Investgr: Ο δεκάλογος για τις ξένες επενδύσεις

Ο δεκάλογος, ο οποίος παρουσιάστηκε από τον καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γιώργος Παγουλάτος, όπως αναφέρθηκε, αναδεικνύει 10 σημεία προτεραιότητες, στα οποία πρέπει να εστιαστεί η προσοχή και η μεταρρυθμιστική προσπάθεια προκειμένου να καταστεί η ελληνική οικονομία πιο ελκυστική και πιο «επενδύσιμη». Οι προτάσεις δεν είναι πρωτότυπες, αλλά όπως επισημάνθηκε, έχουν ιδιαίτερη αξία δεδομένου ότι διατυπώθηκαν από τους επικεφαλής 40 πολυεθνικών επιχειρήσεων που έχουν ήδη επενδύσει στην Ελλάδα.

Ο δεκάλογος έχει ως εξής:

1. Οικονομική, κοινωνική και πολιτική σταθερότητα

Όπως αναφέρεται, η Ελλάδα χρειάζεται να διατηρήσει, να ενισχύσει και να διευρύνει τις συνθήκες της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής σταθερότητας. Αυτό συμπεριλαμβάνει την επιδίωξη συναινέσεων, όπου είναι εφικτές, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια και διάρκεια των θετικών μεταρρυθμίσεων και της οικονομικής προσαρμογής. Συναινέσεων ιδίως στη διαπίστωση της ανάγκης η Ελλάδα να μεταβληθεί σταθερά σε μια χώρα φιλική και ελκυστική προς τις ξένες επενδύσεις. Επιβάλλεται επίσης η αποκομματικοποίηση του κράτους, η στελέχωσή του με υπερκομματικά κριτήρια αξιοκρατίας και επαγγελματισμού, ώστε να διασφαλίζεται η «θεσμική μνήμη» και συνέχεια του κράτους.

2. Φορολογικό σύστημα φιλικό προς τις επενδύσεις

Το φορολογικό σύστημα, στην παρούσα μορφή του, απωθεί τις ξένες επενδύσεις. Χρειάζεται θέσπιση σταθερού φορολογικού πλαισίου σε βάθος τουλάχιστον δεκαετίας, καθώς οι άμεσες ξένες επενδύσεις υψηλής έντασης κεφαλαίου απαιτούν υπερδεκαετή (και συνήθως υπερδεκαπενταετή) περίοδο για να αποσβεστούν. Σταθεροί φορολογικοί συντελεστές, που θα λαμβάνουν υπόψη τα επίπεδα των γειτονικών χωρών, θα αποφέρουν πολλαπλασιαστικά οφέλη σε νέες θέσεις εργασίας, ανάσχεση του brain drain, βελτίωση υποδομών και τεχνογνωσίας. Χρειάζεται, επίσης, μείωση των φορολογικών συντελεστών και των ασφαλιστικών εισφορών, ταυτόχρονα με διεύρυνση της φορολογικής βάσης, σε συνδυασμό με απλούστευση και αποσαφήνιση της φορολογικής νομοθεσίας. Ψηφιοποίηση της φορολογικής διοίκησης και περιορισμός της διακριτικής ευχέρειας των φορολογικών υπηρεσιών να ερμηνεύουν τη νομοθεσία. Υιοθέτηση διεθνώς βέλτιστων πρακτικών για τη χάραξη ενιαίας εθνικής φορολογικής πολιτικής, με μία minimum εθνική συμφωνία ως προς το φορολογικό σύστημα και τις διαδικασίες. Η κλιμακωτή μείωση φορολογικού συντελεστή σε επιχειρήσεις που υλοποιούν παραγωγικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας με κριτήρια οικονομικής και κοινωνικής ανταποδοτικότητας (αριθμός νέων θέσεων εργασίας, όγκος εξαγωγών κ.ά.), θα αποτελούσε σημαντικό κίνητρο για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων στην Ελλάδα.

3. Επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης και επίλυσης διαφορών

Η απονομή της δικαιοσύνης είναι υπέρμετρα χρονοβόρα, σύμφωνα με όλους τους διεθνείς δείκτες και τις επισημάνσεις των ξένων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Η καθυστέρηση στη δικαστική διαδικασία και η προβληματική επίλυση διαφορών λειτουργούν αποτρεπτικά για τις ξένες επενδύσεις. Απαιτείται η επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης μέσω κινήτρων για την αποφυγή της χρήσης ένδικων μέσων, ενίσχυσης των μηχανισμών εξωδικαστικού συμβιβασμού και αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας. Σκόπιμη θα ήταν η εισαγωγή χρονικού περιορισμού στη λήψη αποφάσεων για αιτήσεις/προσφυγές στο ΣτΕ και στην ελληνική Δικαιοσύνη.

4. Eπιτάχυνση αδειοδότησης και μείωση γραφειοκρατίας

Απαιτείται η μείωση της γραφειοκρατίας από την εγκατάσταση στη λειτουργία και μέχρι την παύση δραστηριότητας των εταιριών. Απαιτείται επίσης κωδικοποίηση και απλοποίηση της νομοθεσίας. Έμφαση πρέπει να δοθεί στους βασικούς κώδικες που αφορούν την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, με στόχο τη διευκόλυνση τόσο των επενδυτών όσο και των διοικητικών οργάνων στην εξεύρεση, ερμηνεία και εφαρμογή των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων, την εξάλειψη των γραφειοκρατικών διαδικασιών και την επιτάχυνση των επενδύσεων. Μεγαλύτερη αξιοποίηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για απλούστευση και αυτοματοποίηση των διοικητικών διαδικασιών. Απλοποίηση του αδειοδοτικού πλαισίου, ώστε να υλοποιούνται οι επενδύσεις βάσει των χρονοδιαγραμμάτων τους. Κεντρική πλατφόρμα διαχείρισης των διαφόρων αιτημάτων, με παρακολούθηση της πορείας αδειοδότησης κάθε επένδυσης και τήρηση των νομοθετημένων προθεσμιών από τις δημόσιες υπηρεσίες. Άμεση ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και των δασικών χαρτών και ελεύθερη πρόσβαση σε κάποια βασικά και μη ευαίσθητα δεδομένα.

5. Πολιτικές απασχόλησης, προσέλκυσης και κατάρτισης ανθρώπινου δυναμικού

Παρά τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, οι υψηλής τεχνολογίας και υψηλών δεξιοτήτων επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν επαρκώς εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Χρειάζονται πολιτικές επανακατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού με έμφαση στις νέες τεχνολογίες. Παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις για την ενίσχυση προγραμμάτων ενδοεπιχειρησιακής εκπαίδευσης και αύξηση των αντίστοιχων κρατικών προγραμμάτων για τους ανέργους. Εισαγωγή κινήτρων για την αξιοποίηση του υψηλής εξειδίκευσης επιστημονικού δυναμικού και την παραμονή του στην Ελλάδα. Η συστηματική στόχευση προσέλκυσης υψηλής εξειδίκευσης ανθρώπινου κεφαλαίου μπορεί, αφενός, να αντιστρέψει το brain drain και, αφετέρου, να εισαγάγει υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία από το εξωτερικό σε τομείς που η ελληνική αγορά υστερεί ή πάσχει. Ο επαναπατρισμός και η προσέλκυση υψηλής ειδίκευσης επιστημονικού δυναμικού μπορεί να συμβάλει ενισχυτικά προς το υφιστάμενο δυναμικό, αυξάνοντας τις δεξιότητες και δυνατότητές του. Σκόπιμη θα ήταν η αύξηση του αριθμού αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε κλάδους τεχνολογίας και πληροφορικής.

6. Κρατική δομή ενεργού προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων

Για να προσελκύσει η χώρα ξένες επενδύσεις δεν αρκούν μόνον οι βελτιώσεις στο μακροοικονομικό περιβάλλον, στη λειτουργία του κράτους, στις επιμέρους φορολογικές και άλλες πολιτικές. Σκόπιμη είναι η αναδιοργάνωση των κρατικών μηχανισμών προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. Χρειάζεται ένα πραγματικό one stop shop, όχι μόνο για ενημέρωση αλλά και για διεκπεραίωση των επενδυτικών αιτημάτων και προκαταρκτική συζήτηση επενδυτικών ευκαιριών, με έμφαση στην επιβοήθηση των ξένων επιχειρήσεων να υλοποιήσουν τα επενδυτικά τους εγχειρήματα. Μια κρατική δομή υποδοχής επενδύσεων, η οποία θα αναλάβει ρόλο συντονιστή των εμπλεκομένων (επενδυτές – δημόσιες υπηρεσίες – λοιποί φορείς), με στόχο να μειώσει δραστικά τον χρόνο αδειοδότησης και υλοποίησης των επενδύσεων.

7. Υποδομές

Η ποιότητα των υποδομών είναι κρίσιμης σημασίας για την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Η Ελλάδα έχει ένα απόθεμα υποδομών από την προ-κρίσης περίοδο, που όμως έχει πληγεί από την αποεπένδυση κατά την περίοδο της μακράς ύφεσης. Η χώρα υστερεί σε σιδηροδρομικές και λιμενικές εμπορευματικές υποδομές (πλην του Πειραιά), με σημαντικό αρνητικό κόστος μεταφορών. Χρειάζεται ενίσχυση ιδίως των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών με τις γειτονικές χώρες στα Βαλκάνια (συμπεριλαμβανόμενης της Τουρκίας), προκειμένου να αποσυμφορηθούν και οι οδικοί άξονες. Ακόμα μεγαλύτερη είναι η υστέρηση σε υποδομές προσανατολισμένες στην περιβαλλοντική αειφορία. Μεγάλο εύρος παρεμβάσεων μένει να πραγματοποιηθούν στην αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών, στην ανάπτυξη Τεχνολογικών και Βιομηχανικών Πάρκων Επιχειρήσεων, στον εκσυγχρονισμό του δικτύου παραγωγής ενέργειας, στην ύδρευση, στην επεξεργασία λυμάτων και στη διαχείριση αστικών αποβλήτων.

8. Ενίσχυση της έρευνας και καινοτομίας

Η χώρα μας οφείλει να βελτιώσει τις χαμηλές επιδόσεις στους δείκτες της τεχνολογίας και καινοτομίας, προκειμένου να μπορεί να προσελκύσει περισσότερες και καλύτερες ξένες άμεσες επενδύσεις. Πρέπει να προσελκύσουμε παγκόσμια και περιφερειακά κέντρα ανάπτυξης τεχνολογίας, για τα οποία χρειάζεται ενίσχυση των κινήτρων, όπως η επιδότηση εργασιακού κόστους για δημιουργία συγκεκριμένων θέσεων εργασίας. Απελευθέρωση επίσης των ΑΕΙ από τους ασφυκτικούς γραφειοκρατικούς περιορισμούς του κράτους, προκειμένου να αναπτύξουν ερευνητικές συνεργασίες και συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα.

9. Ενθάρρυνση δημιουργίας μεγαλύτερων επιχειρηματικών μεγεθών

Η συνολική παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας επηρεάζεται αρνητικά από το πολύ μικρό μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων. Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις οδηγούν σε χαμηλά φορολογικά έσοδα, φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή, αδυναμία πρόσβασης σε διεθνείς αγορές. Χρειάζονται θεσμικά και άλλα κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τη δημιουργία μεγαλύτερων επιχειρηματικών μεγεθών, καθώς και συστάδες και συμπράξεις επιχειρήσεων, όπου το άθροισμα υπερβαίνει το σύνολο των μερών. Τότε η πρόσβαση σε εσωτερικές και εξωτερικές αγορές, προμηθευτές και χρηματοδότηση θα ήταν ευχερέστερη και υπό συνθήκες μεγαλύτερης διαπραγματευτικής ισχύος.

10. Εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος

Η ταχεία διευθέτηση των κόκκινων δανείων, η ενδυνάμωση των τραπεζών, είναι αναγκαία για να μπορούν να επιτελέσουν το ρόλο τους στη χρηματοδότηση της οικονομίας. Η περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς κεφαλαίων, ως μέρους της ευρωπαϊκής ενοποίησης κεφαλαιαγορών, θα βοηθήσει στην καλύτερη χρηματοδότηση των επενδύσεων και των καινοτόμων εγχειρημάτων και τη συνολική εξωστρέφεια και διεθνοποίηση της ελληνικής οικονομίας.