Νέα ευρήματα σε ρουνικούς λίθους ρίχνουν φως σε μια παντοδύναμη βασίλισσα των Βίκινγκς

Ερευνητές από τη Δανία και τη Σουηδία χρησιμοποίησαν τρισδιάστατες σαρώσεις για να αναλύσουν τα σκαλίσματα στους ρουνικούς λίθους, βρίσκοντας στοιχεία που αποκάλυπταν το χαρακτηριστικό στυλ του ατόμου που τα χάραξε. Η επανειλημμένη αναφορά του ονόματος της Τίρα από τον εν λόγω χαράκτη – σπάνιο φαινόμενο για γυναίκες της εποχής των Βίκινγκς – υποδηλώνει ότι η Τίρα ήταν μια ισχυρή ηγεμόνας που πιθανότατα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη γέννηση του Βασιλείου της Δανίας, αναφέρεται στη μελέτη που δημοσιεύτηκε προ ημερών στο περιοδικό Antiquity.

«Το να μάθουμε περισσότερα για τον χαράκτη των ρούνων και για όσους κατονομάζονται στην πέτρα είναι συναρπαστικό», δήλωσε στο CNNi η Δρ. Κάθριν Κρος, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο York St. John στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία ερευνά και διδάσκει την ιστορία της πρώιμης μεσαιωνικής βόρειας Ευρώπης. «Μπορούμε να κατανοήσουμε τις πρώιμες μεσαιωνικές πηγές μόνο όταν μπορούμε να σκεφτούμε ποιος τις έφτιαξε και γιατί».

Ένα σετ ρούνων προήλθε από ένα ζεύγος μνημείων γνωστών ως οι λίθοι του Γιέλινγκ, που ανεγέρθηκαν στην πόλη Γιέλινγκ γύρω στο 965. Ο μεγαλύτερος λίθος του Γιέλινγκ αναφέρεται συχνά ως «το πιστοποιητικό γέννησης της Δανίας», καθώς είναι το πρώτο μνημείο που ονομάζει τη χώρα καθώς οι κάτοικοί της στράφηκαν στον χριστιανισμό, σύμφωνα με το Εθνικό Μουσείο της Δανίας στην Κοπεγχάγη.

Και οι δύο λίθοι του Γιέλινγκ αναφέρουν το όνομα της βασίλισσας Τίρα, μητέρας του τότε βασιλιά Χάραλντ του Κυανόδους. Ο μικρότερος λίθος υψώθηκε προς τιμήν της από τον σύζυγό της (και πατέρα του Χάραλντ) βασιλιά Γκορμ, αποκαλώντας την «δύναμη/σωτηρία της Δανίας» (ή «στολίδι της Δανίας», ανάλογα με τη μετάφραση, σημειώνουν οι ερευνητές στη μελέτη). Ο Χάραλντ παρήγγειλε τη μεγαλύτερη πέτρα, για να τιμήσει και τους δύο γονείς του.

Σε ένα άλλο σύνολο τεσσάρων μνημείων της εποχής των Βίκινγκ, που είναι γνωστά ως λίθοι Bække-Læborg, δύο ρουνικοί λίθοι αναφέρουν μια γυναίκα με το όνομα Τίρα. Αυτοί οι λίθοι συνδέονται με έναν χαράκτη που ονομάζεται Ravnunge-Tue, αλλά οι ειδικοί διαφωνούν σχετικά με το αν αυτή η Τίρα ήταν η μητέρα του Χάραλντ, δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Δρ. Λίσμπετ Ίμερ, ανώτερη ερευνήτρια στο Εθνικό Μουσείο της Δανίας που ειδικεύεται στη μελέτη των ρούνων και των αρχαίων επιγραφών.

Πριν από τη νέα έρευνα, ήταν άγνωστο ποιος είχε χαράξει τους λίθους του Γιέλινγκ. Η επιβεβαίωση ότι ο χαράκτης τους ήταν ο Ravnunge-Tue θα ενίσχυε τη σύνδεση μεταξύ των λίθων του Γιέλιγνκ και των Bække-Læborg, δήλωσε η Ίμερ στο CNNi. «Και τότε είναι πολύ πιο λογικό να υποθέσουμε ότι πρόκειται για την ίδια Τίρα», είπε.

Το στυλ του χαράκτη

Ορισμένες λεπτομέρειες στους αρχαίους ρουνικούς λίθους που υποδηλώνουν το προσωπικό στυλ ενός χαράκτη είναι ορατές στο μάτι ενός εκπαιδευμένου ειδικού, όπως η γλώσσα ή το βασικό σχήμα των ρούνων. Άλλες λεπτομέρειες είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν, δήλωσε η Ίμερ. «Αυτό που δεν μπορείς να δεις με γυμνό μάτι είναι η τεχνική σκαλίσματος», είπε.

Για να ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά, οι ερευνητές σάρωσαν τους λίθους, δημιούργησαν τρισδιάστατα ψηφιακά μοντέλα, και στη συνέχεια μέτρησαν τις αυλακώσεις των ρούνων με ένα εργαλείο λογισμικού που σταθμίζει μεταβλητές όπως η γωνία, το βάθος και ο ρυθμός κοπής. Μαζί, αυτές οι μεταβλητές μπορούν να δημιουργήσουν ένα μοναδικό προφίλ για έναν χαράκτη.

«Κάθε χαράκτης των ρούνων αναπτύσσει τη δική του κινητική δεξιότητα και κρατά τα εργαλεία σε μια συγκεκριμένη γωνία, χτυπά με μια συγκεκριμένη δύναμη», δήλωσε η Ίμερ. «Η κινητική δεξιότητα είναι ατομική και άλλα άτομα δεν μπορούν να την αντιγράψουν».

Όταν οι ερευνητές συνέκριναν τους ρούνους από τον Γιέλινγκ 2 (τον μεγαλύτερο από τους δύο λίθους του Γιέλινγκ) και τον λίθο Læborg από την ομάδα Bække-Læborg, διαπίστωσαν εντυπωσιακές ομοιότητες, όπως το ύψος των ρούνων, η ευθυγράμμιση των κύριων γραμμών και το μήκος και η τοποθέτηση των κλάδων των ρούνων.

Ο λίθος Γιέλινγκ 1 ήταν πιο διαβρωμένος, οπότε τα σημάδια του ήταν πιο δύσκολο να αναλυθούν. Αλλά αν ο λίθος Læborg ήταν έργο του Ravnunge-Tue, ο Γιέλινγκ 2 ήταν πιθανότατα επίσης δικός του, δήλωσε η Ίμερ. Αυτό θα σήμαινε ότι η βασίλισσα Τίρα που αναφέρεται δύο φορές στην ομάδα Bække-Læborg – στον Læborg και στον λίθο Bække 1 – ήταν το ίδιο πρόσωπο που μνημονεύεται στους λίθους Γιέλινγκ, κατέληξαν οι συγγραφείς της μελέτης.

Οι γυναίκες των Βίκινγκς

Τα τελευταία χρόνια, οι αρχαιολόγοι έχουν αναθεωρήσει το ρόλο των γυναικών Βίκινγκς ως πολεμίστριες. Τα νέα ευρήματα συμπληρώνουν την εικόνα των επιδραστικών γυναικών των Βίκινγκς, που κατείχαν εξέχοντες ρόλους και στην κρατική εξουσία και στο πεδίο της μάχης.

Επιπλέον, το γεγονός ότι η Τίρα αναφέρεται σε τέσσερις ρουνικούς λίθους αποδεικνύει τη σημαντικότητά της. «Οι ρουνικοί λίθοι στη Δανία στήνονταν κυρίως προς τιμήν ανδρών, αλλά η Τίρα μνημονεύεται σε περισσότερους λίθους από οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο στη Δανία της εποχής των Βίκινγκς», δήλωσε η Ίμερ. «Πρέπει να κατείχε εξαιρετική δύναμη και κοινωνική θέση».

Mε πληροφορίες από: Name found on Viking runestones reveals mysterious queen who shaped a nation by Mindy Weisberger, CNN