Η θαλάσσια βιοποικιλότητα ως οικονομικός πυλώνας και οι κίνδυνοι της αλόγιστης εκμετάλλευσης

Ωστόσο, αυτή η τεράστια βιοποικιλότητα δεν έχει μόνο επιστημονική και οικολογική αξία. Συνιστά τον πυρήνα της Γαλάζιας Οικονομίας, ενός οικονομικού κλάδου που περιλαμβάνει τη ναυτιλία, την αλιεία, τον τουρισμό, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την γαλάζια βιοτεχνολογία. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Γαλάζια Οικονομία της Ελλάδας συμβάλλει κατά 5% στο ΑΕΠ της χώρας και υποστηρίζει περισσότερες από 500.000 θέσεις εργασίας.

Ωστόσο, παρά τη ζωτική σημασία αυτών των θαλάσσιων πόρων, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά απειλών που αποσταθεροποιούν τόσο την οικονομική της ανάπτυξη όσο και τη φυσική της κληρονομιά.

Η Στρατηγική Σημασία των Θαλάσσιων Πόρων στην Ελληνική Οικονομία

Οι ελληνικές θάλασσες δεν αποτελούν απλώς ένα περιβαλλοντικό κεφάλαιο αλλά και ένα κρίσιμο οικονομικό σύστημα. Τα βασικά οικονομικά υποσυστήματα που επηρεάζονται από τη θαλάσσια πολιτική είναι:

• Ναυτιλία: Η Ραχοκοκαλιά της Γαλάζιας Οικονομίας

Η ελληνική ναυτιλία κατέχει ηγετική θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, ελέγχοντας πάνω από 21% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου και 58% του ευρωπαϊκού στόλου. Το 2022, οι εισροές από τη ναυτιλία ξεπέρασαν τα 17 δισεκατομμύρια ευρώ, καθιστώντας την έναν από τους σημαντικότερους οικονομικούς τομείς της χώρας.

• Αλιεία και Υδατοκαλλιέργεια

Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες αλιευτικές ζώνες στην Ευρώπη, η υπεραλίευση και η μείωση των ιχθυαποθεμάτων έχουν δραματικές επιπτώσεις. Σύμφωνα με στοιχεία του FAO, το 85% των ιχθυαποθεμάτων της Μεσογείου είναι ήδη υπεραλιευμένα, με ορισμένα είδη, όπως ο ερυθρός τόνος (Thunnus thynnus), να βρίσκονται σε οριακό σημείο κατάρρευσης.

• Θαλάσσιος Τουρισμός

Ο τουρισμός αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, συνεισφέροντας πάνω από 15 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Ωστόσο, η αλόγιστη τουριστική ανάπτυξη έχει οδηγήσει σε περιβαλλοντική επιβάρυνση, με περίπου 570.000 τόνοι πλαστικού να καταλήγουν στη Μεσόγειο κάθε χρόνο.

Οι Περιβαλλοντικές Απειλές και οι Επιπτώσεις τους στην Οικονομία

Η αποσταθεροποίηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων της Ελλάδας δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα· είναι μια οικονομική απειλή.

Κλιματική Αλλαγή και Οξίνιση των Ωκεανών

Η Μεσόγειος θερμαίνεται κατά 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, γεγονός που οδηγεί σε αλλαγές στη σύσταση των οικοσυστημάτων. Η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί:

• Μετανάστευση ιχθυοπληθυσμών προς βορειότερες περιοχές.
• Μείωση των ποσοτήτων πλαγκτού, που αποτελεί τη βάση της τροφικής αλυσίδας.
• Οξίνιση των ωκεανών, η οποία διαβρώνει τα κελύφη θαλάσσιων οργανισμών, επηρεάζοντας άμεσα την αλιεία οστρακοειδών.

Υπεραλίευση και Εξάντληση των Θαλάσσιων Πόρων

Το παράνομο και μη καταγεγραμμένο ψάρεμα στην Ανατολική Μεσόγειο προκαλεί απώλειες άνω των 23 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Παράλληλα, η καταστροφή των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) μειώνει τις περιοχές αναπαραγωγής των ψαριών, επιταχύνοντας την κατάρρευση των ιχθυαποθεμάτων.

Ρύπανση και Μικροπλαστικά

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, κάθε Έλληνας καταναλώνει περίπου 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα μέσω της τροφικής αλυσίδας. Το πλαστικό επηρεάζει όχι μόνο τα θαλάσσια είδη αλλά και την ανθρώπινη υγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο ενδοκρινικών διαταραχών και καρκίνου.

Μια Νέα Προσέγγιση στη Γαλάζια Οικονομία

Για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των ελληνικών θαλασσών, απαιτούνται στρατηγικές παρεμβάσεις που να συνδυάζουν επιστημονική γνώση, πολιτική βούληση και οικονομική επένδυση.

Χώρες όπως η Ισλανδία και η Νορβηγία έχουν υιοθετήσει αυστηρούς κανόνες αλιείας, επιτρέποντας την αποκατάσταση των ιχθυαποθεμάτων. Η Ελλάδα πρέπει να επεκτείνει τις προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές από το 9% στο 30%, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Η Ελλάδα μπορεί να εκδώσει “Blue Bonds” για τη χρηματοδότηση βιώσιμων έργων, όπως έκανε η Πορτογαλία, προσελκύοντας διεθνείς επενδύσεις άνω των 500 εκατομμυρίων ευρώ.

Η ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων θα μπορούσε να καλύψει έως και το 30% της ενεργειακής ζήτησης της χώρας.

Η ελληνική οικονομία εξαρτάται από τη θάλασσα. Αντί να την αντιμετωπίζουμε ως ανεξάντλητη πηγή εκμετάλλευσης, είναι ώρα να τη δούμε ως επένδυση για το μέλλον. Η επιστήμη δείχνει τον δρόμο· μένει να τον ακολουθήσουμε.