Νίκος Βελιώτης: «Η μουσική είναι ένα μικρό αντίδοτο σε όσα μας δηλητηριάζουν»

Γεννημένος στην Αθήνα το 1970, ξεκίνησε από το ηλεκτρονικό/synthwave σύμπαν (In Trance 95) πριν στραφεί στη σπουδή του βιολοντσέλου και στην πειραματική/ελεύθερη αναζήτηση ήχων, όπου έχει αναπτύξει ένα πολυδιάστατο έργο — από σόλο εμφανίσεις και διαμεσικές δράσεις μέχρι συνεργασίες με σημαντικούς διεθνείς και εγχώριους δημιουργούς.

Μας είπε για την πρακτική του, η οποία περιλαμβάνει και την ασυμφωνία ήχων, «αγάπησα αυτά τα υπέροχα «φάλτσα» και τα χρησιμοποίησα δημιουργικά», κάτι που καθόρισε την εξερεύνησή του πέρα από τα όρια της κλασικής μουσικής.

Ως ερμηνευτής και συνθέτης, ο Βελιώτης έχει συνεργαστεί με ονόματα της avant-garde και του ανεξάρτητου χώρου — από τον Γιάννη Αγγελάκα και τον David Grubbs μέχρι πειραματικά σχήματα και διεθνείς μουσικούς — ενώ έχει κυκλοφορήσει έργα που κινούνται ανάμεσα στο σύγχρονο κλασικό, την αυτοσχεδιαστική μουσική και την ηλεκτρονική πειραματική σκηνή.

Δεν διστάζει μάλιστα να ασκήσει κριτική στη σύγχρονη βιομηχανία, υποστηρίζοντας πως «το streaming είναι μια εφιαλτική μουσική ταπετσαρία που υλοποιείται με ένα ατέρμονο σκρολάρισμα», σε αντίθεση με την αμεσότητα και τη σωματικότητα της ζωντανής εμπειρίας.

Η παρουσία του στο Αγοραφοβικό Φεστιβάλ 2025 έρχεται να προσθέσει μια κριτική, ηχητική διάσταση στο φετινό πρόγραμμα: ο Βελιώτης εμφανίζεται σε συνεργασίες που φέρνουν σε επαφή πειραματισμό, ηλεκτρονική επεξεργασία και οπτικοακουστική δράση — στοιχεία που ταιριάζουν με την επιμέλεια του φεστιβάλ και την ποικιλία που προβάλλει η φετινή διοργάνωση.

Όπως λέει ο ίδιος, με μια δόση αυτοσαρκασμού, «το Αγοραφοβικό φεστιβάλ είναι το σωστό μέρος για την αγοραφοβία μου».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με τον Νίκο Βελιώτη:

Πώς σας διαμόρφωσε η πορεία από το κλασικό πιάνο στη μελέτη του βιολοντσέλου και στις πιο πειραματικές σας μουσικές κατευθύνσεις;

Νίκος Βελιώτης: To κλασικό πιάνο δεν ήταν καθαρά δική μου επιλογή μιας και ήμουν πολύ μικρός και ανήξερος. Απλά υπήρχε πιάνο στο σπίτι και είχα μία τάση να το κοπανάω. Το επόμενο βήμα εκείνη την εποχή ήταν το ωδείο. Με βοήθησε όμως να πειραματιστώ κάπως με τα ηλεκτρονικά όργανα στην πρώτη μου μπάντα, τους In Trance 95. Το βιολοντσέλο που ήρθε αρκετά αργότερα ήταν καθαρή δική μου επιλογή μόνο και μόνο λόγω του ηχοχρώματος που τα αυτιά μου έβρισκαν συναρπαστικό. Ήταν ασυγκέραστο που σημαίνει πως τα «φάλτσα» έδιναν κι έπαιρναν. Τα αγάπησα αυτά τα υπέροχα «φάλτσα» και τα χρησιμοποίησα δημιουργικά, αρχικά σε αμφιλεγόμενες ερμηνείες ρεπερτορίου αλλά αργότερα στη δική μου μουσική. Από κει και πέρα ο πειραματισμός ήταν αναπόφευκτος και τα πράγματα πήραν έναν δρόμο όμορφο κι ελεύθερο για μένα και σε πολλές περιπτώσεις δύσκολο και δυσβάσταχτο για ένα ανυποψίαστο κοινό.

Στο πρίσμα της μουσικής σας φιλοσοφίας, πώς ερμηνεύετε την ιδέα ότι ο θόρυβος μπορεί να λειτουργήσει ως «καρότο» αντί για «μαστίγιο» της μουσικής;

Νίκος Βελιώτης: Ακολουθεί απλοϊκός συλλογισμός: Ας ορίσουμε πολύ χοντρικά τον θόρυβο ως έναν ήχο πλούσιο σε διαφωνίες ή ας τον πούμε ακόμα και κακοφωνία. Αυτός ο ήχος ήταν ανέκαθεν αναπόσπαστο συστατικό του μουσικού γίγνεσθαι. Είναι οι αναλογίες που αλλάζουν διαμέσου των εποχών και των αισθητικών που διαμορφώνονται. Ο Προκόφιεφ είχε πει για τον Μπαχ πως χρησιμοποιούσε την διαφωνία ως σωστό αλάτισμα στη μουσική. Είχε καλό χέρι όπως λέμε για τους μάγειρες. Κάποιους αιώνες μετά, στο σήμερα, διάφοροι παράγοντες όπως π.χ. η εγγενής αρμονική παραμόρφωση των μέσων ηχογράφησης, ή η εν μέρη κανονικοποίηση της καθημερινής κακοφωνίας αποτέλεσαν και αποτελούν υλικό έμπνευσης για την αβαντ-γκαρντ. Αυτό είναι καρότο. Το μαστίγιο είναι η mainstream η οποία συντηρητική στον πυρήνα της, θέλει πολύ μικρές δόσεις θορύβου γιατί φοβάται και τη σκιά της. Η ιστορία της ζωής μου είναι πως ουσιαστικά κυνηγάω το καρότο, τον θόρυβο δηλαδή και τους ορίζοντες που μου ανοίγει καθώς με μαστιγώνει η mainstream και ο καπιταλισμός. Και για να μη παρεξηγηθώ είναι δική μου επιλογή αυτό γιατί με ενδιαφέρει αυτό το ανίερο, κάτω από το τραπέζι ντιλ μεταξύ πειραματικής και mainstream.

Η εξέγερση απέναντι στο streaming ως μορφή μουσικής διανομής – πώς συνδέεται με την αξία της ζωντανής μουσικής ιδίως σε ένα intimate φεστιβάλ όπως το Αγοραφοβικό;

Νίκος Βελιώτης: Υπάρχει εξέγερση απέναντι στο streaming; Πολύ καλό νέο! Το streaming είναι βασικά κατανάλωση περιεχομένου. Μία μάλλον εφιαλτική μουσική ταπετσαρία που υλοποιείται με ένα ατέρμονο σκρολάρισμα. Η ζωντανή μουσική είναι ακριβώς το αντίθετο, είναι μία ολοκληρωμένη σωματική και πνευματική εμπειρία και στην περίπτωση του Αγοραφοβικού ακόμα πιο ιδιαίτερη και έντονη λόγω της εγγύτητας αλλά και του ετερόκλητου (με την πάρα πάρα πάρα πολύ καλή έννοια) προγραμματισμού που οι διοργανωτές ονόμασαν πολύ εύστοχα «Τώρα τουρλού»!

Πώς συνδυάζεται, κατά την άποψή σας, ο πειραματισμός και η ίδια η έννοια του «mainstream» στην ελληνική μουσική σκηνή;

Νίκος Βελιώτης: Δεν συνδυάζεται. Το πολιορκούμε πολλά χρόνια τώρα. Ξέρουμε ότι θα χάσουμε αλλά συνεχίζουμε. Είναι ελάχιστα τα δείγματα πειραματικού ήχου που να έχει ενταχθεί στο Ελληνικό κυρίαρχο ρεύμα το οποίο όπως πολλά πράγματα στην Ελλάδα είναι ακόμα αρκετά οπισθοδρομικό. Και να μην ξεχνάμε πως το κυρίαρχο ρεύμα ενδιαφέρεται να έχει κέρδη πάνω απ’ όλα. Σε δύσκολες περιόδους όπως τώρα θέλει να πουλήσει και όχι να ανακαλύψει νέα ηχοχρώματα, νέους θορύβους, νέους τρόπους να τα εντάξει όλα αυτά και άλλες τέτοιες ρομαντικές ανοησίες.

Σε ποιο βαθμό διαφέρει η σύνθεση για θεατρικά έργα (π.χ. «Βάκχες», «Αλάσκα») από την αυτοτελή μουσική δημιουργία στη δική σας πρακτική;

Νίκος Βελιώτης: Στο θέατρο και στον κινηματογράφο καλείσαι να βρεις μία ισορροπία ανάμεσα στο όραμα κατά κύριο λόγο του σκηνοθέτη αλλά και της ομάδας που έχει αυτός συγκροτήσει (ηθοποιούς, φωτιστές / διευθυντές φωτογραφίας, σκηνογράφους, ενδυματολόγους κτλ.) και στο δικό σου προσωπικό διάλογο με το έργο. Τις περισσότερες φορές αυτό συμβαίνει αβίαστα και φυσικά. Άλλες φορές όχι. Στην αυτοτελή μουσική δημιουργία δεν υπάρχει λόγος να κρατηθεί καμία ισορροπία, όσο πιο ανισόρροπα τόσα καλύτερα θα έλεγα. Πάντως οι δύο πρακτικές πολλές φορές αλληλοσυμπληρώνονται ή καλύτερα επηρεάζουν η μία την άλλη.

Τι σημαίνει για εσάς να παρουσιάζετε το έργο σας στο Αγοραφοβικό Φεστιβάλ της Αθήνας – τι είδους ηχητική και αισθητική εμπειρία θέλετε να προσφέρετε στο κοινό;

Νίκος Βελιώτης: Καταρχήν έχει τον καλύτερο τίτλο φεστιβάλ. Υποφέρω από μία ελαφριά αγοραφοβία και αισθάνομαι ότι θα είμαι επιτέλους στο σωστό μέρος. Όσο για το τι θέλουμε να προσφέρουμε - λέω θέλουμε γιατί είμαστε ντουέτο, εγώ και η Καλλιόπη Μητροπούλου - θα πω το εξής: παίζουμε μαζί ήδη ενάμιση χρόνο, έχουμε ένα λάιβ σετ ελπίζουμε πολύ καλά δουλεμένο και ο σκοπός μας είναι να προσφέρουμε ένα μικρό αντίδοτο σε ότι μας δηλητηριάζει ότι και να σημαίνει αυτό για τον καθένα.