Εβγκένι Πριγκόζιν: Ο «προσωπικός σεφ» του Πούτιν που έγινε πολέμαρχος και προδότης

Για χρόνια ο Πριγκόζιν, μακριά από τους διεθνείς προβολείς, πλούτιζε μέσα στο χάος και τις ευκαιρίες της μετασοβιετικής ρωσικής οικονομίας.

Βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μέσω της στενής εμπλοκής της ομάδας του στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, εξασφαλίζοντας σπάνιες νίκες για το Κρεμλίνο.

Ο Πριγκόζιν ηγήθηκε ένοπλης εξέγερσης κατά του Πούτιν πριν από δύο μήνες, στις 23 Ιουνίου, αφού καταφέρθηκε εναντίον των στρατιωτικών επιτελείων της χώρας για τους χειρισμούς τους στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Η ομάδα Wagner άρχισε να βαδίζει προς τη Μόσχα, καταρρίπτοντας στρατιωτικά αεροσκάφη και σκοτώνοντας Ρώσους στρατιώτες. Αλλά σταμάτησε απότομα όταν μεσολάβησε μια συμφωνία με τον ηγέτη της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο.

Oι ποινικές κατηγορίες εναντίον του Πριγκόζιν αποσύρθηκαν, κι εκείνος επρόκειτο να μεταβεί στη γειτονική Λευκορωσία. Ο Πούτιν δήλωσε τότε σε ομιλία του ότι όσοι βρίσκονταν στο «μονοπάτι της προδοσίας» θα τιμωρούνταν.

Αλλά στη συνέχεια, η τύχη του δεν ήταν ξεκάθαρη. Στους μήνες που ακολούθησαν, ο Πριγκόζιν δεν κράτησε ακριβώς χαμηλό προφίλ, εμφανιζόμενος στην Αγία Πετρούπολη και, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, όπως ισχυρίστηκε, στην Αφρική, γεγονός που υποδηλώνει ότι διατηρούσε κάποια επιρροή.

Άλλοι επικριτές του Πούτιν έχουν δηλητηριαστεί ή έχουν πάθει χειρότερα, τη στιγμή που ένας άνθρωπος ο οποίος ηγήθηκε ένοπλης εξέγερσης έμοιαζε να διαφεύγει της τιμωρίας. Παρόλο που η αιτία της συντριβής του αεροπλάνου δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί και το Κρεμλίνο δεν έχει σχολιάσει, αυτό εξηγεί τη θύελλα εικασιών. Η προεδρία της Ουκρανίας δήλωσε ότι «είναι προφανές ότι ο Πούτιν δεν συγχωρεί κανέναν για τη δική του κτηνώδη τρομοκρατία».

Ταπεινό ξεκίνημα

Ο Πούτιν και ο Πριγκόζιν μοιράζονται μια σχετικά ταπεινή καταγωγή, με τον επικεφαλής της Wagner να είχε μεγαλώσει στις πιο δύσκολες γειτονιές της Αγίας Πετρούπολης, η οποία είναι επίσης η γενέτειρα του προέδρου.

Οι άνδρες γνωρίζονταν μεταξύ τους από τη δεκαετία του 1990. Φέρονται να συναντήθηκαν μετά την αποφυλάκιση του Πριγκόζιν ύστερα από εννέα χρόνια κάθειρξης για απάτη και ληστεία, σύμφωνα με δημοσιεύματα των ρωσικών μέσων ενημέρωσης.

Μετά την έξοδό του από τη φυλακή, ο Πριγκόζιν ασχολήθηκε με τις επιχειρήσεις εστίασης. Ο Πούτιν στράφηκε σε αυτόν για catering στα πάρτι γενεθλίων του, καθώς και για δείπνα με επισκέπτες ηγέτες, όπως ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους και ο Ζακ Σιράκ της Γαλλίας. Ένας τίτλος στους Moscow Times αναφερόταν κάποτε στον Πριγκόζιν ως τον «προσωπικό σεφ του Πούτιν».

Στη συνέχεια, ο Πριγκόζιν κέρδισε προσοδοφόρα συμβόλαια τροφοδοσίας για σχολεία και τις ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας. Το 2010 συνόδευσε τον Πούτιν στο νέο του εργοστάσιο επεξεργασίας τροφίμων. Ήταν ήδη σε μεγάλο βαθμό άνθρωπος του Κρεμλίνου, με μια επιχειρηματική αυτοκρατορία που συνεχώς μεγάλωνε.

Από ολιγάρχης, πολέμαρχος

Η μεταμόρφωσή του από πλούσιο ολιγάρχη σε βάναυσο πολέμαρχο ήρθε στον απόηχο του υποστηριζόμενου από τη Ρωσία αυτονομιστικού κινήματος το 2014 στο Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας.

Ο Πριγκόζιν ίδρυσε την Wagner εκείνη τη χρονιά ως μισθοφορική οργάνωση που πολεμούσε όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά και σε όλο τον κόσμο για σκοπούς που υποστήριζε η Ρωσία. Ο ίδιος αρνιόταν τη σχέση του με τη σκοτεινή οργάνωση για χρόνια, παρά τα στοιχεία που αποδείκνυαν το αντίθετο.

Το CNNi έχει παρακολουθήσει μισθοφόρους της Wagner στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Σουδάν, τη Λιβύη, τη Μοζαμβίκη, το Μάλι, την Ουκρανία και τη Συρία. Με την πάροδο των ετών απέκτησαν μια φρικτή φήμη και συνδέθηκαν με πολλαπλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Εν τω μεταξύ, η επιχειρηματική αυτοκρατορία του Πριγκόζιν σύντομα επεκτάθηκε πολύ πέρα από τις κουζίνες και τα πεδία των μαχών. Έστησε επίσης μια ρωσική φάρμα τρολ στην Αγία Πετρούπολη, την Υπηρεσία Έρευνας Διαδικτύου (IRA), όπου προβοκάτορες πληρώνονταν από τον Πριγκόζιν για να παρεμβαίνουν και να υπονομεύουν τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016.

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η Wagner – που ενισχύθηκε από Ρώσους κατάδικους τους οποίους προσέλκυσε στις τάξεις της προσωπικά ο Πριγκόζιν υποσχόμενος αμνηστία και υψηλούς μισθούς – βρέθηκε στο επίκεντρο. Οι δυνάμεις της συμμετείχαν σε μεγάλο βαθμό στην κατάληψη των ουκρανικών πόλεων Σολεντάρ και Μπαχμούτ. Και ο Πριγκόζιν που παλαιότερα απέφευγε τις κάμερες, μετατράπηκε σε αστέρι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αναλαμβάνοντας πολύ πιο ενεργό ρόλο στην πρώτη γραμμή από οποιονδήποτε από τους υποστηρικτές του στο Κρεμλίνο.

Καθώς η εκστρατεία του τακτικού ρωσικού στρατού ταλανιζόταν από πισωγυρίσματα και αποδιοργάνωση, αυτός και οι μαχητές της Wagner φάνηκαν να είναι οι μόνοι ικανοί να σημειώσουν απτή πρόοδο για τη ρωσική πλευρά.

Δίλημμα για τον Πούτιν

Γνωστή για την αδιαφορία της για τις ζωές των ίδιων των στρατιωτών της, η βάναυση και συχνά παράνομη τακτική της Wagner θεωρείται ότι είχε ως αποτέλεσμα υψηλό αριθμό απωλειών, καθώς οι νεοσύλλεκτοι στέλνονταν στη μάχη με ελάχιστη επίσημη εκπαίδευση – μια διαδικασία που περιγράφηκε από τον απόστρατο αντιστράτηγο των Ηνωμένων Πολιτειών Μαρκ Χέρτλινγκ ως «σαν να ταΐζεις κρέας μια κρεατομηχανή».

Ο Πριγκόζιν χρησιμοποιούσε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ασκεί πιέσεις για ό,τι ήθελε και συχνά παρουσιαζόταν ως ικανός και αδίστακτος σε αντίθεση με το στρατιωτικό κατεστημένο του Κρεμλίνου.

Τους τελευταίους μήνες, ο Πριγκόζιν δημιούργησε ένα δίλημμα για τον Πούτιν με το να γίνει ανοιχτός επικριτής των στρατιωτικών ηγετών της Ρωσίας.

Σε ένα ιδιαίτερα ζοφερό βίντεο στις αρχές του περασμένου Μαΐου, ο Πριγκόζιν στάθηκε δίπλα σε ένα σωρό νεκρών μαχητών της Wagner και τα έβαλε με τον Ρώσο υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού και τον αρχηγό των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγό Βαλέρι Γκεράσιμοφ.

«Το αίμα είναι ακόμα φρέσκο», είπε, δείχνοντας τα πτώματα πίσω του. «Ήρθαν εδώ ως εθελοντές και πεθαίνουν για να μπορείτε να κάθεστε σαν χοντροί γάτοι στα πολυτελή γραφεία σας».

Αφού παραπονιόταν για πάνω από ένα μήνα ότι δεν έλαβε επαρκή υποστήριξη από το Κρεμλίνο στην εξαντλητική μάχη για την ανατολική πόλη Μπαχμούτ, ανακοίνωσε ότι τα στρατεύματά του θα αποσύρονταν.

Η εξέγερση της Wagner

Ο Πριγκόζιν ξεκίνησε μια ανοιχτή εξέγερση κατά του Κρεμλίνου τον Ιούνιο, την ώρα που πολλοί παρατηρητές διερωτώνταν αν το είχε παρατραβήξει με τα όλο και πιο εξωφρενικά ξεσπάσματά του.

Η ανταρσία της Wagner ξεκίνησε όταν ο Πριγκόζιν εξαπέλυσε νέο παραλήρημα κατά του ρωσικού στρατού και στη συνέχεια μπήκε με τα στρατεύματά του στη ρωσική πόλη Ροστόφ.

Αντιμέτωπος με μια ξαφνική και συγκλονιστική κλιμάκωση των εσωτερικών εντάσεων που σιγόβραζαν εδώ και μήνες, ο Πούτιν αποκάλεσε τις ενέργειες της Wagner «προδοσία».

«Είναι μια μαχαιριά στην πλάτη της χώρας μας και του λαού μας», δήλωσε ο πρόεδρος σε ομιλία του μετά τη μεταστροφή της Wagner.

Ο Πριγκόζιν απάντησε στο Telegram λέγοντας ότι ο Πούτιν έκανε «βαθύτατο λάθος». «Είμαστε πατριώτες, πολεμήσαμε και πολεμάμε για την πατρίδα μας».

Με πληροφορίες από: From Putin’s ‘personal chef’ to rebel: Who is Wagner chief Yevgeny Prigozhin? by Sophie Tanno and Lauren Said-Moorhouse, CNN