Κρίστοφερ Κινγκ: «Έχει αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον των Ελλήνων για τους παραδοσιακούς ήχους»

Τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου, στις 19:00 στην αίθουσα Cotsen Hall της Γενναδείου Βιβλιοθήκης στην Αθήνα, θα λάβει χώρα η συναυλία–παρουσίαση Deep Songs from Anatolia με τους Zelişah και Mustafa, σε επιμέλεια του Κρίστοφερ Κινγκ.

Το ρωτήσαμε αν πλέον ο μέσος Έλληνας ενδιαφέρεται για την παραδοσιακή μουσική και τις ρίζες του κι εκείνος απάντησε:

«Το ενδιαφέρον των Ελλήνων και κυρίως των νεαρών σε ηλικία, έχει αναζωπυρωθεί νομίζω, πολλοί είναι οι νέοι που επενδύουν έτσι ώστε να ανακαλύψουν το μουσικό παρελθόν των προγόνων τους. Σίγουρα υπήρξε ένα "χαμηλό" σημείο ενδιαφέροντος κατά περιόδους, αλλά τώρα πλέον οι νέοι ενδιαφέρονται ξανά για την παραδοσιακή μουσική και τις ρίζες τους.»

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Κρίστοφερ Κινγκ— εθνομουσικολόγος με μακρά καριέρα ως ψηφιακός συντηρητής σπάνιων ηχογραφήσεων — μίλησε αποκλειστικά για το CNN Greece.

Τον ρωτήσαμε ποια είναι η άποψη του για τον μοντέρνο ελληνικό ήχο, την νέα ελληνική μουσική που ακούμε τώρα κι αν μπορεί κάποτε αυτοί οι ήχοι να γίνουν παραδοσιακοί στο μέλλον κι εκείνος απάντησε:

«Νομίζω πως γενικά χρησιμοποιούμε λάθος τον όρο "παραδοσιακός", τον χρησιμοποιούμε σαν ουασιαστικό, αλλά στην πραγματικότητα είναι μία διαδικασία, η παραδοσιακή διαδικασία, το πως η μουσική περνάει από τη μία γενιά στην άλλη, αυτό είναι το παραδοσιακό. Είναι κάτι οργανικό. Έτσι και η ελληνική μουσική μπορεί να αναμιχθεί όπως μιξάρει κανείς δύο ποικιλίες σταφυλιών. Δες τι κάνουν οι Villagers Of Ioannina City που παίρνουν το stoner metal και το "μπερδεύουν" με τον ήχο της Ηπείρου ή ο Νέγρος του Μοριά που παίρνει το παραδοσιακό ρεμπέτικο και το βάζει μέσα στο χιπ χοπ».

Η εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στην Γεννάδιο Βιβλιοθήκη — ελεύθερη για το κοινό — επιχειρεί να φωτίσει ένα από τα πιο συναρπαστικά μουσικά φαινόμενα της Ανατολικής Μεσογείου: την κοινή, μετακινούμενη μουσική ταυτότητα Ελλήνων, Τούρκων και Αρμενίων, που ρίζωσε στην Ανατολία πριν από εκατοντάδες χρόνια.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:

Στην εκδήλωση που οργανώνει η Γεννάδειος με τίτλο «Deep Songs from Anatolia» δείχνετε — μέσα από τη μεθοδολογία σας και τη χρήση σπάνιων δίσκων 78 στροφών — το κοινό μουσικό λεξιλόγιο των ελληνικών, τουρκικών και αρμενικών ρεπερτορίων. Πώς ερμηνεύετε αυτή την ποικιλομορφία μελωδιών και ρυθμών από την Ανατολία, και τι αποκαλύπτει η ιστορική «μετανάστευση» της μουσικής ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία για την αληθινή ταυτότητα αυτής της πολιτιστικής κληρονομιάς;

Κρίστοφερ Κινγκ: Η ερμηνεία μου για αυτή την ποικιλία — ας την πούμε «εθνοτικών στιλ» — που συγκεντρώνονται μέχρι σήμερα στην Ανατολία είναι ότι παλιότερα υπήρχε ένα μουσικό λεξιλόγιο που κάλυπτε όλη την πρώην Οθωμανική Αυτοκρατορία για εκατοντάδες χρόνια, ένα λεξιλόγιο που αγνοούσε τα εδαφικά σύνορα ή την έννοια των εθνών. Αυτό το λεξιλόγιο ήταν πανταχού παρόν και κοινό για όλους· ήταν διαθρησκευτικό, πολύγλωσσο και πολυεθνικό. Με μια λέξη, μουσικά ήταν «κοσμοπολίτικο».

Οι μελωδίες, οι ρυθμοί και η ηχητική συνείδηση μετανάστευαν μπρος και πίσω ανάμεσα στις γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας, της Τουρκίας και των αραβικών περιοχών. Αυτό που θα ακούσουμε το βράδυ της Δευτέρας 8 Δεκεμβρίου στη Γεννάδειο — με τους Zelişah και Mustafa — είναι μια επισκόπηση, ένα δείγμα της μουσικής που η Ανατολία έχει αποτυπώσει από αυτή τη μουσική διασταύρωση, αυτή τη μετανάστευση της ηχητικής κουλτούρας.

Απο την εμπειρία σας, πιστεύετε πως ο Έλληνας αγκαλιάζει τη μουσική του παράδοση; Ή μήπως δεν ενδιαφέρεται καν γι' αυτήν; Άλλωστε ξέρουμε πως είστε κάτοικος της Κόνιτσας...

Κρίστοφερ Κινγκ: Το ενδιαφέρον των Ελλήνων και κυρίως των νεαρών σε ηλικία, έχει αναζωπυρωθεί νομίζω, πολλοί είναι οι νέοι που επενδύουν έτσι ώστε να ανακαλύψουν το μουσικό παρελθόν των προγόνων τους. Σίγουρα υπήρξε ένα «χαμηλό» σημείο ενδιαφέροντος κατά περιόδους, αλλά τώρα πλέον οι νέοι ενδιαφέρονται ξανά για την παραδοσιακή μουσική και τις ρίζες τους.

Στο βιβλίο σας «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» περιγράφετε την παραδοσιακή μουσική της Ηπείρου ως μια «θεραπεία για τις πληγές της ψυχής». Τι σας οδήγησε να μετατρέψετε αυτήν την ανθρωπολογική και μουσικολογική έρευνα σε αυτό που μοιάζει με ερωτική επιστολή στον πολιτισμό και τη μουσική της περιοχής;

Κρίστοφερ Κινγκ: Αυτό που με ώθησε ήταν ακριβώς το πώς η μουσική της Ηπείρου ενεργοποίησε τα βαθύτερα συναισθήματά μου — ίδια με αυτά που ένιωθα όταν άκουγα πρώιμο αμερικανικό blues, gospel ή country. Η καρδιά μου — όχι το μυαλό μου — αναγνώρισε αυτές τις ομοιότητες. Και έτσι όλη μου η ζωή φαίνεται να έχει εστιαστεί στην κατανόηση αυτής της σχέσης ανάμεσα στη μουσική, τον πολιτισμό και εμένα.

Έχετε συλλέξει πάνω από 353 CDs με ιστορική λαϊκή μουσική από όλον τον κόσμο. Πώς επιλέγετε ποιες περιοχές ή παραδόσεις θα μελετήσετε, και ποια είναι τα βασικά κριτήρια που καθοδηγούν αυτές τις αποφάσεις;

Κρίστοφερ Κινγκ: Πολύ συχνά αυτό είναι ιδιοσυγκρασιακό και βαθιά προσωπικό για μένα. Αν ακούσω έναν ήχο που θα «μου πιάσει την καρδιά», τότε νιώθω υποχρεωμένος να ερευνήσω, να τεκμηριώσω και να κατανοήσω τη σχέση της μουσικής με τον πολιτισμό ή τους πολιτισμούς που την παρήγαγαν. Συχνά θα ακούσω μουσική που δεν με ενδιαφέρει. Είναι κάτι πάρα πολύ υποκειμενικό — προσωπικό.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας σας, δουλεύετε ως ειδικός ψηφιακής συντήρησης για σημαντικούς θεσμούς όπως η Library of Congress. Τι προκλήσεις αντιμετωπίζετε όταν ψηφιοποιείτε σπάνιους δίσκους 78 στροφών και πρώιμες ηχογραφήσεις, και γιατί είναι κρίσιμη αυτή η διατήρηση για τις μουσικές παραδόσεις;

Κρίστοφερ Κινγκ: Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι ότι, στις αρχές του 20ού αιώνα, σπάνια θεωρούσαμε τις ηχογραφήσεις μας ως έγγραφα ή ως αποτυπώσεις του πολιτισμού μας και της θέσης μας στην ιστορία. Συνεπώς, πολλά έχουν χαθεί, καταστραφεί, αγνοηθεί και/ή αποσυνδεθεί από το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν. Με άλλα λόγια, όπως και η αρχιτεκτονική της κλασικής Ελλάδας εμφανίζεται σήμερα αποσπασματική, φθαρμένη ή αποκομμένη από τα πρωτότυπα συμφραζόμενα — έτσι συμβαίνει και με τις ηχογραφήσεις λαϊκής μουσικής των τελευταίων 120 χρόνων.

Ως ειδικός ψηφιοποίησης, το έργο μου είναι όχι μόνο να διασώσω ό,τι έχει απομείνει, αλλά και να το αναδείξω και να το επαναπλαισιώσω. Είναι δύσκολο!

Ποια είναι η άποψη σας για τον μοντέρνο Ελληνικό ήχο; Μπορεί κάποια στιγμή να γίνει αυτό που λέμε «παραδοσιακός» σε βάθος χρόνου;

Κρίστοφερ Κινγκ: Νομίζω πως γενικά χρησιμοποιούμε λάθος τον όρο «παραδοσιακός», το χρησιμοποιούμε σαν ουασιαστικό, αλλά στην πραγματικότητα είναι μία διαδικασία, η παραδοσιακή διαδικασία, το πως η μουσική περνάει από τη μία γενιά στην άλλη, αυτό είναι το παραδοσιακό. Είναι κάτι οργανικό. Έτσι και η ελληνική μουσική μπορεί να αναμιχθεί όπως μιξάρει κανείς δύο ποικιλίες σταφυλιών. Δες τι κάνουν οι Villagers Of Ioannina City που παίρνουν το stoner metal και το «μπερδεύουν» με τον ήχο της Ηπείρου ή ο Νέγρος του Μοριά που παίρνει το παραδοσιακό ρεμπέτικο και το βάζει μέσα στο χιπ χοπ.

Σας έχει απονεμηθεί ελληνική ιθαγένεια ως αναγνώριση της συμβολής σας στη μελέτη της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Πώς έχει εξελιχθεί η προοπτική σας για την ελληνική μουσική μέσα από τα χρόνια της έρευνάς σας, και τι ελπίζετε να μεταδώσετε στο ελληνικό κοινό μέσα από την ιστορική και μουσική αφήγησή σας;

Κρίστοφερ Κινγκ: Το να είμαι Έλληνας πολίτης είναι το μεγαλύτερο δώρο που θα μπορούσα ποτέ να λάβω. Έχω ένα σπίτι και έναν σκοπό. Η οπτική και η ερμηνεία μου για την ελληνική μουσική έχουν εξελιχθεί ώστε να συμπεριλάβουν επιρροές από τα νότια Βαλκάνια, την κεντρική και ανατολική Ευρώπη, την Ανατολία και τη Μεσόγειο. Κάθε νήμα έγινε πλουσιότερο, πιο βαθύ και πιο σύνθετο. Βλέπω τις σχέσεις μεταξύ μουσικής και πολιτισμού ως ένα σύνθετο, διασυνδεδεμένο σύστημα.

Και αυτό που εύχομαι να μεταδώσω — τόσο στους Έλληνες όσο και στους μη Ελληνες — είναι τον τεράστιο πλούτο, τη μακροβιότητα και τη ζωντάνια αυτών των πολιτιστικών μουσικών θησαυρών. Το κάνω μέσα από μουσική αφήγηση.