Γιατί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν παραμένει «ζωντανό» - Πόσο εφικτή είναι η καταστροφή του Φορντό

Ο Δρ. Θεόδωρος Ε. Λιόλιος, Καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής και Στρατιωτικών Επιστημών της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων (ΣΣΕ), Διευθυντής Τομέα Φυσικών Επιστημών και Εφαρμογών (ΣΣΕ), τ.Αν.Κοσμήτορας και Πρόεδρος Επιτροπής Ερευνών (ΣΣΕ), Διευθυντής Κέντρου Ελέγχου Όπλων και Εκρήξεων, μιλώντας στο CNN Greece, εκτιμά ότι «τα ισραηλινά πλήγματα στις εγκαταστάσεις του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν (όπως σε Νατάνζ, Φορντό, Αράκ κ.ά.) προξένησαν σημαντικές επιπτώσεις στην άνω επιφάνεια των εγκαταστάσεων, καταστρέφοντας υποδομές, εργαστήρια, ισχύ, αμυντικά συστήματα».

Όμως, προσθέτει με έμφαση: «Οι υπόγειες δομές – ιδιαίτερα στο Φορντό – παραμένουν σχετικά άθικτες».

Η επιφανειακή καταστροφή δεν συνεπάγεται καθολική εξουδετέρωση.

«Παρότι οι επιθέσεις δημιούργησαν προβλήματα σε σημαντικές υποδομές, δεν ήταν ικανά να παύσουν ολοκληρωτικά το σχέδιο», λέει ο καθηγητής. Το Ιράν, όπως σημειώνει, έχει ακόμα «τη δυνατότητα να επανεκκινήσει τον εμπλουτισμό σχετικά γρήγορα, αν οι επιθέσεις δεν προκαλέσουν μεγάλες καταστροφές».

Κρίσιμη είναι η παρατήρηση πως: «τυχόν πλήρης καταστροφή των εγκαταστάσεων θα απαιτούσε συμπληρωματική αμερικανική παρέμβαση ή διπλωματικές συμφωνίες, καθώς το Ισραήλ δε διαθέτει τα κατάλληλα όπλα για τις υπόγειες εγκαταστάσεις».

Στην καρδιά αυτής της στρατηγικής αδυναμίας του Ισραήλ, βρίσκεται το Φορντό – η υπόγεια και βαριά ενισχυμένη εγκατάσταση, που θεωρείται σχεδόν απρόσβλητη από τα συμβατικά μέσα του Ισραήλ.

• Διαβάστε ακόμη: Η καρδιά των πυρηνικών του Ιράν: Το Φορντό και η βόμβα - «τέρας» των ΗΠΑ που μπορεί να το χτυπήσει

Εδώ, η προσοχή στρέφεται στο υπερόπλο των ΗΠΑ, τη βόμβα Massive Ordnance Penetrator (MOP):«Το GBU-57/B είναι το πιο ισχυρό συμβατικό όπλο “bunker-buster”, ικανό να διαπερνά μέχρι 60–75 μέτρα μπετόν/βράχο», επισημαίνει ο Δρ. Λιόλιος, αλλά σπεύδει να θέσει όρια στην αποδοτικότητα:

«Ακόμα και με τελειοποιημένη χρήση, δεν εγγυάται πλήρη καταστροφή των υπόγειων εγκαταστάσεων στο Φορντό. Πιθανόν να χρειαστούν πολλαπλοί πανομοιότυποι βομβαρδισμοί».

Πόσο δυνατή είναι μια επιτυχής αμερικανική επέμβαση

Επιπλέον, η επιχείρηση για να ριφθεί η GBU-57/B δεν είναι απλή υπόθεση: «Απαιτεί αεροσκάφη B-2 stealth, εν πτήση ανεφοδιασμούς, καθώς και εξουδετέρωση της ιρανικής αεράμυνας – κάτι πολυδάπανο και επικίνδυνο», σημειώνει.

Η βάση Diego Garcia στον Ινδικό Ωκεανό θα έπαιζε κρίσιμο ρόλο σε ένα τέτοιο σενάριο. Εκεί έχουν ήδη αναπτυχθεί B-2 και B-52, δηλαδή τα μοναδικά αεροσκάφη που μπορούν να μεταφέρουν τις GBU-57/B, αναφέρει ο Δρ. Λιόλιος και καταλήγει:

«Η βάση Diego Garcia αποτελεί κλειδί για μια ενδεχόμενη εξωτερική επέμβαση, με στόχο συγκεντρωμένα, υπόγεια bunkers – όχι όμως το ίδιο εύκολη ή βέβαιη λύση».

• Διαβάστε ακόμη: Οι ΗΠΑ στέλνουν βομβαρδιστικά Β-2 στον Ινδικό Ωκεανό με το βλέμμα στραμμένο στο Ιράν
• Διαβάστε ακόμη: Οι ΗΠΑ αναπτύσσουν στρατηγικά βομβαρδιστικά στην βάση Ντιέγκο Γκαρσία

Τι γίνεται με το πυρηνικό υλικό του Ιράν

Από πλευράς πυρηνικής ύλης, η κατάσταση είναι ανησυχητική αλλά όχι τελεσίδικη.

«Το Ιράν καταγγέλλεται από το Ισραήλ ότι διαθέτει σήμερα πάνω από 400  κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60% (HEU), αρκετό για 5–10 πυρηνικά όπλα εάν εμπλουτιστεί στο 90%», δηλώνει ο Δρ. Λιόλιος. Μαζί με «ικανότητες εμπλουτισμού, επιστημονικό προσωπικό, και πυραυλική υποδομή, συνιστά μια απειλή που προσεγγίζει το «threshold state» (κράτος στο όριο απόκτησης πυρηνικών όπλων).

Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Δρ. Λιόλιος, «δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες αποδείξεις ότι έχει λάβει την πολιτική απόφαση ή έχει ξεκινήσει την παραγωγή πυρηνικού όπλου». Όπως αναφέρει: «Το ίδιο το Ανώτατο Διοικητικό Ισλάμ, υπό τον Χαμενεΐ, διακηρύσσει ότι τα πυρηνικά όπλα είναι απαγορευμένα από τη θρησκεία».

Ακόμα κι αν η πρόθεση υπήρχε, η τεχνική υλοποίηση είναι δύσκολη.

«Η μετατροπή του ουρανίου σε όπλο, η σύνθεση πυρηνικών πυρήνων και η ολοκλήρωση συστήματος είναι πολύπλοκες διεργασίες, που θα απαιτήσουν ακόμα μήνες έως χρόνο», εξηγεί ο καθηγητής.

Αβεβαιότητα καλύπτει και τις ίδιες τις ποσότητες. Τα 400 κιλά HEU βασίζονται σε εκτιμήσεις, όχι απόλυτα διασταυρωμένα δεδομένα.

«Η ικανότητα της IAEA να διασταυρώνει πλήρως τις ποσότητες είναι περιορισμένη πρακτικά λόγω περιορισμένης πρόσβασης σε κάποιες εγκαταστάσεις», υπογραμμίζει ο Δρ. Λιόλιος. Επιπλέον, «τα “εκατοντάδες κιλά” μπορεί να είναι προσωρινά ή κατανεμημένα σε πολλά σημεία, άρα δεν σημαίνει ότι στο Ιράν υπάρχει αποθηκευμένη μια συγκεντρωμένη ποσότητα διαθέσιμη για άμεσο όπλο».

Ο ίδιος τονίζει και μια τεχνική αλλά σημαντική διάκριση: «Οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού (Νατάνζ, Φορντό κ.ά.) μπορούν να παράγουν HEU, ενδεχομένως κοντά σε πολεμικά επίπεδα όπλων, αλλά δεν είναι πυρηνικοί αντιδραστήρες. Ο πυρηνικός αντιδραστήρας, βρίσκεται στο Μπουσέρ «λειτουργεί με LEU (Ουράνιο Χαμηλού Εμπλουτισμού) και σχεδιάστηκε για να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια, ραδιοϊσότοπα για ιατρικές χρήσεις, όχι για όπλα», σημειώνει.

Ένα πλήγμα εκεί «θα επηρεάσει την παραγωγή ηλεκτρισμού και ενδεχομένως θα προκαλέσει τοπική έκλυση ραδιενέργειας», χωρίς όμως να περιορίσει την ικανότητα εμπλουτισμού, τονίζει.

Σε μια πυκνή και τεταμένη γεωπολιτική πραγματικότητα, ο Δρ. Λιόλιος συνοψίζει:

«Το Ιράν είναι μια “επίτοκος πυρηνική δύναμη” και έχει τη δυνατότητα και τον πλούτο υλικού, για να παράξει πυρηνικά όπλα, αλλά δεν δείχνει ότι έχει προχωρήσει – ακόμα».

Το μέλλον του προγράμματος, σύμφωνα με τον ίδιο, «εξαρτάται από τη διπλωματία, τις επιθεωρήσεις της IAEA και τις στρατηγικές αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων».