Ο Μάριος Κακουλλής και μια μοναδική εμπειρία θεάτρου… εν πλω

Ο Μάριος Κακουλλής είναι ένας από τους πιο δυναμικούς δημιουργούς της σύγχρονης ελληνικής θεατρικής σκηνής. Έχει σκηνοθετήσει έργα από αρχαίες τραγωδίες και κλασικά μυθιστορήματα μέχρι σύγχρονες και πρωτότυπες θεατρικές διασκευές. Θεωρείται πρωτοπόρος στις immersive και site‑specific παραγωγές, όπως η σειρά «608 Inferno Κυκλική», στην οποία το θέαμα μεταφέρεται σε αστικά λεωφορεία.

Στη νέα του παράσταση, «(Όλα)ν, όσα αφήνουμε < για ένα αύριο που δε θα 'ρθει ποτέ…», στο Φεστιβάλ Φιλίππων, δημιουργεί μια μοναδική εμπειρία θεάτρου… εν πλω, εμβαθύνοντας σε θέματα μνήμης, απώλειας και συλλογικής φαντασίας.

Η εν λόγω παράσταση χαρακτηρίζεται ως «εμπειρία για τις επιθυμίες που δεν έπιασαν λιμάνι» και συνδυάζει κίνηση, μνήμη και φαντασία σε μία μοναδική θεατρική πράξη πάνω στο νερό

Το Φεστιβάλ Φιλίππων, ένας από τους μακροβιότερους πολιτιστικούς θεσμούς της Ελλάδας, επιστρέφει φέτος στη 68η του διοργάνωση, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Εύας Οικονόμου‑Βαμβακά, η οποία έχει συμβάλει στην ανάδειξη παραγωγών υψηλής ποιότητας σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η «(Όλα)ν…» δεν είναι μόνο παράσταση, αλλά εμπειρία, κινητήρια δύναμη συλλογικού προβληματισμού και εικαστικός φόρος τιμής σε κείμενα και συναισθήματα που συχνά μένουν ανείπωτα.

Στο CNN Greece παρακολουθούμε αυτό το καινοτόμο εγχείρημα με ενδιαφέρον, καθώς ο Μάριος Κακουλλής, δημιουργός και σκηνοθέτης της παράστασης, καλείται να μετατρέψει ένα ferry boat σε χώρο θεάτρου και στοχασμού.

Μένει να δούμε πώς αυτή η κινητή θεατρική αφήγηση θα συνδέσει τους θεατές με μνήμες, πράξεις που δεν έγιναν, επιλογές που δεν μίλησαν — και κυρίως, με έναν κόσμο όπου το ταξίδι δεν σχετίζεται μόνο με τον προορισμό, αλλά και με την ίδια την περιπλάνηση.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με τον Μάριο Κακουλλή:

4 και 7 Αυγούστου θα παρουσιάσετε μια παράσταση εν πλω, από την Καβάλα προς τη Θάσο με τίτλο: «(Όλα)ν όσα αφήνουμε πίσω < για ένα αύριο που δε θα έρθει ποτέ». Πείτε μας λίγα λόγια. Τι να περιμένουν οι επιβάτες-θεατές;

Μάριος Κακουλλής: Πρόκειται για μια εμπειρία περισσότερο παρά για μια κλασική παράσταση. Οι θεατές-επιβάτες καλούνται να ζήσουν ένα ταξίδι όχι μόνο από την Καβάλα προς τη Θάσο, αλλά κι ένα εσωτερικό ταξίδι, μέσα από εικόνες, ήχους, κείμενα και σιωπές. Η παράσταση ξετυλίγεται μέσα στο ίδιο το πλοίο – από το κατάστρωμα μέχρι τα εσωτερικά του – και διαμορφώνεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με το τοπίο, το φως, τη θάλασσα. Είναι μια χειρονομία προς όσα δεν ειπώθηκαν, μια συνάντηση με τις επιθυμίες που δεν έπιασαν ποτέ λιμάνι. Θα πρότεινα στο κοινό να έρθει με άνετα ρούχα και παπούτσια, έτοιμο να κινηθεί, να περπατήσει, να παρατηρήσει, να συμμετάσχει. Και πάνω απ’ όλα, να αφεθεί «στα χέρια του πληρώματός μας» – μιας ομάδας καλλιτεχνών, τεχνικών και συνοδών που θα φροντίσουν να κάνει ένα αλλιώτικο ταξίδι.

Το 68ο Φεστιβάλ Φιλίππων είναι αφιερωμένο στον Χρόνη Μίσσιο. Πώς συνδέεται η παράστασή σας με το έργο του λογοτέχνη;

Μάριος Κακουλλής: Ο Μίσσιος δεν είναι για εμάς απλώς ένα λογοτεχνικό αποτύπωμα. Είναι μια βαθιά πολιτική και υπαρξιακή φωνή που μας αφορά στο σήμερα. Αντλούμε υλικό όχι για να αφηγηθούμε τη ζωή του, αλλά για να φωτίσουμε ερωτήματα και αγωνίες που επιμένουν: η ευθύνη, η απώλεια, η αξιοπρέπεια, η ανάγκη για ουσιαστική επαφή. Η φράση του «Όλα, όλα τα αφήνουμε για το αύριο που δε θα ‘ρθει ποτέ» ήταν ένα σημείο έναρξης – μια πρόκληση για να κοιτάξουμε μέσα μας.
Είναι πολύ όμορφο το πώς μια φράση του – ένα απόσπασμα, μια ιδέα – μπορεί να λειτουργήσει ως έναυσμα για να γεννηθεί ένας ολόκληρος καινούργιος κόσμος. Ένας κόσμος θεατρικός, δικός μας, που ωστόσο συγγενεύει ουσιαστικά με τον δικό του∙ σαν μια συνάντηση ανάμεσα σε δύο χρόνους, δύο εκδοχές του ίδιου ερωτήματος.

Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και το Φεστιβάλ Φιλίππων;

Μάριος Κακουλλής: Η σύνδεση έγινε με έναν πολύ φυσικό τρόπο. Η Εύα Οικονόμου-Βαμβακά ήρθε να παρακολουθήσει την παράσταση 608 Inferno Κυκλική στην Αθήνα – μια παράσταση μέσα σε αστικό λεωφορείο. Εκεί συναντηθήκαμε, και η κουβέντα άνοιξε αμέσως. Είχε προηγηθεί και η δική της εμπειρία από παραστάσεις σε λεωφορείο στο περσινό Φεστιβάλ Φιλίππων, οπότε καταλάβαμε ότι μας συνδέουν αρκετά κοινά: η αγάπη για το site-specific, το ενδιαφέρον για τη συνθήκη του θεατή σε κίνηση, η ανάγκη να συναντήσεις το κοινό εκεί που δεν το περιμένει. Από εκεί και πέρα, η πρόταση για συνεργασία ήρθε με μεγάλη ανοιχτότητα και εμπιστοσύνη, κάτι που εκτίμησα βαθιά.

15 και 16 Σεπτεμβρίου, το δρομολόγιο θα μεταφερθεί από τον Πειραιά στην Αίγινα, στο πλαίσιο της συνεργασίας του ΔΗΠΕΘΕ με την ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ. Αυτή η αλλαγή συνθήκης πόσο μετακινεί την παράσταση;

Μάριος Κακουλλής: Η αλλαγή συνθήκης δεν τη μετακινεί απλώς πρακτικά – τη μεταμορφώνει. Το ίδιο το ταξίδι, ο προορισμός, ο καιρός, το φως, το κοινό – όλα γίνονται νέα δεδομένα που διαμορφώνουν την παράσταση. Είμαστε ενθουσιασμένοι που η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής υποδέχεται το έργο και του δίνει έναν νέο “ωκεανό” να αρμενίσει.
Επίσης, έχω μια αγωνία και μια περιέργεια για το πώς θεατές που παρακολούθησαν την παράσταση του “608 Inferno Κυκλική” θα συγκρίνουν τα δύο ταξίδια. Για μένα, πρόκειται για μια συνέχεια – ένα άλλο ταξίδι μεν, με διαφορετικό μέσο, αλλά με κοινές θεματικές και αναζητήσεις. Θα είναι πολύ ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε τι μένει ίδιο και τι μετατοπίζεται.
Γενικά, με ενδιαφέρει βαθιά η παρατήρηση τού πώς μια παράσταση μετακινείται και μετασχηματίζεται όταν αλλάζει περιβάλλον. Είναι σαν να δοκιμάζεται ξανά και ξανά απέναντι σε νέα βλέμματα, νέες συνθήκες, νέα τοπία. Όταν το έργο δεν είναι κλειδωμένο σε μια «τελική» μορφή, αλλά ζει σε σχέση με τον χώρο και τους ανθρώπους, τότε αποκτά έναν ρυθμό οργανικό, μια ζωντάνια που δεν προβλέπεται αλλά προκύπτει. Αυτές οι μικρές αποκλίσεις, τα νέα βλέμματα, η «απρόβλεπτη συνθήκη» είναι που κρατούν την παράσταση ζωντανή.

Ειδικεύεστε σε immersive και site-specific παραστάσεις όπως η «608 Inferno Κυκλική» μέσα σε αστικά λεωφορεία. Πόσο κοντά στην «αυθεντική κόλαση» της Αθήνας θέλετε να φέρνετε το κοινό;

Μάριος Κακουλλής: Στην «608», η κόλαση δεν ήταν σκηνοθετημένη – υπήρχε ήδη γύρω μας: στους ήχους της πόλης, στη βιασύνη, στη μοναξιά, στην αδυναμία να σταθούμε πραγματικά ο ένας απέναντι στον άλλον. Αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε ήταν να τοποθετήσουμε έναν καθρέφτη εκεί όπου συνήθως στρέφουμε το βλέμμα αλλού.
Δεν με ενδιέφερε ποτέ να σοκάρω ή να καταγγείλω. Με νοιάζει να δημιουργώ χώρους ειλικρινούς συνάντησης με αυτό που μας καίει.

Σε κάθε παράσταση προσπαθώ να υπάρχει κάτι προσωπικό. Κάτι που να με συνδέει, να με αφορά, να με συγκινεί. Αλλιώς δεν έχει για μένα κανένα νόημα.

Στον «Φόβο» του Τσβάιχ δουλέψατε με ψυχολογική ένταση και κοινωνική ανατομία. Έχετε νιώσει ποτέ ενοχές σαν καλλιτέχνης για το τι αποκαλύπτετε επί σκηνής;

Μάριος Κακουλλής: Όχι ενοχές – αλλά ευθύνη. Η σκηνή δεν είναι εξομολογητήριο. Είναι πεδίο συνδιαλλαγής. Προσπαθώ πάντα να θυμάμαι ότι ο θεατής δεν μου χρωστάει τίποτα. Αντίθετα, εγώ του χρωστάω χώρο, χρόνο και συνθήκες για να νιώσει κάτι δικό του. Αν βγει από την παράσταση νιώθοντας ότι αγγίχτηκε χωρίς να παραβιάστηκε, τότε έχουμε κάνει σωστά τη δουλειά μας.

Πολλές φορές σκέφτομαι πόσα ζευγάρια μάτια, πόσα ζευγάρια αυτιά είναι εκεί… και αυτό από μόνο του με κρατά σε εγρήγορση. Είναι υπενθύμιση πως τίποτα δεν είναι δεδομένο — και κάθε φορά είναι μια νέα ευκαιρία για συνάντηση.

Στο site-specific θέατρο, ποιος χάνεται πιο εύκολα: ο σκηνοθέτης ή ο θεατής; Και πόσο σας φοβίζει αυτό;

Μάριος Κακουλλής: Και οι δύο – και αυτό είναι το ωραίο. Το site-specific θέατρο δεν έχει τοίχους. Έχει ρεύματα, ήχους, σιωπές, παρεμβάσεις, εντάσεις. Είναι ζωντανός οργανισμός. Ο σκηνοθέτης οφείλει να παραδώσει τον έλεγχο σε κάποιο σημείο. Και ο θεατής, όταν το επιτρέψει στον εαυτό του, μπορεί να βγει από τα συνηθισμένα όρια της πρόσληψης. Δεν είναι φόβος. Είναι ρίσκο. Και αυτό είναι δημιουργικό.
Μ’ ενδιαφέρει πώς μπλέκονται οι ιδιότητες, πώς ο θεατής γίνεται –χωρίς καν να το συνειδητοποιεί– μέρος της εμπειρίας. Πώς είναι σε διαρκή εγρήγορση, πώς συμμετέχει ενεργά, ακόμη κι όταν απλώς κοιτά. Γενικά, παρατηρώ τις παραστάσεις. Κοιτάζω τι λειτουργεί και τι όχι. Μου αρέσει να ακούω το κοινό, να μου μιλάει για το πώς το βίωσε. Ακούω πράγματα, συνδέσεις, αναγνώσεις που ούτε καν φανταζόμουν. Και αυτό είναι από τα πιο γενναιόδωρα κομμάτια της διαδικασίας.

Οι παραστάσεις σας διερευνούν την «ενοχή», την «ασφυξία» και τον «φόβο». Ποιο από αυτά τα τρία θεωρείτε το πιο επικίνδυνο – για σας ή για το κοινό που σας εμπιστεύεται;

Μάριος Κακουλλής: Η ασφυξία. Γιατί δεν φωνάζει. Δεν κάνει θόρυβο. Συμβαίνει αργά και σιωπηλά. Κι όταν τελικά καταλάβεις ότι κάτι μέσα σου ασφυκτιά, μπορεί να είναι ήδη αργά. Το θέατρο μπορεί – έστω και για λίγο – να ανοίξει μια ρωγμή σ’ αυτό το αίσθημα. Να φέρει αέρα. Να δώσει προοπτική.

Είστε γνωστός για την καινοτομία – λεωφορεία, κλαμπ, θέατρα, διεθνείς παρουσιάσεις – όμως ποια είναι η «χειρότερη σκηνική αποτυχία» που επιμένει να σας στοιχειώνει;

Μάριος Κακουλλής: Ειλικρινά, δεν πιστεύω στις αποτυχίες με την κλασική έννοια. Πιστεύω στις παρανοήσεις, στις αστοχίες, στους λάθος χρόνους. Έχω βρεθεί μπροστά σε κοινό που δεν κατάλαβε τίποτα – αλλά ίσως ούτε εγώ είχα καταλάβει τι ζητούσα από εκείνο. Κάθε τέτοια στιγμή με γειώνει. Με επιστρέφει στην ουσία: γιατί κάνω θέατρο; Και για ποιον;