Οδηγώντας στην Ελλάδα: Ανάμεσα στην επιβίωση και την αδιαφορία

Κάθε πρωί, καθώς βάζω το κράνος και ανεβαίνω στο μηχανάκι μου, προετοιμάζομαι ψυχολογικά για να αντιμετωπίσω ένα πεδίο μάχης. Σαν να μπαίνω σε μια ρωμαϊκή αρένα, όπου η επιβίωση δεν είναι ποτέ δεδομένη. Έτσι είναι οι δρόμοι της Αθήνας, εχθρικοί, απρόβλεπτοι, επικίνδυνοι. Η οδήγηση μοτοσυκλέτας σε αυτή τη χώρα δεν είναι απλώς ένας τρόπος μετακίνησης. Είναι μια διαρκής δοκιμασία αντανακλαστικών, ψυχραιμίας και αντοχής.

Μοτοσυκλετιστής στην Ελλάδα σημαίνει να δίνεις καθημερινά εξετάσεις επιβίωσης μέσα σε ένα σύστημα που συχνά σε αγνοεί, σε υποτιμά και δε σε προστατεύει. Σε στριμώχνουν, σε ρίχνουν, σε βρίζουν… Δεν είναι λίγες οι φορές που με έχουν κλείσει ανάμεσα σε δύο λωρίδες, με έχουν πετάξει εκτός δρόμου, μου έχουν ανοίξει την πόρτα του αυτοκινήτου χωρίς καν να με δουν ή με έχουν βρίσει επειδή απλώς σεβάστηκα τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.

Ας παραδεχτούμε πως οι Έλληνες δεν είμαστε καθόλου προσεκτικοί οδηγοί. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2024, η Ελλάδα κατέγραψε 665 νεκρούς από τροχαία δυστυχήματα, αριθμός που αποτελεί τον υψηλότερο της τελευταίας πενταετίας. Οι μοτοσυκλετιστές αντιστοιχούν σε ποσοστό άνω του 35% αυτών των θανάτων. Και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στην οδική ασφάλεια. Το 2024, η χώρα κατέγραψε 59,6 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, αριθμός σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ήταν 44 θάνατοι ανά εκατομμύριο.

Τους τελευταίους μήνες, τα τροχαία ατυχήματα στην Ελλάδα συνεχίζουν να προκαλούν θλίψη και ανησυχία. Στις 18 Ιανουαρίου 2025, στη Νέα Πέραμο, ένας μοτοσυκλετιστής έχασε τη ζωή του σε σύγκρουση με διερχόμενο όχημα κατά την προσπάθεια αποφυγής αστυνομικού ελέγχου. Στις 5 Φεβρουαρίου στο Νέο Ψυχικό, μια 88χρονη οδηγός προκάλεσε το θάνατο ενός μοτοσυκλετιστή μετά από σύγκρουση με φορτηγάκι και σταθμευμένα οχήματα. Στην Καισαριανή, στις 6 Φεβρουαρίου, μοτοσυκλετιστής σκοτώθηκε όταν παραβίασε το κόκκινο και συγκρούστηκε με ΙΧ. Στις 21 Μαρτίου 2025, στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, ένας μεθυσμένος οδηγός σκότωσε μια μητέρα δύο παιδιών. Τέλος, στις 9 Απριλίου στα Σπάτα, ένας οδηγός παρέσυρε και σκότωσε ένα τρίχρονο αγόρι. Και όμως, αυτά είναι μόνο μερικά από τα δεκάδες περιστατικά.

Κάθε μία από αυτές τις ιστορίες είναι μια οικογένεια διαλυμένη. Ένα παιδί που μεγάλωσε χωρίς μητέρα ή πατέρα. Ένα σώμα που έμεινε ανάπηρο. Ένα όνειρο που έσβησε στην άσφαλτο. Και η κοινωνία συνεχίζει να αδιαφορεί!

Οι αιτίες των τροχαίων είναι γνωστές και δυστυχώς επαναλαμβανόμενες. Η παραβίαση των φαναριών είναι συστηματική, με οδηγούς που επιταχύνουν αντί να επιβραδύνουν στο πορτοκαλί. Αναστροφές γίνονται σε σημεία όπου απαγορεύονται, εκθέτοντας σε κίνδυνο όσους κινούνται κανονικά. Η αδιαφορία απέναντι στους άλλους χρήστες στις αλλαγές λωρίδας χωρίς φλας, στη στάθμευση πάνω σε διαβάσεις ή ενεργές λωρίδες κυκλοφορίας είναι συνηθισμένα φαινόμενα. Η απουσία της Τροχαίας ή οποιασδήποτε ουσιαστικής επιτήρησης ενισχύει επίσης την εντύπωση ότι όλα επιτρέπονται και τίποτα δεν έχει συνέπειες. Για μένα, όλη αυτή η τραγική πραγματικότητα είναι δυστυχώς μέρος της καθημερινότητας μου.

Δεν είναι φυσιολογικό να ζούμε έτσι! Δεν είναι φυσιολογικό να προσεύχομαι να φτάσω σώος κάθε φορά που ανεβαίνω στο μηχανάκι μου! Η κατάσταση δεν αλλάζει με ευχές, προσευχές και θεωρίες. Χρειάζεται σοβαρή, διαρκής και αυστηρή εφαρμογή των κανόνων. Αυτό σημαίνει εντατικοποίηση των ελέγχων από την τροχαία, με παρουσία σε κρίσιμα σημεία και ώρες αιχμής, καθώς και κατά τις νυχτερινές ώρες, κυρίως τα Σαββατοκύριακα. Χρειάζονται κάμερες που λειτουργούν συνεχώς και να καταγράφουν παραβάσεις, με τα δεδομένα να αξιοποιούνται άμεσα για την επιβολή προστίμων. Τα πρόστιμα πρέπει να είναι αποτρεπτικά και να μην χαρίζονται. Όχι για λόγους τιμωρίας, αλλά για να αποδοθεί ευθύνη.

Η οδική ασφάλεια πρέπει να ξεκινά από την εκπαίδευση. Στα σχολεία, στους χώρους εκπαίδευσης οδηγών, με δημόσιες καμπάνιες. Να μαθαίνουμε από νωρίς τι σημαίνει να οδηγείς με υπευθυνότητα, να σέβεσαι τους πεζούς, τα δίκυκλα, τους ποδηλάτες. Η κοινωνία χρειάζεται καμπάνιες που να μην δείχνουν απλά τροχαία στατιστικά με νούμερα αλλά πρόσωπα. Ονόματα, ιστορίες, φωνές. Να δούμε τον συνάδελφο, τον φίλο, το παιδί μας στον άγνωστο που έμεινε στην άσφαλτο.

Πάνω από όλα, χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας. Η λέξη "σεβασμός" δεν είναι ρομαντική και θεωρητική αλλά το θεμέλιο για την ίδια μας την επιβίωση, όπως και η ατομική ευθύνη. Σεβασμός στον διπλανό οδηγό. Σεβασμός στο νόμο. Σεβασμός στη ζωή. Σεβασμός στον ίδιο μας το εαυτό!

Στην Ελλάδα, συχνά τα ρίχνουμε όλα στο κράτος. Και πράγματι, φέρει ευθύνη για τις ελλείψεις στις υποδομές, για την κακή συντήρηση του οδικού δικτύου, για την ανεπαρκή επιτήρηση. Όμως, δυσκολευόμαστε να παραδεχτούμε ότι έχουμε κι εμείς μερίδιο ευθύνης. Όταν οδηγούμε απρόσεκτα, όταν αγνοούμε τους κανόνες, όταν βιαζόμαστε να φτάσουμε χωρίς να μας νοιάζει ποιος κινδυνεύει. Η ατομική ευθύνη είναι εξίσου σημαντική με τη συλλογική.

Η μηχανή και το αυτοκίνητο δεν είναι επικίνδυνα. Επικίνδυνοι είναι οι δρόμοι, η αδιαφορία, η ανομία, το "δεν πρόσεξα", το "πήγαινα λίγο γρήγορα", το "έλα μωρέ, προλαβαίνω", το "σιγά μην έχει μπλόκο", το "ένα ποτηράκι παραπάνω"...

Κι εμείς, οι μοτοσυκλετιστές αλλά και όλοι οι υπεύθυνοι οδηγοί, δεν ζητάμε τίποτα παραπάνω από το αυτονόητο: να φεύγουμε από το σπίτι και να μπορούμε να επιστρέψουμε.

Ο Αναστάσιος Καράμπαμπας είναι Ιστορικός και Πολιτικός αναλυτής