Μπάμπης Παπαδόπουλος: «Στη μουσική της ταινίας του Οικονομίδη, έπρεπε να ακούγεται και η σιωπή»

Η μουσική του Μπάμπη Παπαδόπουλου δεν συνοδεύει απλώς τις εικόνες — τις διεισδύει.

Στη «Σπασμένη Φλέβα», τη νέα ταινία του Γιάννη Οικονομίδη που κάνει πρεμιέρα στο τέλος Νοεμβρίου, ο πρώην κιθαρίστας των Τρυπών και διακεκριμένος συνθέτης ηλεκτρικών ηχοτοπίων, χτίζει ένα μουσικό σύμπαν ηλεκτρονικό και ατμοσφαιρικό, όπου κάθε ήχος μοιάζει να πάλλεται με την ένταση των ηρώων.

Ο Οικονομίδης, πιστός στο κινηματογραφικό του σύμπαν της βίας, του εγκλωβισμού και της σιωπηλής έκρηξης, ζήτησε από τον Παπαδόπουλο μια μουσική «που να μην εξηγεί, αλλά να υπονοεί».

Το αποτέλεσμα είναι μια σύνθεση που κινείται ανάμεσα στην ambient και στο industrial, μια αφήγηση που ξεκινά από την πρώτη σκηνή με τη χελώνα και εξαφανίζεται μέσα στις σκιές των χαρακτήρων.

«Δεν ακολούθησα την παλιά συνταγή της κινηματογραφικής μουσικής», λέει ο Παπαδόπουλος στη συνέντευξη που ακολουθεί. «Δεν ήθελα ένα θέμα που θα επαναλαμβάνεται. Ήθελα η μουσική να υπάρχει σαν ανάσα μέσα στην ταινία».

Από τις Τρύπες μέχρι τα προσωπικά του άλμπουμ, από τις κιθάρες του ’80 μέχρι τα modular synths του σήμερα, ο Μπάμπης Παπαδόπουλος εξακολουθεί να αναζητά τη στιγμή που η σιωπή γίνεται ήχος. Και σε μια εποχή που η μουσική βιώνεται μέσα από likes και αλγορίθμους, εκείνος επιμένει στην αργή, στοχαστική δημιουργία:

«Είμαι παλιότερος άνθρωπος», παραδέχεται, «κι έχω μάθει να δίνω χρόνο σε ό,τι κάνω».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με τον Μπάμπη Παπαδόπουλο:

Στην «Σπασμένη Φλέβα» σας ανατέθηκε η σύνθεση της μουσικής — ποιο ήταν το πρώτο ερέθισμα που σας έδωσε το σενάριο ή ο Γιάννης Οικονομίδης ώστε να διαμορφώσετε τον μουσικό χαρακτήρα της ταινίας;

Μπάμπης Παπαδόπουλος: Όταν ο Γιάννης μου πρότεινε να γράψω τη μουσική για την ταινία, είχε ήδη στο μυαλό του τι ήθελε από μένα, από την μουσική μου. Και αυτό έγινε. Ένας ηλεκτρικό-ηλεκτρονικός ήχος που παράγεται από την κιθάρα με μια minimal, ambient, electronic μίξη. Στην εισαγωγή της ταινίας, στην πρώτη σκηνή με την χελώνα, ακούγεται μία μοναδική φορά το κεντρικό μουσικό θέμα της ταινίας, που είναι και το μόνο κλασσικό, κλασσικό με την έννοια ότι ακούγονται πιο καθαρά τα όργανα που χρησιμοποίησα και οι μουσικές γραμμές.

Πώς προσέγγισες το θέμα της έντασης, της κρίσης και της παραβατικότητας που διατρέχει την ταινία — υπήρξε κάποιο μουσικό μοτίβο ή «υπόκρουση» που επιδιώξατε να εκπροσωπήσει αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον;

Μπάμπης Παπαδόπουλος: Όπως σου είπα προηγουμένως. Δεν ακολούθησα την παλιά συνταγή της κινηματογραφικής μουσικής. Δηλαδή ένα κεντρικό θέμα, ένα μοτίβο, που αναπτύσσεται και ενορχηστρώνεται ανάλογα με τις ανάγκες των σκηνών και διατρέχει την ταινία. Μετά την πρώτη σκηνή, που ακούμε το κεντρικό θέμα, ξεκινάει μια μουσική αφήγηση που ακολουθεί παράλληλα την ταινία, στηρίζει και χρωματίζει τα σημεία που ορίστηκε ότι την εξυπηρετούν. Κάτι αρκετά δύσκολο στην συγκεκριμένη ταινία λόγω και της ιδιαιτερότητας της κινηματογράφησης και του θέματος της ταινίας.

Η συνεργασία σε κινηματογραφική μουσική έχει διαφορετικές απαιτήσεις από το να γράφεις για ένα προσωπικό άλμπουμ ή συγκρότημα. Ποιες ήταν οι πιο προκλητικές στιγμές κατά την ηχογράφηση ή το κλείσιμο του soundtrack για την «Σπασμένη Φλέβα».

Μπάμπης Παπαδόπουλος: Η παντοτινή πρόκληση με τη μουσική στο σινεμά, για μένα, είναι να διαβάσω σωστά το σενάριο, να μπω μέσα του, να κατανοήσω τους χαρακτήρες και τις σχέσεις τους. Και να αρχίσω να γράφω τη μουσική τους. Στη Σπασμένη Φλέβα όλη η διαδικασία ήταν μία πρόκληση. Από την αρχή μέχρι το τέλος.

Η πορεία σας ξεκινά από το ροκ συγκρότημα Τρύπες (1984-2001) έως τις προσωπικές σας δουλειές — πώς βλέπετε την εξέλιξη της δικής σας μουσικής ταυτότητας μέσα από αυτές τις διαφορετικές φάσεις;

Μπάμπης Παπαδόπουλος: Ακολουθώ πάντα τις αλλαγές που συμβαίνουν μέσα μου οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μου. Σε αισθητικό επίπεδο. Όταν ξεκινήσαμε με τις ΤΡΥΠΕΣ ήμουν 17 χρονών, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ιδιοσυγκρασία μου, την ιδιοσυγκρασία ενός 17χρονου, σε μια εποχή κοινωνικοοικονομικοπολιτικών αλλαγών στη χώρα και στην Ευρώπη. Σαράντα ένα χρόνια μετά, και ενώ έχουν μεσολαβήσει τόσα πολλά μέσα μου και γύρω μου, δεν γίνεται να παίζω τις ίδιες μουσικές ή μάλλον τη μουσική με τον ίδιο τρόπο. Είναι σαν να μη με άγγιξε τίποτε από όλα αυτά. Πάντα φροντίζω να διαβάζω σωστά το ένστικτό μου και να φιλτράρω σωστά τα ερεθίσματά μου.

Σε πρακτικό επίπεδο, είναι πολύ δύσκολο πια να επικοινωνώ τις καινούργιες δουλειές μου. Σ’ έναν κόσμο που η επικοινωνία γίνεται μέσα από ένα ψηφιακό κόσμο, αισθάνομαι όλο και πιο παλιός άνθρωπος.

Στην ελληνική μουσική σκηνή, πολλοί μουσικοί αντιμετωπίζουν την πρόκληση της αλλαγής ήχου ή της δημιουργικής ανανέωσης. Εσείς έχετε επισημάνει αρκετές φορές ότι η συνεχής ανανέωση σας χαρακτηρίζει. Πώς διατηρείτε αυτή τη «δημιουργική ανησυχία» μέσα σε ένα περιβάλλον που πολλές φορές επαναλαμβάνει σχήματα;

Μπάμπης Παπαδόπουλος: Με πολύ συγκέντρωση, οργάνωση στην εργασία και με μεγάλες θυσίες.

Τι θεωρείτε ότι χρειάζεται σήμερα η ελληνική μουσική σκηνή — είτε σε επίπεδο καλλιτεχνών είτε παραγωγής — ώστε να αναπτύσσεται με τρόπο βιώσιμο και ταυτόχρονα πρωτότυπο; Ποιος ρόλος μπορεί να έχει ένα soundtrack ταινίας σε αυτό το πλαίσιο;

Μπάμπης Παπαδόπουλος: Δεν ξέρω κατά πόσο υπάρχει πρωτοτυπία σήμερα και σίγουρα δεν πηγαίνουν μαζί η πρωτοτυπία και η βιωσιμότητα. Το μεγαλύτερο μέρος του κοινού θέλει να διασκεδάσει και κυρίως ενδιαφέρεται για τη μαζική διασκέδαση. Οι περισσότεροι θέλουν να ‘πιαστούν΄ από μια γνώριμη τους μουσική, οπότε οτιδήποτε διαφορετικό, οτιδήποτε πρωτότυπο, συνήθως αφορά σε λίγους. Από την άλλη, πόσο εύκολο είναι άραγε να δημιουργηθεί κάτι πρωτότυπο; Πόσο εύκολο είναι να ξεπεραστεί αυτός ο όγκος πληροφορίας, αισθητικών παραλλαγών και συνδυασμών που έχουν ήδη δημιουργηθεί μέχρι σήμερα; Πιστεύω ότι η πολύ προσωπική πινελιά του κάθε μουσικού – του κάθε δημιουργού – μπορεί να δώσει κάτι καινούργιο το οποίο θα είναι και πρωτότυπο. Γιατί πρωτότυπο είναι ό,τι αναδεικνύει τη μοναδικότητα του κάθε δημιουργού. Αυτή η μοναδική ματιά του μπορεί να κάνει τη διαφορά. Έτσι προχωρούσαν πάντα οι μουσικές.

Αυτό απαιτεί προσωπικό χρόνο, που έχει γίνει πολύτιμος με τους ρυθμούς και τις ανάγκες που έχει δημιουργήσει η κοινωνία που έχουμε στήσει. Είναι τόσος ο χρόνος που αφιερώνεται στα share, στα post, στα like, αυτά που σήμερα φαίνεται να καθορίζουν την «βιωσιμότητα» της κάθε μουσικής -που συνεπάγεται και την επιβίωση του δημιουργού της- που μάλλον δεν περισσεύει και πολύς για αναζήτηση της προσωπικής έκφρασης.

Βαδίζουμε ολοταχώς σε μια κοινή παγκόσμια αισθητική, αυτή του δυτικού κόσμου που λέμε ότι ανήκουμε. Οι γενιές που έρχονται θα δείξουν αν μπορούν να το κάνουν και με ποιο τρόπο. Εγώ, όπως είπα και προηγουμένως, είμαι παλιότερος άνθρωπος και έχω μάθει να δίνω χρόνο σε ό,τι κάνω.

Διαβάζω ότι όλο και πιο συχνά εμφανίζονται περσόνες της ΑΙ οι οποίες κυριαρχούν στα charts και υπογράφουν συμβόλαια εκατομμυρίων με εταιρείες. Χωρίς να έχουν καμία αισθητική πρωτοτυπία βέβαια. Στο τέλος, όμως, σ’ αυτό που όλοι πρέπει να απαντήσουμε είναι τι σχέση θέλουμε να έχουμε με τη μουσική και σε ποια θέση τη βάζουμε στη ζωή μας.