Η διαρκής επιδίωξη της Τουρκίας για έρευνες σε Μεσόγειο, Αιγαίο και το χαρτί της υφαλοκρηπίδας

Μέσα από μια σειρά κινήσεων, όπως την αποστολή ερευνητικών σκαφών και γεωτρύπανων, η Άγκυρα αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου.

Η Τουρκία προχώρησε πρόσφατα στην έκδοση νέας NAVTEX, με την οποία ανακοίνωσε την αποστολή του ωκεανογραφικού Πίρι Ρέις στο Αιγαίο.

Η ελληνική πλευρά αντέδρασε άμεσα στη νέα πρόκληση της Άγκυρας με NAVTEX, στέλνοντας το μήνυμα ότι περιλαμβάνει παράνομα περιοχές στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και την ελληνική περιοχή ευθύνης.

Η γείτονα μετά την προηγούμενη Navtex, η όποια έμεινε στα χαρτιά και έληξε στις 25 Σεπτεμβρίου, χθες (03/10/25) εξέδωσε νέα ανακοινώνοντας έρευνες στις ίδιες περιοχές, δηλαδή δυτικά της Μυτιλήνης και της Χίου, στο κέντρο του Αιγαίου, από τις 4 έως και τις 14 Οκτωβρίου.

Το «Πίρι Ρέις» απέπλευσε το βράδυ της Παρασκευής από τη Σμύρνη και βρίσκεται βόρεια της Μυτιλήνης.

• Διαβάστε αναλυτικά: Βόρεια της Μυτιλήνης το Πίρι Ρέις – Σε ισχύ από σήμερα η NAVTEX της Τουρκίας

Από την ελληνική κυβέρνηση πάντως αναφέρουν πως «η κατάσταση είναι υπό απόλυτο έλεγχο» προβάλλοντας το δρόμο του διαλόγου και όχι της υποχώρησης.

Σύμφωνα με την εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών, Λάνα Ζωχιού, η στάση της Αθήνας παραμένει σταθερή, δεν μεταβάλλεται, προσθέτοντας πως παρά τις διαφωνίες «θέλουμε να συζητούμε, έτσι ώστε να προλαμβάνονται οι κρίσεις και να αποτρέπονται οι εντάσεις».

Το χαρτί της υφαλοκρηπίδας

Η ελληνική NAVTEX αναφέρει ότι οι περιοχές που έχει «δεσμεύσει» η Άγκυρα βρίσκονται στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και στην αρμοδιότητα του σταθμού Λήμνου. Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που η γείτονα χρησιμοποιεί το ζήτημα της αρμοδιότητας και της δικαιοδοσίας έκδοσης αδειών.

Την καινοφανή θεωρία περί "γκρίζων ζωνών" ανέπτυξαν Τούρκοι αξιωματούχοι από τα μέσα της δεκαετίας του '90. Η θεωρία αυτή "επανερμηνείας" των διεθνών Συνθηκών συνιστά την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας σε μία σειρά νήσων, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο.

Η γειτονική χώρα ισχυρίζεται ότι η ελληνική κυριαρχία υφίσταται μόνο σε εκείνα τα νησιά του Αιγαίου, τα οποία αναφέρονται ονομαστικά στα κείμενα των Συνθηκών με τις οποίες αυτά τα νησιά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα.

Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, δήλωσε ότι η Τουρκία θα διατηρεί πλέον ένα σταθερό γεωτρύπανο στην ανατολική Μεσόγειο.

Η Άγκυρα ανακοίνωσε για πρώτη φορά την πρόθεσή της να πραγματοποιήσει έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο στα τέλη της δεκαετίας του 2000, με τις εντάσεις να κορυφώνονται ιδιαίτερα μετά το 2010.

Μετά την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου από την Κύπρο και συγκεκριμένα του κοιτάσματος «Αφροδίτη» το 2011, η Τουρκία υπέγραψε με το Ψευδοκράτος συμφωνία οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας.

Μετά τη συγκεκριμένη συμφωνία, η Άγκυρα προχώρησε στη χορήγηση αδειών στην κρατική εταιρεία πετρελαίων TPAO για τη διεξαγωγή σεισμικών ερευνών και γεωτρήσεων σε θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου. Από τότε ξεκινά μία περίοδος κλιμάκωσης της στρατηγικής προκλήσεων, αμφισβήτησης και δημιουργίας τετελεσμένων.

To 2013, το τουρκικό ερευνητικό πλοίο Barbaros εισέρχεται στην κυπριακή ΑΟΖ, νότια της Κύπρου και διεξήγαγε έρευνες. Στις 20 Οκτωβρίου του 2018 το τουρκικό ερευνητικό σκάφος πλέει εντός του οικοπέδου 4 της κυπριακής ΑΟΖ.

2 Ιανουαρίου 2019, κυκλοφορεί ως επίσημο έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ η επίσημη καταγγελία της Κυπριακής Δημοκρατίας όσον αφορά τις παράνομες έρευνες του Barbaros εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Τον Οκτώβριο του 2019, ο τότε υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ, δηλώνει πως τουρκικό πλωτό γεωτρύπανο Yavuz θα ξεκινήσει γεωτρήσεις για πετρέλαιο και αέριο νοτιοδυτικά της Κύπρου. Το πλήρωμα πραγματοποιεί έρευνες για φυσικό αέριο εντός της κυπριακής ΑΟΖ, χωρίς την έγκριση της κυβέρνησης στη Λευκωσία, σύμφωνα με το γερμανικό πρακτορείο dpa.

Τον Αύγουστο του 2020 κορυφώνεται η ένταση μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας όταν το τουρκικό ερευνητικό πλοίο Oruc Reis βρίσκεται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, απλώνοντας τα καλώδια με τα οποία διεξάγει σεισμικές έρευνες για ανακάλυψη υδρογονανθράκων.

Τη 12η Αυγούστου του 2020 η Ελλάδα και η Τουρκία φτάνουν μια ανάσα από την πρόκληση θερμού επεισοδίου όταν η τουρκική φρεγάτα «Kemal Reis» που συνόδευε το ερευνητικό πλοίο Oruc Reis προσέκρουσε στην ελληνική φρεγάτα «Λήμνος» που παρακολουθούσε τις κινήσεις του τουρκικού στολίσκου σε περιοχή ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Τον Οκτώβριο του 2020, η Τουρκία τραβά το σκοινί ακόμη περισσότερο όταν στέλνει αιφνιδιαστικά στην περιοχή και το τουρκικό πλωτό γεωτρύπανο Kanuni.

Το Oruc Reis βρίσκεται στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, έχοντας κλείσει ξανά τον πομπό του. Η αντίδραση της ελληνικής πλευρά είναι άμεση, εκδίδοντας αντι-Navtex, ενώ ιδιαίτερα σκληρή ήταν και η ανακοίνωση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέτει στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 15ης-16ης Οκτωβρίου τη νέα μονομερή ενέργεια, που αποτελεί σοβαρή κλιμάκωση από την πλευρά της Τουρκίας.

Το Νοέμβριο φτάνει ακόμα και στα 7 ν.μ. νότια του Καστελλόριζου και ακολούθως βγαίνει εκτός ελληνικής υφαλοκρηπίδας.