Η δίκη που άλλαξε τη λογοκρισία στη Βρετανία: Το σκάνδαλο του «Εραστή της Λαίδης Τσάτερλι»

Το έργο, γραμμένο στα τέλη της δεκαετίας του 1920, είχε απαγορευτεί σε πολλές χώρες λόγω των τολμηρών σκηνών του, της απεικόνισης της γυναικείας επιθυμίας και της σχέσης ανάμεσα σε μια αριστοκράτισσα και έναν εργάτη. Η Penguin Books αποφάσισε να εκδώσει την πλήρη, αλογόκριτη εκδοχή του, δοκιμάζοντας τα όρια του νέου Νόμου περί Άσεμνων Δημοσιευμάτων (1959), ο οποίος επέτρεπε την κυκλοφορία ενός βιβλίου εφόσον διέθετε «λογοτεχνική αξία».

Η δίκη, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1960, συγκέντρωσε τεράστια δημοσιότητα. Στο πλευρό της υπεράσπισης στάθηκαν συγγραφείς, ακαδημαϊκοί και δημόσια πρόσωπα, με πιο καθοριστική τη μαρτυρία του Ρίτσαρντ Χόγκαρτ, ο οποίος χαρακτήρισε το βιβλίο «ουσιαστικά ηθικό». Αντίθετα, η κατηγορούσα αρχή επέμεινε ότι το κείμενο ήταν καθαρή πορνογραφία.

Ο εισαγγελέας, Μέριβιν Γκρίφιθ-Τζόουνς, απευθύνθηκε στους ενόρκους με το ερώτημα: «Θα θέλατε οι γυναίκες σας ή οι υπηρέτες σας να το διαβάσουν;», φράση που έμεινε στην ιστορία ως απόδειξη της απόστασης της ελίτ από την κοινωνική πραγματικότητα.

Μετά από έξι ημέρες ακροαματικής διαδικασίας, οι ένορκοι χρειάστηκαν μόλις τρεις ώρες για να κρίνουν την Penguin αθώα. Η απόφαση χαιρετίστηκε ως νίκη της λογοτεχνίας και της ελευθερίας του λόγου.

Η επόμενη μέρα αποκάλυψε την απήχηση της δίκης: όλα τα 200.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης εξαντλήθηκαν σε μία ημέρα, ενώ σε διάστημα τριών μηνών οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα τρία εκατομμύρια. Παρά την αμηχανία πολλών αναγνωστών που ζητούσαν απλώς «την Λαίδη Σι», το βιβλίο μετατράπηκε σε σύμβολο μιας νέας εποχής κοινωνικής απελευθέρωσης.

Όπως έγραψε αργότερα ο ποιητής Φίλιπ Λάρκιν στο ποίημά του Annus Mirabilis, η άρση της απαγόρευσης του Εραστή της Λαίδης Τσάτερλι θεωρήθηκε η απαρχή μιας δεκαετίας πολιτισμικής επανάστασης στη Βρετανία – λίγο πριν την έλευση των Beatles και την έκρηξη των ’60s.