Γιάννης Ξανθούλης: Όταν η φαντασία νικά την πραγματικότητα - Το νέο του μυθιστόρημα

Ο συγγραφέας, γνωστός για την ικανότητά του να απογυμνώνει την καθημερινότητα από την ψευδαίσθηση της σοβαροφάνειας, τοποθετεί τη νέα του ιστορία σε μια επινοημένη κωμόπολη της Ανατολικής Μακεδονίας, τη Ροδόσταμη, και σε μια εποχή γεμάτη αντιφάσεις: τα τέλη της δεκαετίας του ’50 και τις αρχές του ’60. Εκεί, μια οικογένεια παλεύει με τα δικά της όρια και όνειρα, αντικατοπτρίζοντας μια ολόκληρη χώρα που επιχειρεί να αφήσει πίσω της τον Εμφύλιο και να οραματιστεί μια νέα ταυτότητα.

Στο επίκεντρο βρίσκονται οι δύο αδερφές, η Φιλοθέη και η Μαγιοπούλα. Υποταγμένες στον αυστηρό πατέρα τους, αναζητούν διέξοδο στη μεγάλη πρωτεύουσα. Για τη Φιλοθέη, η Αθήνα δεν είναι απλώς μια πόλη, αλλά ένας μύθος, μια υπόσχεση λύτρωσης και αυτοπραγμάτωσης. Η «άλωση» που σχεδιάζει δεν είναι άλλη από μια προσωπική εκστρατεία εναντίον της σκληρής καθημερινότητας που την κρατά δέσμια.

Με χαρακτηριστικό χιούμορ, αλλά ποτέ ειρωνικό ή απαξιωτικό προς τους ήρωές του, ο Ξανθούλης πλάθει μια γκαλερί μορφών που συνδυάζουν το γήινο με το φανταστικό: τον δεσποτικό Ηρακλή Γαργάρα, τη φοβισμένη μητέρα, τον μικρό γιο που αποκαλούν «Σους» γιατί δεν του επιτρέπεται να μιλήσει, ακόμα και τις ξαδέρφες που επιστρέφουν από τον άλλο κόσμο. Πρόκειται για πρόσωπα τόσο αληθινά όσο και υπερβατικά, που κινούνται σε μια αφήγηση όπου η πραγματικότητα και η φαντασία μπλέκονται αξεδιάλυτα.

Το μυθιστόρημα λειτουργεί σαν καθρέφτης μιας Ελλάδας σε μεταβατική περίοδο. Η οικογένεια Γαργάρα δεν είναι απλώς λογοτεχνική κατασκευή, αλλά μια μικρογραφία της ελληνικής κοινωνίας που πασχίζει να «εκσυγχρονιστεί», παραμένοντας όμως εγκλωβισμένη σε παλιές νοοτροπίες. Η κωμωδία και η τραγωδία συναντιούνται διαρκώς, επιβεβαιώνοντας πως οι δύο όψεις είναι αναπόσπαστα δεμένες.

Με το γνώριμο ύφος του, ο Ξανθούλης υπενθυμίζει στον αναγνώστη τη δύναμη της φαντασίας ως εργαλείο αντίστασης απέναντι σε κάθε καταναγκασμό, προσωπικό ή κοινωνικό. Στην περίπτωση των αδερφών Γαργάρα, η «άλωση της Αθήνας» γίνεται σύμβολο ελευθερίας — ακόμα κι αν παραμένει για πάντα στη σφαίρα του ονείρου.