άξιζαν μάλλον κάτι παραπάνω από ένα δίλεπτο ανάμεσα σε λίγο πιο δυνατά απ' ότι χρειαζόταν γέλια.

Όλα κατέληξαν σε μια μπουνιά

Δεν πρόλαβε, όμως, το Χόλιγουντ να μελαγχολήσει, διότι ο Γουίλ Σμιθ είχε μια δική του προσωπική απώλεια, έχασε εντελώς την ψυχραιμία του όταν ο Κρις Ροκ από σκηνής αστειεύτηκε με τα ξυρισμένα μαλλιά της συζύγου του, πήρε φόρα και του έχωσε μπουνιά σε ζωντανή παγκόσμια μετάδοση.

Λίγο αργότερα ο Σμιθ κέρδισε -όπως αναμενόταν- το Όσκαρ Α' Αντρικού ρόλου κι ανέβηκε στη σκηνή με τα μάτια όλων καρφωμένα επάνω του.

Η ομιλία του, πολύ έντονα φορτισμένη καθώς ο ίδιος έκλαιγε όσο μιλούσε, ήταν ίσως πιο ενδιαφέρουσα και από τη σκηνή της μπουνιάς.

Ζήτησε κάτι σαν συγγνώμη και άρχισε να παραληρεί, λέγοντας ότι έχει έρθει στον κόσμο με ένα συγκεκριμένο σκοπό, να προστατεύει, να αγαπάει και να μοιράζει αυτήν την αγάπη. Είπε ότι αυτό το ρόλο του έδωσε ο Θεός. Συνέκρινε τον εαυτό του με το ρόλο του, αυτόν του πατέρα των αδελφών Ουίλιαμς και είπε ότι στη δουλειά που κάνει ο κόσμος δεν εκτιμά και δεν σέβεται τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους.

«Θέλω να είμαι ένα όχημα αγάπης», είπε ο Σμιθ, κάτι στο οποίο υπερθεμάτισε λίγο αργότερα ο Άντονι Χόπκινς, λέγοντας «ειρήνη και αγάπη εύχομαι για όλους μας, ο Γουίλ τα ειπε όλα». Ο Χόπκινς δεν ήταν πολύ πειστικός, πιθανότατα βαριόταν να πει περισσότερα, πέρυσι που κέρδισε δεν πήγε καν στα Όσκαρ, προτίμησε να πέσει για ύπνο, όπως έχει πει ο ίδιος.

Θα συζητιέται για πολλές μέρες αν η μπουνιά του Σμιθ ήταν αυθεντική ή στημένη. Ήδη συζητιέται.

Θα συζητηθεί πολύ περισσότερο από το αν τα Όσκαρ όφειλαν να μιλήσουν πιο πολύ για την Ουκρανία, ή αν θα έπρεπε να είναι λίγο πιο χαμηλών τόνων, αν πρέπει να υπάρχει χώρος για τη συγκίνηση σε έναν κοσμο που τόση συγκίνηση έχει προκαλέσει κατά καιρούς σε όλους μας...

Αλλά, ούτε απαντήσεις θα πάρουμε, ούτε έχει και σημασία στον κόσμο που οι ρόλοι και η πραγματικότητα έχουν πολύ λεπτά και ομιχλώδη όρια ανάμεσά τους.

Όπως ακριβώς έλεγε και η Λάιζα, 50 χρόνια νωρίτερα: Life is a cabaret old chum, come to the cabaret.

Όλα τα βραβεία και όσα έγιναν κατά τη διάρκεια της απονομής των 94ων βραβείων Όσκαρ, στο LiveBlog του CNNGreece.