Έλενα Τοπαλίδου: Δεν ζητάω σεβασμό, δεν με ενδιαφέρει να μη με βρίσεις

«Είμαι η τέχνη μου. Αυτό είμαι. Μετατρέπω μόνο τον πόνο σε τέχνη. Μόνο» εξομολογείται η Έλενα Τοπαλίδου στα παρασκήνια του θεάτρου Τζένη Καρέζη, λίγο πριν από την πρόβα της για την παράσταση «Έντα».

Στην ζωή της η Έλενα Τοπαλίδου είχε στο παρελθόν αντιμετωπίσει διατροφικές δυσκολίες και για πολύ καιρό νόμιζε πως έπασχε από οριακή διαταραχή.

«Αυτό με την οριακή διαταραχή είναι μια ιστορία που τελικά δεν επιβεβαιώθηκε. Δεν την έχω. Η οριακή διαταραχή ήταν ένα γεγονός που συνέβη σε μια στιγμή της ζωής μου, όταν βρέθηκα σε μια κατάσταση ψυχιατρικών διερευνήσεων. Δεν πιστεύω πλέον ότι έχω οριακή διαταραχή. Είμαι ένας άνθρωπος τρομερά έντονος, τρομερά ακραίος. Μπορώ να βιώνω απόγνωση και το επόμενο δευτερόλεπτο να νιώθω με απόλυτη συνείδηση χαρά. Είμαι άνθρωπος των άκρων» δήλωσε η ίδια.

Γνωστή από συμμετοχές σε αξιόλογες θεατρικές παραγωγές, τη μικρή και τη μεγάλη οθόνη — όπως στην ταινία «Μαγνητικά Πεδία» και τηλεοπτικές δουλειές όπως «Το Παιδί», η Έλενα Τοπαλίδου μιλάει με ειλικρίνεια για τα όρια ανάμεσα στη ζωή και την τέχνη.

«Δεν ζητάω σεβασμό. Δεν με ενδιαφέρει να μη με βρίσεις. Με ενδιαφέρει να γίνεις λίγο πιο χρήσιμος όμως αντί να ασχολείσαι με την πλάτη μου», λέει χαρακτηριστικά όταν την ρωτάμε πώς αισθάνεται για τον κανιβαλισμό των social media και την λεκτική επίθεση που δέχτηκε πριν από κάποια χρόνια.

«Παλιά είχα συντριβεί από αυτό. Τότε αποφάσισα να πάρω τα πράγματα στα χέρια μου. Να μην αφήσω το διαδίκτυο να νικήσει κάτι καθαρό μέσα μου. Οι άνθρωποι λένε "μη δίνεις σημασία", αλλά όλοι δίνουμε. Αν σου πουν ότι είσαι ό,τι πιο άσχημο έχουν δει στη ζωή τους, όσο κι αν λες ότι δεν έδωσες σημασία, κάπου μέσα σου το νιώθεις βαρύ».

Στη συνέντευξή της στο CNN Greece ξεχωρίζουν πέντε δυνατές αλήθειες: η βαθιά της σχέση με τον ρόλο της στην «Έντα» ως έναν καθρέφτη των υπαρξιακών αγώνων, η ειλικρινής παραδοχή ότι δεν ανέχεται να «ελέγχεται» από κοινωνικά στερεότυπα, η απόρριψη των ψυχιατρικών ταμπελών υπέρ της αυτοαντίληψης, η μετατροπή του προσωπικού πόνου σε καλλιτεχνική ενέργεια και η απελευθέρωση από τον διαδικτυακό μισογυνισμό ως προσωπική επιλογή και τέχνη αντίστασης.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με την Έλενα Τοπαλίδου:

Σε παλαιότερες συνεντεύξεις σου έχεις αναφερθεί σε προσωπικούς αγώνες με το σώμα και τις διατροφικές δυσκολίες. Πώς έχουν επηρεάσει αυτές οι εμπειρίες την καλλιτεχνική σου πορεία και πώς τις διαχειρίζεσαι όταν ανεβαίνεις στη σκηνή ή μπροστά από την κάμερα;

Έλενα Τοπαλίδου: Αυτό που μου λες είναι μια πάρα πολύ ωραία ερώτηση. Εγώ, ως Έλενα, στη ζωή μου, με όλα αυτά τα διατροφικά, προβληματικά, αναπηρικά, άθλια, τραγικά συμπτώματα της ανθρώπινης ζωής, όταν βρίσκομαι πάνω στη σκηνή ή μπροστά στην κάμερα, για κάποιο λόγο που δεν μπορώ να ερευνήσω καθόλου, πηγαίνω σε έναν ρόλο. Και ο ρόλος αυτός είναι η Έλενα, αλλά σαν να κάνω ένα βήμα δίπλα από την Έλενα. Σαν να μπορεί να μιλήσει κάποιος που δεν είναι αυτή που πριν λίγο ήθελε να μην υπάρχει. Κατάλαβες; Με έναν τρόπο, είμαι οι ρόλοι μου. Αυτό κάποια στιγμή με έφερε σε απόγνωση, αλλά πλέον το έχω αποδεχτεί και το χρησιμοποιώ. Γιατί ενώ το ξεχνάω πολλές φορές – φεύγω από το σπίτι και λέω «τώρα τι γίνεται;» – μετά, όταν χρειάζεται να ανταπεξέλθω ως ένας άνθρωπος που ερωτάται, όπως αυτή τη στιγμή από εσένα, αυτή η Έλενα δεν είναι η ίδια που ήταν πριν στο σπίτι της. Δεν είναι. Και φυσικά δεν θα είναι η ίδια σε λίγο που θα ανέβει στη σκηνή. Δεν είναι ψεύτικη. Είναι μια άλλη εκδοχή της. Μια εκδοχή στην οποία πλέον επιτρέπω να ορμάει πολύ ισχυρά και να με γλιτώνει από το να είμαι η Έλενα που δεν αντέχω.

Έχεις μιλήσει στο παρελθόν για διάγνωση με οριακή διαταραχή και για τον φόβο της εγκατάλειψης. Σήμερα, έχοντας διανύσει αυτή τη διαδρομή, τι έχει αλλάξει στον τρόπο που φροντίζεις τον εαυτό σου και πώς επηρεάζει αυτό τον τρόπο που προσεγγίζεις τους ρόλους σου;

Έλενα Τοπαλίδου: Αυτό με την οριακή διαταραχή είναι μια ιστορία που τελικά δεν επιβεβαιώθηκε. Δεν την έχω. Η οριακή διαταραχή ήταν ένα γεγονός που συνέβη σε μια στιγμή της ζωής μου, όταν βρέθηκα σε μια κατάσταση ψυχιατρικών διερευνήσεων. Δεν πιστεύω πλέον ότι έχω οριακή διαταραχή. Είμαι ένας άνθρωπος τρομερά έντονος, τρομερά ακραίος. Μπορώ να βιώνω απόγνωση και το επόμενο δευτερόλεπτο να νιώθω με απόλυτη συνείδηση χαρά. Είμαι άνθρωπος των άκρων. Η οριακή διαταραχή έχει κάποια χαρακτηριστικά που τελικά δεν μου ταιριάζουν. Αποφάσισα – και το επέβαλα και στους άλλους – να μη συνεχίσουμε με αυτή την ονομασία. Οι χαρακτηρισμοί είναι βαρετοί. Δεν βοηθήθηκα ιδιαίτερα από επαγγελματίες. Βοηθήθηκα από το πώς άρχισα εγώ να σκέφτομαι τον εαυτό μου, να παρατηρώ την ψυχή μου και τις αντιδράσεις μου. Δεν έχω κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Αν χρειαστεί να πάρω ένα χάπι για να κοιμηθώ, το κάνω. Αλλά δεν υπάρχει διαταραχή. Είμαι πλέον σίγουρη γι’ αυτό. Αυτό που άλλαξε είναι ότι ισχυροποιήθηκε η εμπιστοσύνη που έχω στον εαυτό μου.

Στην πορεία σου έχεις αναφερθεί σε έντονες συναισθηματικές εμπειρίες και σχέσεις που σε σημάδεψαν. Ποιο είναι το όριο ανάμεσα στο προσωπικό βίωμα και την τέχνη; Πώς μετατρέπεις τον πόνο σε τέχνη και πότε επιλέγεις να τον προστατέψεις;

Έλενα Τοπαλίδου: Είμαι η τέχνη μου. Αυτό είμαι. Μετατρέπω μόνο τον πόνο σε τέχνη. Μόνο. Πλέον παρατηρώ τον πόνο. Στο δωμάτιό μου, στο κρεβάτι μου, στη ζωή μου ως μαμά. Η τέχνη μου είναι το απόλυτο. Αυτή τη στιγμή, με ένα σίριαλ που με εξαντλεί και μια παράσταση που με εκφράζει ψυχικά, εδώ είναι ο πόνος μου και γίνεται τέχνη.

Έχεις πάρει θαρραλέα θέση απέναντι στον διαδικτυακό κανιβαλισμό και τον μισογυνισμό, απαντώντας με χιούμορ και αξιοπρέπεια. Πόσο σε έχει επηρεάσει η τοξικότητα των social media και πώς μπορεί ένας δημόσιος καλλιτέχνης να προστατευθεί;

Έλενα Τοπαλίδου: Πλέον δεν με επηρεάζει καθόλου. Ο κόσμος στον δρόμο μού μεταφέρει μια λατρεία που δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ. Έχω πολύ χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Εκείνη η κίνηση ήταν βαθιά συνειδητή. Εγώ δεν ζητάω σεβασμό από κανέναν. Δεν θέλω να με σεβαστείς και να μην με βρίσεις. Δεν με ενδιαφέρει. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ όμως να πας να γίνεις λίγο πιο χρήσιμος, να πας να ποτίσεις μια γλάστρα και να μην ασχολείσαι με την πλάτη μου επειδή δεν σε αρέσει. Αυτό συνέβη μέσα από τις σκέψεις που είχα μόνη μου με τον εαυτό μου, γιατί ήταν πολλά χρόνια πριν που είχα θρυμματιστεί από το συγκεκριμένο πράγμα. Με συνέκριναν με τον σύντροφό μου και ότι ο ένας είναι ωραίος, ο άλλος είναι άσχημος. Λοιπόν, εκείνη τη στιγμή ανέλαβα και πήρα τα πράγματα στα χέρια μου γιατί είδα ότι το Instagram και το ίντερνετ και το Facebook και όλα αυτά, όχι, δεν θα νικήσουν με τέτοια χυδαιότητα, κάτι το οποίο μέσα μου, εμένα, είναι τόσο καθαρό και μπορεί να γίνει βοηθητικό προς τους ανθρώπους οι οποίοι για κάποιο λόγο λένε με ευκολία, έλα μωρέ, μην τους δίνεις σημασία. Όχι, τους δίνεις σημασία, γιατί όλοι τους δίνουν σημασία και κρύβονται από το γεγονός ότι λένε πως δεν τους δίνουν σημασία. Τους δίνουμε σημασία. Αν κάποιος σου πει είσαι ό,τι πιο άσχημο έχω δει στη ζωή μου όσο και αν λες δεν του έδωσα σημασία του έχεις δώσει σημασία μέσα σου.

Η «Έντα» παρουσιάζει μια γυναίκα παγιδευμένη ανάμεσα στις κοινωνικές προσδοκίες, την ανάγκη για αυτονομία και τις προσωπικές της αντιφάσεις. Πώς πιστεύεις ότι ο σύγχρονος θεατής – και ειδικά οι γυναίκες σήμερα – μπορούν να ταυτιστούν με αυτή τη σύγκρουση και ποια πτυχή της γυναικείας εμπειρίας θεωρείς ότι φωτίζει περισσότερο η δική σου ερμηνεία;

Έλενα Τοπαλίδου: Δεν ξέρω τι είναι η Έντα. Η Έντα είναι ένα πλάσμα το οποίο είναι δυνατό, είναι αγρίμι, είναι έντονο, βαριέται φριχτά, πλήττει, θέλει να δημιουργεί συνεχώς νέες καταστάσεις ώστε να μπορεί να ηδονίζεται μέσα στον χώρο στον οποίο ζει. Γιατί ο χώρος στον οποίο ζει είναι ένας χώρος όπου πεθαίνει ο πατέρας της. Δηλαδή, ταυτόχρονα με το γεγονός που βλέπουμε εμείς να συμβαίνει πάνω στη σκηνή, υπάρχει μέσα της ένας άνθρωπος τον οποίο λατρεύει πιο πολύ από οποιονδήποτε άλλον στη ζωή της. Είναι ο πατέρας της, ο οποίος πεθαίνει. Άρα αυτό είναι μια κατάσταση επείγουσα. Η Έντα έχει υπάρξει πολιτικός, δραστηριοποιείται ενεργά στην πολιτική, αλλά όπως έκανε χώρο στον άντρα της, έτσι αποσύρθηκε για να μπορέσει εκείνος να υπάρξει στη θέση της, ως άντρας της και ως άντρας μιας γυναίκας. Ο πατέρας της, ο οποίος πεθαίνει, υπήρξε ο πρώτος και ο μοναδικός πολιτικός στην Ελλάδα που κατάφερε, ως αριστερή τοποθέτηση – δηλαδή ένας αριστερός πολιτικός – το έργο όλο να διαδραματίζεται στο μέλλον. Δηλαδή, περίπου δέκα χρόνια από τώρα.