Κόντρα ΕΕΤΤ με Επιτροπή Ανταγωνισμού για την τηλεπικοινωνιακή αγορά

Αφορμή για την κόντρα είναι η δημοσίευση μίας μελέτης που παρήγγειλε η Επιτροπή Ανταγωνισμού στην σχετικά άσημη φινλανδική εταιρεία Rewheel με αντικείμενο την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής αγοράς δεδομένων μέσω δικτύων κινητής τηλεφωνίας (mobile data). Η μελέτη δημοσιεύτηκε προχθές και το γενικό συμπέρασμα είναι πως το κόστος των υπηρεσιών δεδομένων μέσω δικτύων κινητής στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ακόμη, αναφέρει ότι παρά τις προσφορές που έχουν κάνει τους τελευταίους μήνες οι τρεις πάροχοι κινητής τηλεφωνίας (Cosmote, Vodafone Ελλάδος και Wind Ελλάς) μετά και τη σχετική προτροπή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη τον περασμένο Νοέμβριο, το κόστος παραμένει σχετικά υψηλό. Επιπλέον, η μελέτη αφήνει πολλές αιχμές για την ΕΕΤΤ, η οποία είναι η ρυθμιστική αρχή της αγοράς τηλεπικοινωνιών και είναι και αυτή που ελέγχει το επίπεδο του ανταγωνισμού, ενώ τονίζει την ανάγκη για ύπαρξη και 4^ου «παίκτη» στην αγορά της κινητής τηλεφωνίας.

Η δημοσίευση της μελέτης προκάλεσε χθες την έντονη αντίδραση της ΕΕΤΤ, η οποία σε μία «σκληρή» ανακοίνωση κάνει λόγο για «παράδοξα και εν πολλοίς αντιφατικά στοιχεία» και για μεθοδολογία «αμφιβόλου αξιοπιστίας». Αντιδράσεις υπήρξαν επισήμως και ανεπισήμως από τους τρεις παρόχους, ενώ όσον αφορά το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης παρέμψε το θέμα στην αρμόδια ρυθμιστική αρχή. Σημειωτέον πως υπήρξαν και σχετικές ερωτήσεις από βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Ο ρυθμιστής της αγοράς

Σύμφωνα πάντως με την άποψη παραγόντων της αγοράς, μία βασική διάσταση του ζητήματος μπορεί να την εντοπίσει κανείς μέσα στο κείμενο της μελέτης και συγκεκριμένα στο σημείο που γίνεται λόγος για την νομοπαρασκευαστική επιτροπή που έχει συγκαλέσει από τον Ιανουάριο του 2020, το υπουργείο Ανάπτυξη προκειμένου να ενσωματώσει τις πρόσφατες οδηγίες της ΕΕ σχετικά με τη ρύθμιση του ανταγωνισμού και να διατυπώσει σχετικές συστάσεις.

Συγκεκριμένα, αναφέρεται: «Εάν η Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή προτείνει ότι η αρμοδιότητα εφαρμογής της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού στον τομέα των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα – η οποία ανήκει σήμερα στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕΤΤ - θα πρέπει να μοιραστεί μεταξύ της Επιτροπής Ανταγωνισμού (εκ των υστέρων εφαρμογή του δικαίου ανταγωνισμού και έλεγχος συγκεντρώσεων) και της ΕΕΤΤ (εκ των προτέρων ρυθμιστικός ρόλος και υποστηρικτικός - συμβουλευτικός ρόλος στις συγκεντρώσεις επιχειρήσεων). Εάν η πρόταση αυτή εγκριθεί από την ελληνική κυβέρνηση και αποτυπωθεί στο νόμο, η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα έχει την εντολή να διενεργεί έρευνες στον κλάδο και να επιβάλλει εκ των υστέρων διορθωτικά μέτρα εφόσον εντοπίσει προβλήματα στη λειτουργία του ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά παροχής δεδομένων κινητού δικτύου».

Όπως φαίνεται και από το παραπάνω κείμενο, ουσιαστικά η Rewheel εμφανίζεται ότι συστήνει να «σπάσει» ο έλεγχος της αγοράς τηλεπικοινωνιών με την Επιτροπή Ανταγωνισμού να αναλαμβάνει τον εκ των υστέρων έλεγχο της. Σημειωτέον πως η ΕΕΤΤ έχει εξ ολοκλήρου αναλάβει τον ρυθμιστικό έλεγχο της τηλεπικοινωνιακής αγοράς από το 2000, κάτι που συμβαίνει και στις περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές.

Τι λέει η μελέτη

Η σχετική ανακοίνωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού κάνει λόγο για «δημοσίευση μελέτης για την ανταγωνιστικότητα της ψηφιακής οικονομίας στην Ελλάδα» και ξεκινά αναφέροντας ότι θα υπάρξουν δύο ακόμη μελέτες, μία για το ηλεκτρονικό εμπόριο και μία για την αγορά του fintech στη χώρα μας. Στο κείμενο δεν υπάρχει κάποια αναφορά στα συμπεράσματα της μελέτης πέραν του σχετικού συνδέσμου για να την διαβάσει όποιος το επιθυμεί.

Εν ολίγοις, η μελέτη της Rewheel υποστηρίζει πως, ακόμη μετά τις τελευταίες μειώσεις τιμών τον περασμένο Μάρτιο, «η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται ως η λιγότερο ανταγωνιστική χώρα των EΕ28 και των χωρών του ΟΟΣΑ». Σύμφωνα με τη φινλανδική εταιρεία, με βάση τη βασική μέτρηση της, η οποία στηρίζεται στον μέγιστο όγκο δεδομένων σε GB που θα μπορούσαν να αγοράσουν οι καταναλωτές με 30 ευρώ το μήνα, ως μέρος προγράμματος κινητής με 1.000 λεπτά ομιλίας, η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά από το 2014 ως η λιγότερο ανταγωνιστική αγορά EΕ28 και του ΟΟΣΑ.

Επίσης, αναφέρεται πως «με μηνιαίο προϋπολογισμό 60 ευρώ - μηνιαίο ποσό που μπορούν να ξοδέψουν πολύ λίγοι καταναλωτές στην Ελλάδα – οι Έλληνες καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν τον Οκτώβριο του 2019 ένα πρόγραμμα κινητής με το πολύ 5 gigabyte δεδομένων και 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας. Η Ελλάδα κατατάχθηκε ως η χώρα με τα λιγότερα gigabytes δεδομένων που θα μπορούσαν να αγοραστούν με 60 ευρώ τον Οκτώβριο του 2019. Τον Μάρτιο του 2020 ο καταναλωτής στην Ελλάδα με 60 ευρώ θα μπορούσε να αγοράσει ένα επιπλέον gigabyte από ό, τι τον Οκτώβριο του 2019 (6 έναντι 5 gigabytes)».

Ακόμη, σύμφωνα με τη μεθοδολογία της Rewheel, «η μέση μηνιαία τιμή του Οκτωβρίου 2019 στην Ελλάδα για προγράμματα 4G κινητής που περιελάμβαναν 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας ήταν πάνω από 70 ευρώ το μήνα. Η μέση μηνιαία τιμή για τη δεύτερη πιο ακριβή χώρα, τη Μάλτα, ήταν περίπου 45 ευρώ ανά μήνα».

Όσον αφορά το θέμα της φορολόγησης, η Rewheel σημειώνει πως «οι τιμές στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλές ακόμα και εάν εξαιρεθούν οι φόροι κινητής τηλεφωνίας». Υποστηρίζουν ακόμη πως «οι περισσότεροι Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν 10-20 ευρώ το μήνα για να αγοράσουν προγράμματα με ελάχιστα δεδομένα (π.χ. 200 megabyte), ενώ σε πολλές άλλες χώρες της ΕΕ, όπου το γενικό επίπεδο τιμών καταναλωτή είναι πολύ υψηλότερο, οι καταναλωτές αγοράζουν 5-100 gigabyte με περίπου 15 ευρώ το μήνα».

Η μελέτη της Rewheel υποστηρίζει σε διάφορα σημεία ότι ο ανταγωνισμός δεν μπορεί να λειτουργήσει λόγω της ύπαρξης 3 εταιρειών, ενώ κάνει ειδική αναφορά και στο γεγονός ότι Vodafone και Wind κάνουν κοινή χρήση δικτυακών υποδομών και επισημαίνει ότι έχουν και πολλές εμπορικές συνεργασίες.

Επίσης, τάσσεται ανοικτά κατά της εμφάνισης 4^ου «παίκτη». Στο σημείο αυτό αξίζει να επισημανθεί πως η Forthnet πρόκειται να ξεκινήσει μέσα στο 2020 την παροχή υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας μέσω συμφωνίας για MVNO (εικονικού παρόχου κινητής τηλεφωνίας) με τη Vodafone. Σημειωτέον πως η συμφωνία Forthnet – Vodafone έκλεισε με τις τιμές χονδρικής διάθεσης να έχουν καθοριστεί από την ΕΕΤΤ προκειμένου, σύμφωνα με την τελευταία, να υπάρξει διεύρυνση του ανταγωνισμού.

Πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά που έχει υπάρξει προσπάθεια για ενεργοποίηση 4^ου «παίκτη». Η πιο πρόσφατη ήταν αυτή από τη Cyta Ελλάδος -πριν την εξαγορά της από τη Vodafone- με την προσπάθεια, όμως, αυτή να μη στέφεται με ιδιαίτερη επιτυχία.

Ένα άλλο σημείο που έχει προκαλέσει εντύπωση είναι πως στη μελέτη της Rewheel υπάρχουν αρκετές αναφορές σε κινήσεις από άλλες χώρες της ΕΕ που προχώρησαν στη «δέσμευση» φάσματος συχνοτήτων στην επερχόμενη δημοπρασία για τα δίκτυα 5G για νέο «παίκτη». Η ΕΕΤΤ βρίσκεται αυτή την περίοδο στη φάση διαμόρφωσης του πλάνου για τη διαδικασία εκχώρησης του φάσματος συχνοτήτων για τη λειτουργία των δικτύων 5G. Η σχετική διαδικασία αναμένεται να πραγματοποιηθεί το τελευταίο τρίμηνο της φετινής χρονιάς.

Η αντίδραση της ΕΕΤΤ

Η δημοσίευση της μελέτης προκάλεσε την έντονη αντίδραση της ΕΕΤΤ. Στην ανακοίνωση της αναφέρει πως «η μελέτη την οποία επικαλείται και παρουσιάζει η Επιτροπή Ανταγωνισμού εμφανίζει παράδοξα και εν πολλοίς αντιφατικά στοιχεία ενώ η μεθοδολογία που ακολουθεί είναι αμφιβόλου αξιοπιστίας». Σημειώνει ακόμη ότι «η επιλογή στη σύγκριση πακέτων που δεν είναι αντιπροσωπευτικά της μέσης χρήσης στην ελληνική αγορά καθώς δεν υπάρχει ρητή αναφορά στην επιβάρυνση της φορολογίας ή άλλων χαρακτηριστικών όπως η χρονική δέσμευση του συμβολαίου, η επιδότηση συσκευής ή εκπτωτική πολιτική, κλπ. Αφορά δηλαδή σε ένα πολύ μικρό μερίδιο αγοράς».

Επίσης, η ΕΕΤΤ σημειώνει ότι έχει προχωρήσει σε πολυάριθμες παρεμβάσεις για τη ρύθμιση του ανταγωνισμού, ενώ αναφέρει χαρακτηριστικά: «Σε κάθε περίπτωση η βελτίωση του ανταγωνισμού στην αγορά των τηλεπικοινωνιών απαιτεί εκτενή διαρκή ανάλυση μεγάλου όγκου δεδομένων της αγοράς και προσεκτικό σχεδιασμό καινοτόμων αλλά ταυτόχρονα ρεαλιστικών παρεμβάσεων λαμβάνοντας υπόψη και τις τάσεις διεθνώς. Ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί με αναλύσεις βασισμένες σε περιορισμένα δεδομένα και επιφανειακές προσεγγίσεις ούτε και με προσεγγίσεις υπερ-ρύθμισης».

Τι λένε οι πάροχοι

Από την πλευρά τους, οι τρεις εμπλεκόμενοι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι υποστηρίζουν και αυτοί ότι η μελέτη της Rewheel βασίζεται σε μία αμφίβολη μεθοδολογία και ότι υπάρχουν σημαντικά λάθη σε αυτήν. Για παράδειγμα, αφήνει να εννοηθεί ότι Vodafone και Wind μοιράζονται το φάσμα τους όταν μοιράζονται τις δικτυακές υποδομές τους, ενώ απαξιώνει ως προβληματική την κοινή χρήση υποδομών, την οποία αυτή την περίοδο προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. «Η μεθοδολογία που ακολουθεί έχει πολλά λάθη» ήταν η χαρακτηριστικά ατάκα όλων των στελεχών, ορισμένοι εκ των οποίων επεσήμαναν ότι η Rewheel αναφέρει ότι η υψηλή φορολογία δεν επηρεάζει την τιμή, σε αντίθεση με οτιδήποτε έχει προκύψει από κάθε έγκυρη μελέτη ως σήμερα.

Εξίσου χαρακτηριστική ήταν και η ατάκα στελεχών της Vodafone που σημείωναν ότι «πρόκειται για ένα συνονθύλευμα από ανακρίβειες, παντελώς εσφαλμένα στοιχεία και ανεδαφικές αναφορές, που όχι μόνο δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα, αλλά παρασύρουν τον αναγνώστη σε λάθος συμπεράσματα και υπονομεύουν το ψηφιακό άλμα της Ελλάδας – και, μάλιστα, για λόγους άσχετους από την καλή λειτουργία των θεσμών της χώρας».