Πώς θα βγουν περισσότερα σπίτια στην αγορά – Οι λύσεις για το στεγαστικό

Είναι ένα «καυτό» θέμα για ολόκληρη την ευρωπαϊκή «γειτονιά», καθώς περίπου ένας στους δέκα πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αδυνατεί να πληρώσει εγκαίρως το ενοίκιο ή το στεγαστικό του δάνειο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, η αδυναμία οφείλεται κυρίως στο αυξημένο κόστος, καθώς καλύπτει ένα μεγάλο ποσοσό του μέσου εισοδήματος ενός νοικοκυριού.

Μάλιστα, το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο στις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, όπου ένας στους δέκα κατοίκους δαπανά περισσότερο από το 40% του εισοδήματός του για να καλύψει το κόστος κατοικίας.

Έξι νέα μέτρα για το 2026

Σε εγχώριο επίπεδο, η στεγαστική πολιτική για το 2026 ενισχύεται με έξι νέα μέτρα, τα οποία έρχονται να προστεθούν στα προγράμματα στήριξης των προηγούμενων ετών, όπως το ανακαινίζω - ενοικιάζω, το Σπίτι μου και τα προγράμματα πράσινης μετάβασης.

Τα νέα μέτρα περιλαμβάνουν:

• Πρόγραμμα ανακαίνισης κατοικιών

Ανακαίνιση κατοικίας με επιδότηση που θα καλύπτει έως και το 90% του κόστους, συνολικού προϋπολογισμού 400 εκατ. ευρώ.

Το πρόγραμμα στοχεύει στην αναβάθμιση παλαιών και κλειστών ακινήτων, με επιδότηση έως 36.000 ευρώ ανά κατοικία.

Το εισοδηματικό όριο για συμμετοχή ορίζεται στα 35.000 ευρώ για ζευγάρι, με προσαύξηση 5.000 ευρώ για κάθε παιδί.

• Επιστροφή δύο ενοικίων

Επιστροφή δύο ενοικίων ετησίως για περίπου 50.000 εκπαιδευτικούς, νοσηλευτές και γιατρούς που εργάζονται εκτός των αστικών κέντρων της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, ανεξαρτήτως εισοδήματος, ως κίνητρο για παραμονή και στέγαση σε αυτές τις περιοχές.

• Αναβάθμιση δημοτικών και κρατικών

Αφορά την αναβάθμιση δημοτικών και κρατικών κτιρίων σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές, τα οποία θα μετατρέπονται σε κατοικίες για δημοσίους υπαλλήλους, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής και την προσβασιμότητα στις απομακρυσμένες περιοχές.

• Νέοι περιορισμοί στη βραχυχρόνια μίσθωση

Επεκτείνονται οι περιορισμοί στη βραχυχρόνια μίσθωση, πέρα από τις ισχύουσες ρυθμίσεις και στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Επιπλέον, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όπου η βραχυχρόνια μίσθωση απαγορεύεται, ακίνητα που μεταβιβάζονται θα διαγράφονται αυτόματα από το Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής, με στόχο την αύξηση της διαθεσιμότητας κατοικιών μακροχρόνιας μίσθωσης.

• Κίνητρα για «προσιτή στέγη» από ιδιωτικές επενδύσεις

Το μέτρο εισάγει ένα νέο πλαίσιο κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της προσιτής στέγης. Οι κατασκευαστικές εταιρείες θα έχουν τη δυνατότητα να οικοδομούν ή να μετατρέπουν κτίρια αποκλειστικά για μακροχρόνια ενοικίαση τουλάχιστον δέκα ετών, με τα μισθώματα να εκπίπτουν από τον φόρο εισοδήματος. Το ανώτατο όριο ενοικίου θα καθορίζεται κεντρικά, εξασφαλίζοντας τη διατήρηση προσιτών τιμών.

• Πολεοδομικές ρυθμίσεις για την ενίσχυση του οικιστικού αποθέματος

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα προχωρήσει σε πολεοδομικές ρυθμίσεις που θα επιταχύνουν τη μετατροπή υφιστάμενων ακινήτων σε κατοικίες. Εγκαταλελειμμένα ή ημιτελή κτίσματα θα εντάσσονται σε καθεστώς ιδιωτικών επενδύσεων με φορολογικά κίνητρα, προάγοντας την αξιοποίηση ανενεργών ακινήτων.

«Έρχεται» η Κοινωνική Αντιπαροχή

Ένα νέο τρόπο συνεργασίας του κράτους με ιδιώτες φέρνει η «Κοινωνική Αντιπαροχή», η οποία αναμένεται να βοηθήσει στην επίλυση του στεγαστικού ζητήματος, με την κατασκευή περισσότερων οικιστικών ακινήτων, χωρίς να επιβαρύνεται το Δημόσιο.

Ο νέος νόμος προβλέπει πως ο ιδιώτης θα χτίζει ή ανακαινίζει αναξιοποίητα δημόσια κτίρια και οικόπεδα που μέχρι σήμερα έμεναν ανεκμετάλλευτα, με δικά του χρήματα.

Από τα νέα διαμερίσματα που θα προκύψουν, τουλάχιστον το 30% μένει στο Δημόσιο και θα παραχωρούνται με χαμηλό ενοίκιο σε νέους, οικογένειες και ευάλωτα νοικοκυριά, ενώ τα υπόλοιπα διαμερίσματα διατίθενται και εκείνα στην αγορά προς πώληση, ενισχύοντας το οικιστικό απόθεμα.

Παράλληλα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Άμυνας θα αξιοποιηθούν ανενεργά στρατόπεδα για να δημιουργηθούν καινούργιες κατοικίες.

Από αυτές:

• το 25% θα καλύψει ανάγκες στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και
• το 75% θα διατεθεί για κοινωνικές κατοικίες.

«Προσιτή Στέγη» και από την Κομισιόν

Οι πέντε πυλώνες δράσης στις οποίες στηρίζεται η πρόταση της Κομισιόν περιλαμβάνει ένα μείγμα μη δεσμευτικών πρωτοβουλιών και νομοθετικών προτάσεων, όπως ο νόμος για την ενίσχυση δημοσίων και συνεταιριστικών κατασκευών, καθώς και οι νέοι κανόνες για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.

Συγκεκριμένα, το σχέδιο δράσης διακρίνεται σε πέντε σημεία:

1. Αύξηση της προσφοράς στέγης μέσω καινοτομίας και ταχύτερης κατασκευής:

Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Κατασκευή Κατοικίας εξετάζει μεθόδους κατασκευής, διαδικασίες ψηφιακής τεχνολογίας και κυκλικές πρακτικές. Ο Γάλλος Επίτροπος, Στεφάν Σεζουρνέ, Αντιπρόεδρος για την Ευημερία και τη Βιομηχανική Στρατηγική, ανέφερε πως: «η Ευρώπη κάνει μια σαφή επιλογή να απλοποιήσει, να επενδύσει και να καινοτομήσει για να κτίσει πιο γρήγορα, πιο βιώσιμα και με χαμηλότερο κόστος». Μένει να αποδειχτεί και στην πράξη αυτό, καθώς οι καινοτόμες οικοδομικές λύσεις πρέπει να γίνουν αποδεκτές από τις Πολεοδομίες και τα χωροταξικά σχέδια, στη βάση εθνικών νομοθεσιών – που σήμερα δεν είναι ενοποιημένες.

2. Επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις:

Η Επιτροπή αναφέρει ότι ήδη κινητοποίησε τουλάχιστον 43 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση κατοικίας και σχεδιάζει να διαθέσει επιπλέον 10 δισεκατομμύρια ευρώ στα έτη 2026 και 2027. Το σχέδιο περιλαμβάνει την αναθεώρηση των κανόνων κρατικής ενίσχυσης για τη Γενικό Οικονομικό Συμφέρον, απλοποιώντας τη δυνατότητα των κρατών να χρηματοδοτούν προσιτή και κοινωνική στέγη χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση και έγκριση της Επιτροπής.

3. Απλούστεροι κανονισμοί:

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει ότι θα δουλέψει με εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές για να απλοποιήσει τους κανονισμούς δόμησης, τις διαδικασίες χωροταξίας, τις άδειες και τις διαδικασίες σχετικές με την ανάπτυξη κατοικίας. Μια νέα νομοθεσία για τις βραχυχρόνιες ενοικιάσει καταλυμάτων θα ενδυναμώσει τις περιοχές με στεγαστική πίεση, επιτρέποντας τις τοπικές αρχές να λαμβάνουν στοχευμένα και ανάλογα μέτρα.

4. Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους (NEB) που στηρίζει βιώσιμα έργα υψηλής ποιότητας:

Σύμφωνα με τη Τζέσικα Ρόσγουολα, Επίτροπο για το Περιβάλλον, το Νερό, την Ανθεκτικότητα και την Ανταγωνιστική Κυκλική Οικονομία, το «NEB» θα συμβάλει απευθείας στο σχέδιο δράσης προσιτής στέγης.

5. Στήριξη για τις πιο ευάλωτες ομάδες:

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να κινητοποιήσει νέες επενδύσεις σε φοιτητική και κοινωνική στέγη μέσω των προγραμμάτων Erasmus και InvestEU. Και δηλώνει ότι θα αναπτύξει πρόγραμμα εγγύησης για τη μείωση ή την εξάλειψη της ανάγκης για κατάθεση ασφάλειας για φοιτητές, σπουδαστές και μαθητευόμενους.