Μια αρχαία πόλη ζωντανεύει ξανά: H σκάλα που αποκάλυψε τη χαμένη Πομπηία

Χάρη σε αυτήν την ανακάλυψη, μια μνημειακή πέτρινη σκάλα μέσα σε μια πολυτελή κατοικία —την Casa del Tiaso— οδηγεί τους μελετητές σε μια αναπάντεχη αποκάλυψη: ίσως η Πομπηία δεν ήταν μια πόλη χαμηλών οικιών, αλλά μια πόλη με πύργους και επιβλητικές κορυφές που δεν διασώθηκαν.

Η ανασύνθεση ενός χαμένου ορίζοντα

Η ηφαιστειακή έκρηξη του 79 μ.Χ. σκέπασε την πόλη σε ύψος περίπου πέντε μέτρων.

Τα κατώτερα επίπεδα διατηρήθηκαν σχεδόν ανέπαφα, όμως οι ορόφοι—οι πιο ευάλωτοι—καταστράφηκαν και χάθηκαν.

Όταν άρχισαν οι πρώτες ανασκαφές τον 18ο αιώνα, τα βλέμματα ήταν στραμμένα σε χρυσά, τοιχογραφίες και πολύτιμα ευρήματα. Η καθημερινότητα και η αρχιτεκτονία των άνω επιπέδων έμεναν στο περιθώριο.

Τώρα, με τη βοήθεια LiDAR, φωτογραμμετρίας, drones και τρισδιάστατων μοντέλων, οι επιστήμονες ξαναβλέπουν την πόλη από την αρχή. Προβάλλουν τις χαμένες δομές, «τοποθετούν» ψηφιακά τα ξύλινα πατώματα που χάθηκαν και αναλύουν ίχνη—τρύπες στους τοίχους, την κλίση μιας δοκού, τον τρόπο που συναντώνται επιφάνειες—που επιτρέπουν να ανασχηματιστούν οι χαμένοι όροφοι.

Και κάπως έτσι, τα βλέμματα στράφηκαν σε μια σκάλα που έμοιαζε να μην οδηγεί πουθενά.

Ο πύργος που κρυβόταν σε κοινή θέα

Η Casa del Tiaso, μια από τις πιο πολυτελείς κατοικίες της Πομπηίας, διέθετε λουτρικές εγκαταστάσεις, μεγάλες αίθουσες συμποσίων και έναν περίτεχνο κήπο. Όμως η πραγματική αποκάλυψη ήταν η μνημειακή πέτρινη σκάλα στο ισόγειο. Πάνω από αυτήν, σημάδια στους τοίχους έδειχναν ότι υπήρχε και δεύτερη ξύλινη σκάλα. Και πάνω από αυτήν... ένας τρίτος όροφος.

Οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το κτήριο ίσως διέθετε έναν πύργο — κάτι που μέχρι σήμερα θεωρούνταν απίθανο για σπίτια εντός της πόλης.

Σύμφωνα με τις αναλύσεις, ο πύργος αυτός θα μπορούσε να λειτουργεί ως χώρος συμποσίων με θέα τον κόλπο της Νάπολης ή ακόμη και ως σημείο παρατήρησης των άστρων, μια πρακτική ιδιαίτερα δημοφιλής στη ρωμαϊκή αριστοκρατία.

Αναθεωρώντας την εικόνα της Πομπηίας

Η νέα ψηφιακή προσέγγιση υποστηρίζει μια τολμηρή ιδέα: ίσως η Πομπηία είχε πύργους παρόμοιους με αυτούς που βλέπουμε στις αγροτικές ρωμαϊκές βίλες και στους πύργους της μεσαιωνικής Ιταλίας. Κτίσματα ύψους που προβάλλουν δύναμη, κοινωνικό κύρος και πρόσβαση στη θέα — ένα σημαντικό στοιχείο γοήτρου στη ρωμαϊκή κοινωνία.

Οι ειδικοί εξηγούν ότι, για χρόνια, τέτοιες απεικονίσεις σε τοιχογραφίες θεωρούνταν απλώς καλλιτεχνική φαντασία. Όμως οι νέες ανακατασκευές θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτή την άποψη. Ίσως οι Ρωμαίοι καλλιτέχνες να ζωγράφιζαν αυτά που έβλεπαν πραγματικά στο αστικό τοπίο.

Το μέλλον της έρευνας: Ψηφιακές πόλεις από τις στάχτες

Το Pompeii Reset Project συνεχίζει να δημιουργεί ψηφιακά «δίδυμα» των κτισμάτων, επιτρέποντας σε μελετητές και επισκέπτες να περιηγηθούν仿ικά σε χώρους που δεν υπάρχουν πια. Τα μοντέλα λειτουργούν επίσης ως μέσο προστασίας: αποκαλύπτουν φθορές, βοηθούν στη συντήρηση και προσφέρουν ένα αρχείο για τις επόμενες γενιές.

Ακόμη και σήμερα, περίπου το ένα τρίτο της Πομπηίας παραμένει θαμμένο. Και οι ερευνητές δεν σκοπεύουν να το ξεθάψουν όλο — θέλουν να αφήσουν δουλειά και ανακαλύψεις στους αρχαιολόγους του μέλλοντος.

Μια χαμένη πόλη που δεν παύει να αλλάζει

Η Πομπηία, παγωμένη για αιώνες μέσα στη στάχτη, αποδεικνύεται ότι δεν ήταν τόσο απλή όσο τη φανταζόμασταν. Οι νέες ανακαλύψεις δεν φωτίζουν απλώς τα σπίτια των πλουσίων∙ αποκαλύπτουν έναν αστικό οργανισμό πολύ πιο ζωντανό, πολύ πιο πολύπλοκο και πολύ πιο ψηλό.

Και τώρα που ο ψηφιακός κόσμος ανοίγει τον δρόμο, οι αρχαιολόγοι μπορούν να ξαναχτίσουν —έστω εικονικά— έναν χαμένο κόσμο που μέχρι χθες μας ξέφευγε.

Researchers found an ancient Roman stairway. It’s revealing the ‘lost Pompeii’, CNNi