Ταξίδι στα έθιμα του Δεκαπενταύγουστου: Έθιμα και παραδόσεις από τόπο σε τόπο

Η Τήνος – Η καρδιά του ελληνικού προσκυνήματος

Η Μεγαλόχαρη της Τήνου αποτελεί το επίκεντρο του μεγαλύτερου εορτασμού της Παναγίας στην Ελλάδα. Από το 1836, με βασιλικό διάταγμα, ο εορτασμός καθιερώθηκε ως οκταήμερος, με αποκορύφωμα τα Εννιάμερα της Θεοτόκου, στις 23 Αυγούστου. Σε ατμόσφαιρα βαθιάς συγκίνησης, ψάλλονται ύμνοι και εγκώμια μπροστά στον επιτάφιο και την εικόνα της Παναγίας.

Η μέρα συνδέεται και με την ιστορική μνήμη, καθώς οι πιστοί αποτίουν φόρο τιμής στους ναύτες του καταδρομικού "Έλλη", που τορπιλίστηκε από ιταλικό υποβρύχιο ανήμερα της Παναγίας το 1940.

Παναγία Σουμελά – Η καρδιά του Ποντιακού Ελληνισμού

Στις πλαγιές του Βερμίου, χιλιάδες Πόντιοι απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό συρρέουν για να προσκυνήσουν στην Παναγία Σουμελά, το ιερότερο σύμβολο της ποντιακής ταυτότητας. Εκεί φυλάσσονται η εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, ο σταυρός του αυτοκράτορα Εμμανουήλ Κομνηνού και το ιερό ευαγγέλιο του πατρός Χριστοφόρου.

Το προσκύνημα συνοδεύεται από πολιτιστικές εκδηλώσεις και ιερές ακολουθίες, που κρατούν ζωντανή τη μνήμη και την πνευματικότητα των Ποντίων.

Νησιώτικα τάματα και μύθοι

Πάρος – Η Παναγία Εκατονταπυλιανή

Ο εντυπωσιακός ναός της Παροικιάς είναι στενά δεμένος με την Αγία Ελένη, η οποία έκανε τάμα να χτίσει εκκλησία εκεί εφόσον έβρισκε τον Τίμιο Σταυρό. Αν και καταστράφηκε, ξαναχτίστηκε επί Ιουστινιανού. Η παράδοση αναφέρει πως έχει 99 φανερές πόρτες και μία αόρατη, που θα ανοίξει όταν «οι Έλληνες πάρουν την Πόλη».

Πάτμος – Η περιφορά του επιταφίου της Παναγίας

Στο νησί της Ορθοδοξίας, την Πάτμο, όπου βρίσκεται το ιστορικό Μοναστήρι της Αποκάλυψης, ο επιτάφιος περιφέρεται από τους μοναχούς στα σοκάκια του νησιού, ενώ οι καμπάνες ηχούν ασταμάτητα.

Σκιάθος – Εγκώμια σε νησιώτικη χορωδία

Στο νησί του Παπαδιαμάντη, τη Σκιάθο, από το βράδυ της παραμονής γίνεται η έξοδος του επιταφίου της Παναγίας υπό τη συγκινητική μελωδία των Εγκωμίων της Θεοτόκου που ψάλλουν όλοι μαζί οι Σκιαθίτες.

Κάρπαθος – Πένθος και παράδοση στην Όλυμπο

Στην Κάρπαθο, το νησί της Δωδεκανήσου, η Παναγιά στην Όλυμπο γιορτάζεται με τον πιο κατανυκτικό τρόπο. Εδώ, οι λειτουργίες είναι βαθιά συνδεδεμένες με το πένθος για την Παναγία που «έφυγε». Αποκορύφωμα του εορτασμού είναι ο παραδοσιακός Κάτω Χορός που ξεκινά από τους άντρες σε σταθερό, αργόσυρτο βήμα και κατανυκτική διάθεση. Ακολουθούν οι γυναίκες ντυμένες με τις εκπληκτικής ομορφιάς παραδοσιακές γιορτινές στολές τους.

Λέσβος – Το προσκύνημα στην Αγιασώτισσα

Στη Λέσβο, η Παναγιά η Αγιασώτισσα προσφέρει ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του Ανατολικού Αιγαίου. Πολλοί προσκυνητές με αφετηρία την πόλη της Μυτιλήνης περπατούν 25 ολόκληρα χιλιόμετρα για να φτάσουν στον αυλόγυρο της εκκλησίας, όπου και διανυκτερεύουν. Στη γραφική κωμόπολη της Αγιάσου βιώνει κανείς όλη την ατμόσφαιρα ενός γνήσιου νησιώτικου πανηγυριού.

Θάσος – Γιορτινό τραπέζι μετά τη λιτάνευση

Στη Θάσο, στο χωριό Παναγιά, μετά τη λιτάνευση της εικόνας, που συνοδεύεται από πολυμελή μπάντα, οι πιστοί μαζεύονται στο προαύλιο της εκκλησίας όπου παρακάθονται στο γιορτινό τραπέζι που περιλαμβάνει πατάτες, ρύζι και μοσχάρι στιφάδο.

Κεφαλονιά – Το θαύμα με τα φιδάκια της Παναγίας

Στην Κεφαλονιά, κοντά στο χωριό Μαρκόπουλο, τα φιδάκια της Παναγιάς προσελκύουν κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές, που βεβαιώνουν με τα μάτια τους ένα μοναδικό φαινόμενο. Κάθε 15 Αυγούστου μικρά άκακα φιδάκια εμφανίζονται στον τρούλο της εκκλησίας. Σύμφωνα με τον μύθο, πρόκειται για τις καλόγριες ενός παλιού μοναστηριού που υπήρχε στη περιοχή, οι οποίες προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των πειρατών παρακάλεσαν την Παναγιά να τις μεταμορφώσει σε φίδια.

Ηπειρώτικες γιορτές: Κοζάνη – Ζαγοροχώρια – Σιάτιστα

Μικρόκαστρο Κοζάνης – Η Παναγία του Βοΐου

Στην Κοζάνη, ξεχωριστός είναι ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας στο Μικρόκαστρο, του δήμου Βοΐου, όπου κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί προσκυνούν την εικόνα της Παναγίας, που χρονολογείται από το 1603, ενώ πρόσφατη έρευνα την χρονολογεί στον 13ο αι. Πιστοί από όλα τα μέρη της Ελλάδας επισκέπτονται το μοναστήρι, για να προσκυνήσουν την εικόνας Της.

Σιάτιστα – Οι καβαλάρηδες και το πανηγύρι της λεβεντιάς

Το έθιμο των «καβαλάρηδων της Σιάτιστας» που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες, καθώς ιππείς από τη Σιάτιστα και τη γύρω περιοχή επισκέπτονται το μοναστήρι πάνω στα καταστόλιστα άλογά τους. Το πανηγύρι έχει τις ρίζες του στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν αποτελούσε ευκαιρία για τους σκλαβωμένους να δείξουν τη λεβεντιά και τον πόθο τους για λευτεριά και έχει χαρακτηριστεί ως πανηγύρι λεβεντιάς και τόλμης.

Ζαγοροχώρια – Παραδοσιακό γλέντι με τρικούβερτους σκοπούς

Στα Ζαγοροχώρια, φημισμένα σε όλη την Ελλάδα για τα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, οι εκδηλώσεις στη μνήμη της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι τριήμερες και δίνουν την ευκαιρία για τρικούβερτο γλέντι με παραδοσιακούς ηπειρώτικους σκοπούς.